احساسات دیگران را حس کنیم ‌

در سال ۱۹۹۶ سه متخصص علوم مربوط به مغز و اعصاب در حال بررسی مغز یک بوزینه دم کوتاه بودند که ناگهان متوجه وجود خوشه عجیبی از سلولها در قشر رویی چین سینوسی مغز در قسمت جلویی بخش …

در سال ۱۹۹۶ سه متخصص علوم مربوط به مغز و اعصاب در حال بررسی مغز یک بوزینه دم کوتاه بودند که ناگهان متوجه وجود خوشه عجیبی از سلولها در قشر رویی چین سینوسی مغز در قسمت جلویی بخش محرکه این حیوان شدند. زمانی که بوزینه کاری انجام می داد این خوشه سلولی به فعالیت در می آمد، زمانی هم که شاهد انجام همان کار توسط حیوان یا انسان دیگری بود، باز این خوشه به فعالیت می افتاد. وقتی که بوزینه برای برداشتن بادام زمینی دستش را دراز می کرد این سلولها در مغزش واکنش نشان می دادند و زمانی هم که با حسرت شاهد انجام همین کار توسط انسان و یا بوزینه دیگری بود، باز این خوشه سلولی در مغزش واکنش نشان می داد.‌

از آنجا که این سلولها کارهایی را که بوزینه در دیگران می دید را منعکس می کردند، دانشمندان نام آنها را یاخته‌های عصبی آینه ای گذاشتند. تحقیقات و مطالعاتی که بعدها انجام شد نه تنها نشان داد که در مغز انسان نیز یاخته های عصبی آینه‌ای وجود دارد بلکه موضوع شگفت انگیز دیگری را نیز معلوم ساخت.‌

مارکو ایاکوبونی، از دانشمندان علوم مغز و اعصاب از مدرسه عالی علوم‌پزشکی دانشگاه کالیفرنیا در لس آنجلس در این باره می گوید: یاخته های عصبی آینه ای نشان می دهند که ما می توانیم وانمود کنیم که به لحاظ روانی جای فرد دیگری هستیم. در واقع با وجود یاخته های عصبی آینه ای دیگر لازم نیست وانمود کنیم که جای فرد دیگری هستیم، بلکه در واقع ما می توانیم جای فرد دیگری باشیم.

از زمان کشف این یاخته های عصبی تا کنون، دانشمندان دامنه وسیعی از پدیده‌ها، از جمله برخی ناهنجاری های روانی را به آنها نسبت داده اند. ممکن است دانشمندان علوم ادراکی بتوانند به کمک یاخته های عصبی آینه ای توضیح دهند که مثلا تئوری ذهنی چگونه در کودکان ایجاد می شود یعنی کودکان چگونه به این ادراک می رسند که دیگران هم افکاری شبیه به افکار آنان دارند.‌

اما اولین بار در سال ۱۹۹۰ روانشناسی به نام سالوی ، اصطلاح هوش هیجانی را برای بیان کیفیت و درک احساسات افراد، همدردی با احساسات دیگران و توانایی اداره مطلوب خلق و خو به کار برد. درحقیقت این هوش مشتمل بر شناخت احساسات خویش و دیگران و استفاده از آن برای اتخاذ تصمیمات مناسب در زندگی است. به عبارتی عاملی است که به هنگام شکست، در شخص ایجاد انگیزه می کند و به واسطه داشتن مهارتهای اجتماعی بالا منجر به برقراری رابطه خوب با مردم می شود.‌

تئوری هوش هیجانی دیدگاه جدیدی درباره پیش بینی عوامل موثر بر موفقیت و همچنین پیشگیری اولیه از اختلالات روانی فراهم می کند که تکمیل کننده علوم شناختی، علوم اعصاب و رشد کودک است. قابلیتهای هیجانی برای تدبیر ماهرانه روابط با دیگران بسیار حائز اهمیت است.‌روانشناسی به نام “گلمن” اظهار می دارد که هوش شناختی در بهترین شرایط‌۲۰ % از موفقیتها را باعث می شود و ۸۰درصد از موفقیتها به عوامل دیگر وابسته است و سرنوشت افراد در بسیاری از موقعیتها در گرو مهارتهایی است که هوش هیجانی را تشکیل می دهند. درواقع هوش هیجانی عدم موفقیت افراد با ضریب هوش بالا و همچنین موفقیت غیرمنتظره افراد دارای هوش متوسط را تعیین می کند. یعنی افرادی با داشتن هوش عمومی متوسط و هوش هیجانی بالا خیلی موفقتر از کسانی هستند که هوش عمومی بالا و هوش هیجانی پایین دارند. پس هوش هیجانی پیش بینی کننده موفقیت افراد در زندگی و نحوه برخورد مناسب با استرسها است.

تصور بر این است که سیستم های یاخته های عصبی آینه ای افراد توهمی به نوعی ناقص و یا خراب است و اینکه “ذهن کوری” حاصل از آن نمی گذارد که آنها تجربیات دیگران را در درون خود شبیه سازی کنند. افراد اوتیست بیشتر نظاره گر تجربیات دیگران هستند تا عاملان آن تجربیات و جریانهای احساسی درونی که این همه بر رفتارهای انسانی ما حاکم هستند برای آنها غیرقابل ارزیابی و تخمین است. این افراد مراحل روانی دیگران را از طریق تئوریزه سازی خاص همان رفتار حدس می‌زنند اما نتیجه حاصله برای آنها فهرستی مکانیکی و غیر شخصی از اقدامات، اشارات و حرکات و قیافه گرفتن هایی است که عاری از هرگونه انگیزه، قضد و یا احساس است.‌

در حال حاظر در بسیاری از آزمایشگاهها بر روی این فرضیه کار و تحقیق می شود که افراد اوتیست دارای نقصان یاخته های عصبی آینه ای هستند و به همین دلیل نمی توانند وضعیت روحی دیگران را شبیه سازی کنند.‌