خبر بد برای چیپس و پفک

دکتر زهرا عبداللهی رییس دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت از طرح مالیات بر خوراکی های کم ارزش می گوید

خبر ۶ هزار میلیارد تومانی که قرار است از بودجه سال ۹۱ به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی پرداخت شود، هنوز نقل مجلس و سازمان‌های تابع این وزارتخانه است...

اعضای کمیسیون بهداشت و درمان معتقدند اگر تمام این اعتبار هم پرداخت شود، رایگان کردن درمان هرگز عملی نخواهد شد. آنها معتقدند برای کم کردن هزینه درمان، باید شرایط زندگی و تغذیه را تغییر داد. بنا بر گفته اعضای این کمیسیون، با افزایش مالیات بر خوراکی‌های با ارزش غذایی پایین، شاید بتوان در آینده ذائقه مردم را برای خرید این مواد خوراکی عوض کرد و شرایط زندگی را بهبود بخشید. دکتر زهرا عبداللهی، رییس دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت در گفت‌وگو با «سلامت» به سوال‌های مطرح شده درباره فواید اجرای این طرح، چگونگی اجرا و مشکلات آن پاسخ داده‌اند.

▪ خوراکی‌های با ارزش غذایی پایین که بحث افزایش مالیات بر آنها مطرح شده، چه مواد غذایی‌ای هستند؟

وقتی صحبت از غذاهای کم ارزش به میان می‌آید، ابتدا نام پفک، چیپس و نوشابه به ذهن می‌رسد. شاید مواد غذایی دیگری نیز باشند، اما این خوراکی‌ها پررنگ‌تر از دیگر اقلام خودنمایی می‌کنند. سالانه هزینه‌های هنگفتی برای تولید موادغذایی کم‌ارزش پرداخته می‌شود. تولیدکننده‌ها با پرداخت مبالغی سرسام‌آور، درصدد تولید این خوراکی‌ها هستند و با سود کم و قیمت پایین آن را به مردم عرضه می‌کنند و مردم هم به دلیل پایین بودن قیمت این خوراکی‌ها از آنها استقبال می‌کنند. در نتیجه موادغذایی‌ای در سبد غذایی خانواده گنجانده می‌شوند که نه تنها از نظر نوع، کیفیت و ارزش غذایی مطلوب نیستند، بلکه مصرف بی‌رویه‌شان برای انسان خطرساز نیز خواهد بود.

▪ چرا مردم با وجود آنکه می‌دانند برخی خوراکی‌‌ها هیچ ارزش غذایی‌ای ندارند، از آنها استقبال می‌کنند؟

علت آن تبلیغات در سطح وسیع و پایین بودن قیمت برخی از این مواد خوراکی است. در هیچ جای دنیا به اندازه ایران در رسانه‌های تصویری، شنیداری و نوشتاری تبلیغات خوراکی‌های کم‌ارزش دیده نمی‌شود. تبلیغات دراین زمینه به اندازه‌ای وسیع و گسترده است که براساس آمار و تحقیقات انجام شده، ۶۰ تا ۷۰ درصد کودکان گروه سنی ۱ تا ۲ سال کشور ما، چیپس و پفک می‌خورند درحالی که مصرف این نوع خوراکی‌ها برای کودکان زیر ۲ سال به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود. این روش تغذیه نادرست به مرور زمان کودک را دچار اختلال رشد می‌کند، سیری کاذب می‌دهد و ذائقه او را تغییر می‌دهد که باعث می‌شود به مرور زمان فقط به مصرف غذاهای چرب و شور تمایل نشان ‌دهد. این روش تغذیه نادرست در سنین بالاتر مشکلات قلبی و فشارخون را به دنبال خواهد داشت.

▪ یعنی باید تولید این مواد خوراکی در کشور متوقف شود؟

نه، توصیه به تبلیغ نشدن، به معنای متوقف شدن تولید نیست، مثلا سیگار و داروها در رسانه‌ها تبلیغ نمی‌شوند، اما تولید آنها در کشور متوقف شده‌است؟ تبلیغات به استقبال مردم کمک می‌کند و می‌خواهیم که این اتفاق نیفتد. در کشورهای پیشرفته، تولیدکنندگان مواد خوراکی‌ای که برای مصرف‌کننده مضر هستند، باید مقداری از درآمد خود را در اختیار بخش سلامت قرار دهند و به نوعی عوارض پرداخت کنند. بخش سلامت هم با برگزاری کارگاه‌های آموزشی، سعی می‌کند به مردم آگاهی دهد که برای زندگی بهتر و سالم‌تر باید چه نکته‌هایی را رعایت کنند.

▪ آیا این طرح در کشور ما اجرا شده است؟

مدتی اجرا شد اما مانند سایر طرح‌ها، نیمه‌های راه به فراموشی سپرده شد. زمانی وزارت بهداشت و درمان از کارخانه‌های سازنده نوشابه خواست برای تولیدی که دارند، به وزاتخانه عوارض پرداخت کنند، آنها هم نه نگفتند، اما این طرح آن‌گونه که انتظار می‌رفت عملیاتی نشد. مشکلی که در اجرای طرح‌هایمان داریم، نبود همکاری جامع و برنامه دقیق و مناسب است. از طرح استقبال می‌شود اما هماهنگی لازم و دقیقی که انتظار می‌رود در اجرا وجود ندارد، در نتیجه نیمه‌کاره رها می‌شود.

▪ به نظر شما طرح افزایش مالیات بر غذاهای کم‌ارزش، تا چه?اندازه می‌تواند به سلامت و تغییر ذائقه مردم کمک کند؟

حتما تاثیرگذار خواهد بود، اما باید برای اجرای هر طرح ضمانت قانونی وجود داشته باشد. در مورد این طرح باید فرهنگ‌سازی شود. وزارت بهداشت باید کارگاه‌های آموزشی برگزار کند و از مردم بخواهد در این کلاس‌ها شرکت کنند و از کارشناسان تغذیه بخواهد درباره مواد غذایی با ارزش کم و خطرهای آن برای مردم توضیحات لازم را بدهند و در نهایت حق انتخاب به مردم داده شود. اگر این طرح گام به گام پیش برود، موفق خواهد بود.

▪ آیا اجرای طرح افزایش مالیات غذاهای کم‌ارزش به رایگان کردن درمان کمک می‌کند؟

اگر روش زندگی صحیح باشد، از تعداد مراجعان به مکان‌های درمانی کاسته خواهد شد. اگر تهیه غذا بر اساس منطق و معیار ارزش غذایی باشد، سلامت بدن تامین می‌شود. این روش زندگی باعث خواهد شد تا شخص کمتر بیمار شود و هزینه‌ای که باید برای درمان و دارو بپردازد، صرف هزینه‌های زندگی و جوانب دیگر شود و به مرور زمان به اقتصاد خانواده و کشور کمک خواهد شد.

▪ و اگر اجرا نشود؟

این طرح همانند هر طرح دیگری نیاز به زمان دارد و باید با برنامه‌ریزی دقیق و کارشناسانه پیش رود. همه باید همکاری کنند؛ از کارخانه‌های تولید مواد خوراکی کم‌ارزش گرفته تا دولت وگرنه، برنامه غذایی مردم همچنان ناسالم پیش می‌رود و بر آمار بروز سکته‌های قلبی و فشارخونی افزوده خواهد شد و مردم به دلیل روش نادرست زندگی و تغذیه مجبور خواهند بود، بیش از نیمی از درآمد خود را صرف هزینه‌های درمان و بیمارستان کنند.

سارا دماوندان