بیماری آسم در کودکان و علائم آن

دکتر شاهمیر: مطمئنا شما هم بارها با کسانی روبه رو شده اید که در مواقع خاص دچار تنگی نفس می شوند. شاید بارها از خود پرسیده اید چطور این بیماری را می توان درمان یا از آن پیشگیری کرد.

این بیماری بسیار شایع است و در خانم‌ها بیشتر دیده می‌شود. عوامل مختلفی در ایجاد و پایداری بیماری آسم نقش دارند.هر چند وراثت یکی از جنبه‌های مهم آسم است، ولی این بیماری محرک‌های بیشماری در طبیعت دارد که اگر آنها را نشناسیم، می‌توانند باعث ایجاد بیماری یا عود علائم آسم شوند. این بیماری در کودکان شیوع بیشتری دارد و با افزایش سن شیوع آن کمتر می‌شود. آسم در واقع نوعی حساسیت راه‌های هوایی است و کسانی که مبتلا به آسم هستند، مثل هر بیمار دیگری باید آموزش ببینند تا علائم بیماری خود را به حداقل رسانده و رنج کمتری را متحمل شوند. آسم نوعی بیماری دستگاه تنفسی است که بر اثر التهاب و انقباض نابجا و گاه مداوم راه‌های تنفسی ایجاد می‌شود. این بیماری در اصل نوعی التهاب است که بر اثر تماس با مواد و آلرژن‌های مختلف ایجاد می‌شود. سیستم ایمنی افراد مبتلا، در مقابل یک سری مواد خاص واکنشی شدیدتر از معمول نشان می‌دهد و باعث بروز علائم التهابی شدید در مجاری تنفسی می‌شود.وقتی افراد مستعد یا مبتلا در یک محیط آلوده یا محرک تنفس می‌کنند، سیستم دفاعی بدن آنها شروع به فعالیت کرده و مولکولی به نام IgE می‌سازد.این مولکول در برخورد با مواد خاص باعث آزادسازی یکسری مولکول‌ها در بدن می‌شود که به تنگی نفس، سرفه و خس‌خس سینه می‌‌انجامد.با آن‌که بیماری آسم نوعی بیماری افزایش حساسیتی محسوب می‌شود، ولی باید توجه داشت همه افراد مبتلا به آلرژی به آسم مبتلا نمی‌شوند و همه مبتلایان آسم نیز الزاما آلرژی ندارند. معمولا ابتلا به این بیماری از اوایل زندگی بوده و بر اثر عوامل مختلف ژنتیکی و محیطی ایجاد می‌شود. سن ابتلای خاصی برای این بیماری وجود ندارد و اغلب عوامل حساسیت‌زایی مثل تنباکو و مواد سمی معلق در هوا بخصوص دود سیگار باعث بروز آن در سنین پایین‌ می‌شود.در بسیاری از موارد وراثت و سابقه خانوادگی این بیماری نقش برجسته‌ای در سن ابتلای فرد ایفا می‌کند. در برخی کودکان مبتلا ممکن است با رسیدن به سنین بلوغ، علائم بیماری به‌طور کلی ناپدید شود.عوامل موثر در آسمعلائم آسم معمولا در مواجهه با مواد خاصی بروز می‌کند. یکی از مهم‌ترین مواد مسبب آسم، دود سیگار است.محققان به این نتیجه رسیده‌اند که حتی نوزادی که مادر وی در دوران بارداری در معرض مکرر دود سیگار بوده است، احتمال بیشتری برای ابتلا به آسم دارد.دود سیگار حاوی مواد سمی بسیار و محرک‌های قوی تنفسی بوده و مواجهه با آن می‌تواند تاثیرات بسیار مخرب و جبران‌ناپذیری بر توان عضلات صاف برونش‌ها و التهاب راه‌های هوایی افراد داشته باشد.با مطالعاتی که روی رژیم غذایی افراد مبتلا به آسم صورت گرفته است، محققان به این نتیجه رسیدند کسانی که از رژیم غذایی پرچرب و با کالری فراوان استفاده می‌کنند، نسبت به سایرین، بیشتر در معرض افزایش التهاب قرار دارند.این افراد سلول‌های دفاعی بیشتری در راه‌های هوایی خود دارند و مواد التهابی بیشتری در این نواحی آزاد می‌کنند البته از گذشته تاثیر مواد غذایی محرک در بروز بیماری آسم شناخته شده بود.عوامل مختلفی در بروز علائم این بیماری نقش دارد که از آن جمله می‌توان به ورزش سنگین، مواد آلرژی‌زا مثل گرده، پرز و پشم حیوانات، گرد و خاک و حتی کپک، هوای سرد و تغییرات هوایی، برخی داروها و مواد غذایی و نیز بعضی بیماری‌های ویروسی و حتی واکنش‌های روحی و استرس اشاره کرد.
نکته جالب این است که چاقی یکی از عواملی است که در ایجاد بیشتر بیماری‌ها از جمله آسم نقش دارد شاید به همین علت است که این بیماری در کشورهای توسعه یافته بیشتر دیده می‌شود.محققان بتازگی پروتئینی را کشف کرده‌اند که در چاقی و ایجاد التهاب ریوی نقش دارد. این پروتئین با تاثیر‌گذاری بر سلول‌هایی که در سیستم ایمنی نقش دارند منجر به ایجاد التهاب در ریه و آسم می‌شود.از طرفی این پروتئین می‌تواند با تحریک این سلول‌ها، پروتئینی به نام PMCH تولید ‌کند که باعث افزایش اشتهای فرد می‌شود. علائمی که ابتلا به آسم را نشان می‌دهدبیماری آسم علائم خاصی دارد که با بروز آنها به این بیماری مشکوک می‌شویم. از آنجا که آسم در سیستم تنفسی بوده و بیشتر مجاری هوایی را درگیر می‌‌کند، بیشتر علائم آن در ریه‌ها دیده می‌شود.این علائم عبارتند از: تنگی نفس بخصوص بعد از انجام تمرینات ورزشی، سرفه مکرر، افزایش ترشحات در مجاری هوایی و دفع خلط، انقباض و تورفتگی عضلات جدار قفسه سینه، کاهش حجم ریه‌ها و بندرت قطع شدن تنفس که فورا نیازمند درمان‌های پزشکی و استفاده از اسپری‌های مخصوص است.این‌ علائم نشانگر مشکلی در راه‌های هوایی است که در صورت بروز آنها باید حتما به پزشک مراجعه نمایید. البته دقت کنید گاهی بیماری‌های دیگر سیستم‌های بدن نیز علائم مشابه ایجاد می‌کنند. بیماری آسم معمولا با انجام آزمایش‌های خاص و اسپیرومتری که نوعی تست تنفسی است، تشخیص داده می‌شود.زندگی با تنگی نفسکاملا طبیعی است شیوه زندگی هر کسی که به یک بیماری مبتلا می‌شود، با دیگران متفاوت باشد. افرادی که به بیماری مبتلا می‌شوند باید قابلیت‌ها و محدودیت‌های بدنی خود را به‌طور کامل شناخته و آنها را بپذیرند. به بیان دیگر با بیماری خود هماهنگ شوند.اگر آسم دارید، بهتر است بیاموزید این بیماری چیست و چگونه می‌توانید به بهترین شکل از بدنتان محافظت کنید.
پایه درمان آسم، دارودرمانی است. پس یاد بگیرید داروهای خودتان را بموقع و صحیح مصرف کنید. طریقه مصرف درست اسپری را از پزشک خود بپرسید و سعی کنید طوری از آن استفاده کنید که مقدار بیشتری از آن به داخل مجاری تنفسی شما برود و کمتر داخل فضای دهان بماند.برای این منظور ابزار مفیدی ساخته شده است که آن را بین اسپری و دهان قرار می‌دهید و سپس اسپری را استفاده می‌نمایید. اگر اسپری را بدرستی مصرف نکنید، دارو بیشتر از این‌که به‌طور موضعی جذب شده و عمل کند از راه دهان و به‌طور سیستمیک جذب شده و عوارض بیشتری خواهد داشت.دوری کردن از مواد آلرژن و حساسیت‌زا را برای خود به یک عادت تبدیل کنید. هیچ‌گاه سیگار نکشید و به کسی اجازه سیگار کشیدن در منزلتان را هم ندهید. به تهویه مناسب خانه خود اهمیت زیادی بدهید و از تماس با غبار و مواد مشابه پرهیز کنید.در هوای سرد یا توفانی که گرد و خاک زیادی در هوا معلق است، برای خارج شدن از منزل، از ماسک یا شال گردن استفاده کنید.آسم اگر تا دوران بلوغ بهبود نیابد، به احتمال قوی تا آخر عمر باقی می‌ماند. بنابراین باید راه‌های کنترل آن را بخوبی بشناسید و براحتی با آن کنار بیایید.از بروز آسم جلوگیری کنیم اولین اقدامی که به هر بیمار مبتلا به آسم توصیه می‌شود، این است که سعی کند رژیم غذایی سالمی داشته و همواره به تناسب وزن خود توجه کند.با این کار نه‌تنها خود را از بیماری آسم در امان می‌دارید، بلکه می‌توانید سلامت خود را در برابر هزاران بیماری دیگر نیز حفظ کرده و بر طول عمر خود بیفزایید. سیگار نیز یک ماده مخرب است که شاید کمترین اثر آن روی ریه به صورت آسم بروز کند.در تحقیقات انجام شده روی سیگار ارتباط آن با سرطان ریه اثبات شده است و با پرهیز از دود سیگار نه‌تنها خطر آسم کمتر می‌شود، بلکه از یک بیماری کشنده‌تر نیز در امان خواهید بود. اگر به این بیماری مبتلا هستید، راه‌های بسیاری برای کاهش بروز علائم آن وجود دارد. بهترین راه این است که در مورد بیماری خود اطلاعات بیشتری کسب کرده و راه‌های کنترل آن را بیاموزید. مسلما انجام دستورالعمل‌های دارویی و عملی پزشک به شما کمک زیادی می‌کند.هر فردی بتدریج با مواد اطراف خود آشنا شده و می‌فهمد کدامیک علائم بیماری وی را تشدید می‌کند. یکی از راهکار‌های مفید برای کاهش علائم بیماری، سعی در شناخت بیشتر این مواد و کاهش برخورد با آنهاست.تا جایی که ممکن است از مواجهه با دود سیگار اجتناب کنید چون هیچ فردی روی زمین وجود ندارد که از خطرات دود سیگار مصون باشد.اجتناب از تماس با آلرژن‌ها یکی از بهترین راه‌های جلوگیری از حملات آسم است. به افراد مبتلا همواره توصیه می‌شود از قرارگیری در محیط‌های تحریک‌کننده و آلرژی‌زا پرهیز کنند.
افراد مبتلا به آسم باید از انجام فعالیت‌های شدید بپرهیزند. انجام فعالیت‌های ورزشی شدید بخصوص در هوای سرد، باعث عود علائم آسم و بدتر شدن آن می‌شود. به این بیماران توصیه می‌شود در فصول سرد تا اندازه‌ای که می‌توانند در داخل ساختمان به فعالیت بپردازند.