قابلیت ردیابی در آبزی پروری

متن حاضر مقاله ای است كه در اولین كنفرانس غذاهای دریایی با ارزش افزوده اینفوسمك قاهره – ۲۶ تا ۲۸ آوریل ۲۰۰۴ توسط آقای جان دالیمور با عنوان قابلیت ردیابی در آبزی پروری ارائه شده است

متن حاضر مقاله ای است كه در اولین كنفرانس غذاهای دریایی با ارزش افزوده اینفوسمك (قاهره – ۲۶ تا ۲۸ آوریل ۲۰۰۴ ) توسط آقای جان دالیمور با عنوان قابلیت ردیابی در آبزی پروری ارائه شده است.

مقدمه :

لغت traceability آنقدر جدید است كه نمی توان آن را حتی در لغت نامه های جدید پیدا كرد. مطابق نظر Codex Alimentarius (ISO ۸۴۰۲): تعریف قابلیت ردیابی عبارتست از: قابلیت ردیابی از گذشته،و مشخص كردن یك ماهیت بوسیله شناسنامه هایی كه از قبل ثبت شده اند. در واقع اگر قراراست از اصطلاحات عمومی تر استفاده شود می توان از اصطلاح از مزرعه تا میز غذا استفاده كرد و این دقیقاً همان چیزی است كه معنای قابلیت ردیابی را درخودمستتردارد. به دلایل مختلف از جمله جنون گاوی و موارد مشابه، صنایع غذایی و قابلیت ردیابی باهم مترادفند.اطلاع از سالم بودن غذایی كه می خوریم و عدم وجود هرگونه خطر آلودگی وبیماری حق مسلم تمامی مصرف كنندگان است، چیزی كه اغلب توسط تولیدكنندگان وفرآوران از قلم می افتد.این حقیقتی است كه اگر شما بتوانید سلامت كالای خود را تضمین نمایید و همچنین نامی رانیز برای این محصولات برگزینید. باز هم به فكر سود بازاریابی و منفعت تجاری خود هستید. اطمینان خاطر مشتریان هم به این معنا می باشند، بازار بهتر ، قیمت بهتر و این درحالیست كه هزینه های بالقوه قابلیت های ردیابی فراموش شده و نادیده گرفته می شوند.

تصویب قانون :

مفهوم كلی قابلیت ردیابی چندان هم جدید نیست. قابلیت ردیابی روشی است كه نشان می دهد تمامی قوانین اخیر برای فروش محصولات در اتحادیه اروپا رعایت می شود. این قوانین همینطور در آمریكا و تحت نظارت قانونهای FDA انجام می شود و بعنوان تجزیه و تحلیل مخاطرات و یا كنترل نقاط بحرانی یاHACCP)) شناخته می شود. بیش از ۲۵۰ نسخه قانونی وجود دارد كه تجارت محصولات مرتبط با ماهی را در اروپا تحت تاثیر قرار می دهد. این مقاله قصد ندارد وارد جزئیات كاملی از تك تك این قوانین شود ولی به مطالب كلیدی اشاره دارد كه تولیدات آبزی پروری را تحت تاثیر قرار می دهند.

اصول بهداشتی و نكات كلیدی واساسی تولید:

•دستورالعمل شورای EEC/۴۹۳/۹۱ مورخ پانزدهم جولای ۱۹۹۱ كه ناظر بر تولید و بهداشت فرآورده های حاصل از سخت پوستان است.

•دستورالعمل شورای EEC/۴۹۳/۹۱ مورخ بیست و دوم جولای ۱۹۹۱ كه ناظر برتولید و بهداشت فرآورده های حاصل از ماهی است.

•دستورالعمل شورای EEC/۴۳۳/۹۱ مورخ بیست و نهم جولای ۱۹۹۱ كه ناظربر بهداشت گوشت وهمچنین بهداشت شخصی است.

•دستورالعمل شورای EEC/۴۶/۹۲ مورخ شانزدهم ژوئن ۱۹۹۲ درخصوص بهداشت شیر

•دستورالعمل شورای EEC/۴۳/۹۳ مورخ چهاردهم ژوئن ۱۹۹۳ كه تمامی موارد مربوط به بهداشت مواد غذایی را در بر می گیرد.

•دستورالعمل شورای EEC/۵۴/۹۳ كه شرایط سلامتی را برای تولیدات و جایگاه بازار محصولات شیلاتی را كنترل می كند.

این دستورالعمل های بهداشتی، بعداً به قوانین دامپزشكی آبزیان اضافه شدند. این تصمیم گیری توسط قانون شورای EEC/۲۹۶/۹۷ تجدیدنظر شده و تحت نظارت FVO از DG Sanco در دوبلین می باشد. به منظور همیاری در این فعالیت و به منظور بهبود این امور، اروپا در حال سرمایه گذاری در پروژه بزرگی در مناطق آفریقایی، آمریكای مركزی و اقیانوسیه می باشد و بودجه های اضافی هم از طریق برنامه های FP۵, FP۶و سیستم های غذاهای دریایی به این امر اختصاص یافته است.پیشینه قانونی كه برچسب گذاری موادغذایی را كنترل می كند به سال ۱۹۷۸ باز می گردد كه البته تغییرات و اصلاحاتی هم داشته است. قوانین بعدی در سال ۱۹۹۹ بوجود آمدند كه برنام گذاری فرآورده های آبزیان نظارت دارد. (۲۰۰۰/۱۰۴/ EC)

قانون اتحادیه اروپا، در هجدهم سال ۲۰۰۲ قواعد و ملزومات عمومی مربوط به قانون غذا را تعریف كرد. بند ۱۸ قانون مذكور این الزام را بیان می كند كه قابلیت ردیابی در مورد غذا، تغذیه ، تهیه غذا از حیوانات و یا هرگونه مواردی كه به نوعی مرتبط با تغذیه باشد، حتماً در روند مراحل تولیدی، فرایندی و توزیع محصول قرار بگیرد. این قانون همچنین الزام می كند كه تهیه كننده و مشتری برای هر دسته از موارد مذكور باید مشخص باشد. مسئولان امور غذایی در تمامی سطوح این زنجیره ها باید سیستم های آماده ای راداشته باشند تا اطلاعات موجود را در اختیار بازرسان قرار بدهند. اقلامی هم كه در بازار وجود دارند باید طوری نام و نشان گذاری بشوند كه به راحتی قابل پیگیری باشند.تولید وتوزیع محصولاتی كه با معیارهای قانونی هماهنگ نیستند، به منظورتضمین سلامت غذا باید متوقف بشوند. اجبار قانونی مشخصی هم برای شركت هایی كه مرتبط با شغل تغذیه هستند وجود دارد و آن قابلیت ردیابی محصول است. این قوانین در اول ژانویه سال ۲۰۰۵ به مرحله اجرا درخواهند آمد و انتظار می رود مراحل تكمیلی آن تا سال ۲۰۰۷ طی شده و به مرحله بهره برداری واجرایی برسد.

قابلیت ردیابی و آبزی پروری:

دراولین نگاه به قوانین فوق چنین برمی آید كه بسیار پیچیده اند.. اما وقتی بادقت بیشتری مورد بررسی قرار گیرند، مشخص میشود كه جای عملكرد های مدیریتی تنها حاوی استانداردهای مشخص می باشند.. در این مقاله به قوانین بهداشتی و نیازمندی های HACCP برای بسته بندی و فرآیندسازی به طور كامل پرداخته نشده است. برای سازمان هایی كه به این امر نیاز دارند، مطالب بسیارمفید توسط Eurofish (www.eurofish.org) باهمكاری برنامه توسعه واردات سوئیس (SIPPO) با عنوان راهنمای بهداشتی صنعت ماهی تهیه شده است.بازاریابی، امر مسلمی است كه توسط تولید كنندگان نادیده گرفته شده است. اگر تولید كننده ای قصد داشته باشد از قابلیت ردیلبی بهره گیرد، بایستی دو معیار را مدنظر داشته باشد:

۱-دیدگاههای قابلیت ردیابی كه از طرف قانون الزامی شده است.

۲-دیدگاههای قابلیت ردیابی كه برای خرده فروشان و مصرف كنندگان مهم می باشد.

لذا دست اندركاران آبزی پروری می بایست هر یك از این معیارها را برآورده سازند تا هیچ گونه سردرگمی برای مصرف كننده پدید نیاید. این اطلاعات بایستی بر روی برچسب های محصولات ماهی كه از محل پرورش فرستاده می شود نیز درج شود. برای قابلیت پیگیری كامل یك برچسب بایستی حداقل شامل موارد ذیل باشد:

•نام گونه و محصول : در اینجاهر اسمی را میتوان انتخاب نمودبشرطیكه در كشور فرستنده محصول ثبت شده باشد،و برچسب بایستی دارای نام گونه علمی باشد مثل Sea Bream ( Sparus aurata)

•كشور مبدا

•نام تولید كننده

•پرورشی بودن ماهی

•حجم خالص و یا مقدار محصول غذایی قبل از بسته بندی به واحد متریك (لیتر، سانتی متر، میلی متر) برای مایعات و (كیلوگرم و گرم) برای غیرمایعات.

•تاریخ قابلیت مصرف به تفكیك روز، ماه، سال و برای كالاهایی كه خیلی سریع فاسد میشوند(ماهی تازه) بایستی كلماتی چون بهترین تاریخ مصرف قبل از و حداكثر تا این تاریخ مصرف كنید آورده شوند.

•شرایط خاص نگهداری – مثلا دمای ماهی تازه باید زیر ۵ درجه سلسیوس باشد و در صورت یخ زدگی بایستی مثلاً در یخچال نگهداری شود.در بررسی های دقیقتر چنین برمی آید كه برای افزایش حق العمل فروش محصول (اگرامكان افزایش قیمت وجود داشته باشد) بایستی – به صورت قانونی – این اطلاعات اضافه شود (این اطلاعات بر روی برچسب درج نمی شود اما فروشنده برای جذب مشتری و رفع الزامات قانونی به آن نیاز دارد.)

---