مایع پشت پرده گوش

ساختمان گوش به ۳ قسمت گوش خارجی، گوش میانی و گوش داخلی تقسیم می‌شود. لاله گوش و مجرای گوش که به پرده گوش ختم می‌شود گوش خارجی را تشکیل می‌دهند. گوش میانی، حفره‌ای است که از یک طرف …

ساختمان گوش به ۳ قسمت گوش خارجی، گوش میانی و گوش داخلی تقسیم می‌شود. لاله گوش و مجرای گوش که به پرده گوش ختم می‌شود گوش خارجی را تشکیل می‌دهند. گوش میانی، حفره‌ای است که از یک طرف به پرده گوش محدود می‌شود و از طرف دیگر از طریق لوله‌ای به نام شیپور استاش به حلق راه پیدا می‌کند. لوله استاش حالت ارتجاعی دارد یعنی در حالت معمول جداره‌های آن روی همدیگر خوابیده‌اند و هنگامی که فشار داخل حلق زیاد شود (مثل هنگام بلع یا زور زدن) این فشار جدار لوله استاش را از هم باز کرده و هوا به گوش میانی می‌رسد.

وقتی پرده گوش بیشترین حرکت و بهترین حالت را دارد که فشار ۲ طرف پرده گوش با یکدیگر (یعنی با فشار اتمسفر یا محیط اطراف) برابر باشند. از طرف دیگر می‌دانیم، خون موجود در مویرگ‌های روی مخاط پوشاننده جداره‌های گوش میانی، هنگام عبور از گوش میانی مقداری از هوای موجود در حفره میانی را در خود حل کرده و با خود می‌برند. لذا بتدریج از میزان هوای گوش میانی کم می‌شود و فشار هوا در گوش میانی کمتر می‌شود و شیپور استاش برای جبران آن از طریق حلق، هوا به گوش میانی می‌رساند تا مجدد فشار سمت داخل پرده گوش را به فشار سمت خارج پرده برساند و این سیکل همواره ادامه دارد.

حال چنانچه به دلایلی شیپور استاش نتواند کار خود را خوب انجام دهد، فشار گوش میانی کم و کمتر می‌شود. به عبارتی دیگر، فشار داخل گوش میانی منفی می‌شود. این فشار منفی حالتی مثل مکش ایجاد می‌کند و این مکش روی جدار مویرگ‌ها نیز اعمال و باعث می‌شود از آنها خونابه به داخل گوش میانی وارد شود. به این ترتیب خونی که از مویرگ‌های گوش میانی می‌گذرد هوای گوش میانی را با خود برده و به جبران آن مایع به گوش میانی وارد می‌کند. این مایع بتدریج غلیظ و غلیظ‌تر می‌شود تا حدی که قوامی مثل آدامس پیدا می‌کند. وجود این مایع که«چسب» نامیده می‌شود باعث کاهش شنوایی می‌شود.

متاسفانه این بیماری به جز کاهش شنوایی که آن هم تدریجی صورت می‌گیرد، علامت دیگری مثل درد ندارد و لذا معمولا کودک یا خانواده وی از وجود چنین مایعی بی‌خبرند و در نتیجه برای درمان آن اقدامی نمی‌کنند. معمولا این بیماران در معاینات روتین شناسایی می‌شوند البته در مواردی نیز وقتی والدین مشاهده می‌کنند که کودک بلند صحبت می‌کند یا صدای تلویزیون را خیلی بلند می‌کند، کودک را نزد پزشک می‌برند.

چنانچه این بیماری درمان نشود مایع پشت پرده باعث وارد آمدن آسیب‌های غیرقابل جبران به گوش خواهد شد. پس پیدایش این بیماری ناشی از کارکرد نامناسب شیپور استاش است.

عوامل متعددی ممکن است عملکرد استاش را با مشکل مواجه سازند ازجمله می‌توان از بزرگی لوزه سوم، آلرژی، شکاف کام و عفونت‌های بینی و سینوس‌ها نام برد. تشخیص این بیماری بر مبنای معاینه بالینی و اودیومتری یا «نوار گوش» است.

درمان:

اگر مدت زیادی از تجمع مایع پشت پرده گوش نگذشته باشد، ممکن است با برطرف‌کردن عامل انسداد شیپوراستاش (مثلا درمان حساسیت بینی) و با درمان طبی این مایع بتدریج جذب شود ولی در مواردی که مدت زیادی از تجمع مایع گذشته باشد و این مایع تبدیل به چسب شده باشد علاوه بر برطرف‌کردن عامل ایجادی باید خود گوش نیز تحت عمل جراحی قرار گیرد.

دکتر محمدحسن عامری

متخصص گوش، حلق و بینی