عبور از تونل بحران نوجوانی

مسائل و مشکلات نوجوانان و جوانان در جوامع مختلف و فرهنگ های گوناگون متفاوت است, مسائلی که نوجوانان روستایی دارند با مسائل نوجوانان شهری یکی نیست, حتی نوجوانان و جوانانی که در یک شهر بزرگ زندگی می کنند اما تابع خرده فرهنگهای گوناگون هستند و پایگاههای اجتماعی متفاوتی دارند, دارای مشکلات مشابه نیستند و اصولا آنچه در یک جا مساله می باشد ممکن است در جای دیگر مساله ای نباشد

مسائل و مشکلات نوجوانان و جوانان در جوامع مختلف و فرهنگ های گوناگون متفاوت است، مسائلی که نوجوانان روستایی دارند با مسائل نوجوانان شهری یکی نیست، حتی نوجوانان و جوانانی که در یک شهر بزرگ زندگی می کنند اما تابع خرده فرهنگهای گوناگون هستند و پایگاههای اجتماعی متفاوتی دارند، دارای مشکلات مشابه نیستند و اصولا آنچه در یک جا مساله می باشد ممکن است در جای دیگر مساله ای نباشد. گاه یک مساله در سن نوجوانی ممکن است ریشه و مبنای بدنی داشته باشد ولی جلوه ای غیربدنی، نظیر پرخاشگری ، بی انضباطی در کلاس ،گوشه گیری و افسردگی وعقب ماندگی تحصیلی و برعکس گاهی مسائلی که ظاهرا جنبه های بدنی دارند، ریشه های روانی داشته اند مثلا اضطراب حاصل از یک تعارض به یک واکنش بدنی (مثل فلج هیستری) تبدیل شده است مسائل عاطفی گاه به صورت بعضی اختلالات تکلمی نمود پیدا کرده و یا احساس ناکامی، طرد و محرومیت به شکل شب ادراری ظاهر شده است. مسائل و مشکلات این دوره به صور مختلف از جمله به صورت مسائل عاطفی ، اجتماعی، اخلاقی، بدنی و گاه آمیزه ای از آنها تجلی می کند که نشانه های وجود این مشکلات ممکن است به صورت ادامه عادات کودکی مثل جویدن ناخن، مکیدن شست و یا واکنشهای علامتی مثل راه رفتن در خواب، بی نظمی در خواب، کابوس، تیک و یا اختلالات عملکردی مثل تنبلی، دزدی، غیبت های مکرر و طولانی از منزل و مدرسه و رفتارهای ضد اجتماعی بروز نماید. گاهی به صورت انزواطلبی، ناتوانی در برقراری روابط و فعالیت های درون گروهی، ناتوانی در سازگاری با موقعیت جدید خودنمایی می کند و یا به صورت اختلالات یادگیری یا اختلالات تغذیه ای ظاهر می شود که خود ممکن است پیش آگهی بسیاری از اختلالات روانی باشد.

● انواع مسائل و مشکلات نوجوان

مسائل یا مشکلات نوجوان را می توان به صورت زیر طبقه بندی کرد بدون این که از پیوستگی آنها به همدیگر غافل بود یا آن را طبقه بندی تلقی کر د:

مشکلات بدنی از قبیل نداشتن تناسب اندام مطلوب، محرومیت از خواب و استراحت کافی ، احساس خستگی، ظهور تمایلات جنسی و نگرانی از چگونگی ارضای مطلوب و شروع آن و...

مشکلات شخصیتی از قبیل احساس حقارت، کمرویی ، کمبود اعتماد به نفس، احساس فشار از اطرافیان، نگرانی از پذیرفتگی در میان همگنان، هیجانی افراطی بودن، عصبانیت فوری. نگرانی از بی مهری و بی احترامی اطرافیان مخصوصا همگنان و...

مشکلات خانه و خانوادگی از قبیل احساس تنهایی، احساس فاصله زیاد از والدین در گرایشها و رغبت نداشتن امکان گفتگو درباره مسائل شخصی با والدین . ناتوانی از طرح مسائل جنسی با والدین، مشاجره با برادران و خواهران، احساس رفتار کودکانه با او، احساس انتظارات زیاد والدین از او، دخالت والدین در انتخاب دوست، محدودیت آزادی، نگرانی از موفقیت در انتخاب همسر و تشکیل خانواده و...

نوجوان باید این واقعیت را بداند و بپذیرد که یک مشکل ممکن است چند راه حل داشته باشد پس اگر در یکی توفیق نیافت به جست وجوی راه حل های دیگر بپردازد. مشکلات وضع و موقعیت اجتماعی از قبیل ناشیگری در فعالیهای اجتماعی، ترس از برخورد بامردم، احساس ناشیگری در برقراری روابط روزانه با همگنان، ترس از قبول مسوولیت، ترس از نارسایی در همانند سازی با دوستان، ندانستن اینکه چگونه روشها و شیوه ها و لباسهای مناسب انتخاب کند، علاقه به عضویت در یک گروه و در عین حال نگرانی از آینده آن، علاقه به گفتگو با مردم واحساس نگرانی از موفقیت در این امر... مشکلات دینی و اخلاقی از قبیل نیاز و علاقه به اطلاعات لازم درباره مسائل دینی، زندگی بعد از مرگ، ترس از مرگ، تردید و گیج شدن درباره معتقدات و آداب و رسوم دینی، نداشتن معیارهای صحیح و مطمئن برای تشخیص حق از باطل و... مشکلات مربوط به مدرسه و مطالعه از قبیل عجز از تمرکز حواس، نداشتن روش های مطالعه درست، رویای بیداری هنگام مطالعه، احساس ناتوانی در خوب خواندن و خوب نوشتن، وجود معلمان بی انصاف و غرض ورز و بود معلمانی که مرتبا طعنه می زنند ومسخره می کنند، تردید درباره ارزشهای حاکم برمحیط مدرسه، تنفر از بعضی درسها و معلمان، اندیشه درباره امتحان و نگرانی از آن، دوست نداشتن مدرسه. ترس از سخن گفتن در کلاس و در حضور همکلاسان، تردید در ورود به دانشگاه، احساس ضرورت راهنما برای ورود به دانشگاه و انتخاب رشته و...

● منشا مشکلات

درباره منشا این مشکلات مسائل و عوامل بسیاری را می توان نام برد که مهمترین آنها در پی می آیند:

▪ رشد بدن که خود قیافه ای غلط انداز به او می دهد.

▪ رشد فکر وعقل و روان که زمینه را برای تعقل و تدبر و آینده نگری ها فراهم می سازد.

▪ رشد غریزی که خود سبب درخواست ها و توقعاتی جدید است.

● رشد و بیداری مذهبی

سرخوردگی و محرومیت های او در مواجهه با مسائل و مشکلات دنیای روز، ورود او به عالم بزرگسالان و علاقه مندی به همانندی با بزرگسالان وعدم امکان آن، بیداری میل به استقلال و خودپسندی و احساس آبرو و عزت و سعی و علاقه مندی به حفظ و رعایت آن، پیدایش جنبه های عاطفی به خصوص رقت عاطفه و پیدایش هیجان ، وجود بازتاب افکار و عقاید روزانه که سبب پیدایش تحولاتی در اندیشه و روان می شود. فعالیتهای نوجوان برای حل مسائل و مشکلات همیشه و در هر فرصتی باید نوجوان را به این حقیقت متوجه ساخت که نخستین مسوول حل مشکلات و مسائل او خودش است نه دیگری.

نوجوان برای حل مسائل و مشکلات سنی خویش می تواند فعالیتهای زیر را انجام دهد:

▪ تغییرات بدنی و فیزیولوژیک خود را به درستی بشناسد و بپذیرد.

▪ والدین را بهترین ونزدیکترین دوستان خود بداند و با ایشان به راحتی درد دل کند و راهنمایی بخواهد.

▪ مدیر مدرسه یا بعضی از معلمان خود را که بیشتر دوست دارد به عنوان مشاور برگزیند و مسائل و مشکلاتش را با ایشان در میان بگذارد.

▪ در انتخاب دوست بیشتر دقت و احتیاط کند.

▪ اوقات فراغت خود را به مطالعه و فعالیت های خلاق هنری صرف کند.

▪ حقایق دینی را عمیقا مورد مطالعه قرار دهد و با شخص مطلع و مورد اعتماد درباره آنها بحث و گفت وگو کند.

▪ کتابهایی درباره مشاغل گوناگون و شرایط و چگونگی موفقیت در آنهامطالعه کند.

▪ در مسائل مختلف اجتماعی کشورش بیندیشد و نظارتش را با معلمان و دوستانش مطرح کند.

▪ غذای کافی بخورد و از خواب کافی بهره مند شود.

▪ هرگز فراموش نکند که دیگران نیز همانند او مسائل دارند.

▪ این واقعیت را بداند و بپذیرد که یک مشکل ممکن است چند راه حل داشته باشد پس اگر در یکی توفیق نیافت به جست وجوی راه حلهای دیگر بپردازد.

▪ حتما در فعالیتهای فوق برنامه مدرسه اش شرکت کند.

▪ حتما مسائل خود را با اشخاص مورداعتمادش مطرح کند.

▪ هرگز خود را یک عنصر یا شخص استثنایی تصور نکند.

▪ همیشه و در هر فرصتی باید نوجوان را به این حقیقت متوجه ساخت که نخستین مسوول حل مشکلات و مسائل او خودش است نه دیگری. اوست که باید برای حل آنها فعالیت کند و بزرگترها (والدین، معلمان و...) فقط وظیفه راهنمایی دارند و در غیر این صورت، به استقلال و اعتماد به نفس نوجوان لطمه خواهد خورد.