ده نکته اساسی پیرامون تربیت اجتماعی دانش‌آموزان

همه ما می‌دانیم که انسان موجودی اجتماعی است. در اجتماع به دنیا می‌آید، در جامعه زندگی می‌کند و در میان یک جمع نیز دار فانی را وداع می‌گوید.
امروزه جامعه‌شناسان، مردم شناسان …

همه ما می‌دانیم که انسان موجودی اجتماعی است. در اجتماع به دنیا می‌آید، در جامعه زندگی می‌کند و در میان یک جمع نیز دار فانی را وداع می‌گوید.

امروزه جامعه‌شناسان، مردم شناسان و روانشناسان اجتماعی توجه ویژه‌ای به جامعه پذیر شدن افراد نشان می‌دهند و چون نهاد تعلیم و تربیت، رسالت آموزش و پرورش میلیونها نهاد پاک و بی‌آلایش فرزندان هر مرز و بومی را داراست و ایجاد نیروی انسانی مولد، کارآمد و اثربخش محور توسعه در هر جامعه‌ای محسوب می‌گردد، ضروری است که سیاستگذاران و برنامه‌ریزان وزارت آموزش و پرورش در تمامی سطوح اعم از حوزه ستادی، استان، منطقه و مدارس نسبت به تربیت و پرورش دانش‌آموزانی که توانایی برقراری ارتباط با گروه و سایر افراد را به طور مناسب داشته و اینکه شهروندان خوبی در آینده باشند در اولویت قرار دهند و با نگاه ویژه‌ای بدان بنگرند و آن را مدنظر قرار دهند. در این سطور کوشیده‌ایم تا فعالیت‌ها و برنامه‌هایی را که در تربیت اجتماعی دانش‌آموزان موثرند به صورت محوری ذکر نماییم تا اسباب نظر و ره‌توشه‌ عمل اهل معرفت و سنگرداران تعلیم و تربیت قرار گیرد:

۱) توجه ویژه به نقش مهم خانواده به عنوان کوچکترین نهاد اجتماعی و برجسته‌سازی نقش اجتماعی‌ساز و پرورش دهنده روحیات جمع‌گرایی، همگرایی، همنوایی و تشویق به انجام امور و کارها به صورت گروهی با روش‌های مناسب و تقسیم کار بین فرزندان و والدین.

۲) هدایت و سوق دهی برنامه‌های رسانه‌های گروهی بویژه صدا و سیما به عنوان یکی از نهادهای فرهنگ‌ساز به انجام فعالیت‌های گروهی و اجتماعی از قبیل تبلیغ بازی‌های گروهی، ایفای نقش جمعی نوجوانان و دانش‌آموزان در پیشبرد اهداف یک تیم یا گروه خاص علمی یا ورزشی و غیره.

۳) تلاش در جهت اجتماعی کردن کودکان از طریق محتوای کتب درسی و گنجانیدن مفاهیمی همچون تاریخ مشترک، وضعیت طبیعی مشترک، بیان نوع حرکت به صورت جمهوری، سیاست‌های جمعی، مشاوره‌های گروهی، روابط و مناسبات اجتماعی و ارائه الگوهای مناسب رفتار جمعی و...

۴) برجسته سازی نقش اجتماعی مدارس از قبیل انجام حرکات ورزشی در مراسم آغازین به صورت جمعی، اجرای نمایشنامه، قرائت سرود دستجه جمعی و به صورت همخوانی، برگزاری دوره‌های آموزش قرآن و مراسم ادعیه خوانی مثل زیارت عاشورا، برگزاری مناسبت‌ها و ایام‌الله، برپایی نماز جماعت و...

۵) اجرای برنامه‌های جمعی آموزش و ارزشیابی در مدارس مثلا برگزاری بازدیدهای علمی و یا ارائه نمرات میان ترم یا پایان ترم دانش‌آموزان با مشورت سایر دبیران، معاون و حتی مدیر مدرسه.

۶) بهره‌گیری از دبیران و معلمان دروس اجتماعی، تاریخ و جغرافیا در ارائه فعالیت‌های مطالعات اجتماعی و فراهم سازی زمینه‌های درک مشترک از طبیعت، سیاست، محیط پیرامونی، زندگی جمعی، حرکات وحدت‌بخش، انعطاف پذیری، همبستگی و...

۷)ترویج فعالیت‌های گروهی و شرکت و عضویت در تشکل‌های دانش‌آموزی همچون بسیج، انجمن شوراهای دانش‌آموزی، پیشتازان و فرزانگان، پیشگامان، بهداشت‌یاران و... قراردادن هرکدام از دانش‌آموزان با توجه به سلیقه و علاقه و استعداد ویژه در گروه یا کمیته‌ای خاص جهت انجام فعالیت‌های مورد علاقه.

۸) ارائه بازی‌های محلی با گرایش جمع‌گرایانه به منظور ارتقای نقش مهارت‌های اجتماعی و ایفای نقش در هر مرحله از بازی با انتخاب دوستان، یارکشی مناسب و برقراری ارتباط با سایرین و اعضای بازیگر.

۹) برگزاری اردوها و بازدیدها به منظور ایجاد وحدت، همدلی، همگرایی، همبستگی، محبت، تعاون، همدردی، نظم پذیری، الگوپذیری، شکوفایی و بروز استعدادها به صورت کوتاه مدت یک روزه، چند روزه، منطقه‌ای، استانی و برون استانی.

۱۰) توجه ویژه به نقش الگویی مدیران، معلمان و دبیران و ضرورت ارائه فعالیت‌های جمع‌گرایانه از ناحیه این سنگرداران تعلیم و تربیت همچون شرکت دسته‌جمعی آنها در نماز جماعت، شرکت دسته‌جمعی در اردوها، شرکت دسته‌جمعی در بازیها و مسابقات ورزشی و تبلیغ و ترویج مفاهیمی همچون نوع‌دوستی، همبستگی، وحدت جمعی و همگرایی در انجام فعالیت‌های آموزشی و پرورشی.

محسن فریدی