معزالدین احمد سنجر

● بیوگرافی و زندگینامه
▪ تاریخ درگذشت
چهاردهم ربیع الاول سال ۵۵۲ ه.ق
حکومت طولانی سلطان سنجر بر خراسان ( ۴۹۰ ه.ق. تا ۵۲۲ ه.ق. ) که مدتی از آن را در ایام اختلافات برادران ، در این ولایت …

بیوگرافی و زندگینامه

تاریخ درگذشت

چهاردهم ربیع الاول سال ۵۵۲ ه.ق

حکومت طولانی سلطان سنجر بر خراسان ( ۴۹۰ ه.ق. تا ۵۲۲ ه.ق. ) که مدتی از آن را در ایام اختلافات برادران ، در این ولایت حاکم بود ، اغلب در زد و خوردهای محلی گذشت و آخرین بار که به سمرقند لشکر کشید ، ارسلان خان ( خان سمرقند ) رسما" از اطاعت وی سرباز زد و جیحون مرز رسمی شد . سنجر ناچار شد به بسیاری از شهرهای تسخیر شده ،‌مجددا" لشکر بکشد . چنانکه در شوال سال ۵۱۱ ه.ق. به غزنین تاخت و بهرامشاه غزنوی را دست نشانده خود ساخت و در جمادی الاول سال ۵۱۳ ه.ق. در ساوه با سلطان محمود – برادرزاده اش – به جنگ پرداخت . سنجر در سال ۵۲۴ ه.ق. مجددا" به سمرقند لشکر کشید تا خان سمرقند را مطیع سازد . همچنین ، به علت طغیان" اتسز " ، پسر قطب الدین محمد خوارزمشاه که دست نشانده سنجر بود ناچار به خوارزم نیز لشکر کشید ( ربیع الاول سال ۵۳۳ ه.ق.)‌ و قلعه هزار اسب را تسخیر کرد هر چند اتسز را به دست نیاورد . در صفر سال ۵۳۶ ه.ق. سنجر برای آرام کردن ماوراءالنهر به جنگ گورخان قراختایی رفت .

در این جنگ بود که در محل قطوان ( شش فرسخی سمرقند ) از قراختاییان شکست خورد و همسرش اسیر شد و خود ترمذ گریخت . لشکر کشیهای دیگر او به خوارزم ( ۵۲۸ ه.ق.و ۵۴۲ ه.ق.) هیچ کدام نتیجه دلخواه نداشت و ضعف عمومی دولت سلجوقی باعث شد که طوایف " غز " ، از ترکمانان ساکن ماوراءالنهر ، کم کم قدرت و قوت بیشتر یافتند و شروع به بی رسمی در ولایات شرقی نمودند . در آخر کار ، به توصیه موید الدین آی ابه – حاکم نیشابور – سنجر به جنگ غزها رفت و در این جنگ سنجر شکست خورد و به دست امرای غز اسیر شد . حدود یک سال در اسارت بود تا در سال ۵۵۱ ه.ق او را ازاد کردند . اما اندکی بعد بیمار شد و در چهاردهم ربیع الاول سال ۵۵۲ ه.ق. وفات کرد و در مرو شاه جهان ( پایتخت ) ، او را به خاک سپردند. دیگر امرای سلجوقی ،‌مانند محمود بن محمد سلجوقی ( فوت ۵۲۵ ه.ق.) هر چند گاه گاهی کروفری با خلفای بغداد ( المسترشد، و الراشدب بالله ) نیز داشته اند ، اما هیچ کدام قدرت قابل توجهی نیافتند . رکن الدین ابوطالب ، طغرل بن محمد ( طغرل دوم ) ، در مبارزات میان شاهزادگان سلجوقی گرفتار آمد . مسعود بن محمد ( فوت سال ۵۴۷ ه.ق ) ملکشاه بن محمود ، محمد بن محمود بن محمد ( فوت سال ۵۴۴ ه.ق. ) و ارسلان شاه بن طغرل ( فوت سال ۵۷۱ ه.ق. ) اغلب با اتابک ایلد گز از اتابکان آذربایجان در زد خورد بودند .آخرین آنان ، رکن الدین ابوطالب طغرل بن ارسلا نشاه ، طغرل سوم سلجوقی بود . که در جنگ با قتلغ اینانج در حوالی ری شکست خورد و کشته شد . سر او را پیش خلیفه الناصرلدین الله فرستادند ( ربیع الاول سال ۵۹۰ ه.ق.) بدین طریق دولت سلجوقیان عراق به پایان رسید.