ایرانیان خارج از کشور و رسانه

بسیاری از هموطنان ما, در خارج از ایران, به سر می برند نگران بودن نسبت به وضعیت سیاسی, اجتماعی و فرهنگی آنان, وظیفه اسلامی ایرانی ماست در این میان, رسانه ها در برقراری ارتباط بین داخل و خارج, نقش مهمی ایفا می کنند بویژه اگر توجه کنیم که ایرانیان مقیم غربت, مورد هجوم انواع رادیوها و تلویزیونها قرار دارند این مقاله به بررسی وضعیت ایرانیان خارج از کشور با تاکید بر رسانه ها می پردازد

«به نظر من ما در مورد اتباع ایرانی مقیم کشورهای دیگر - یک کمی - کوتاه می‏آییم; یعنی آن حساسیت لازم را به خرج نمی‏دهیم . این مساله آبروی ماست . باید در این زمینه بنشینید و برنامه‏ریزی کنید . کاری هم نداشته باشیم که انقلابی است‏یا انقلابی نیست، فرقی نمی‏کند; ایرانی است . در حوزه کاری خودتان، هر جا مشاهده کردید که یک ایرانی مشکلی پیدا کرده که با دولت طرف است و تحت تعقیب قرار می‏گیرد، آن وقت‏شما جدا وارد شوید . همه ثقل دیپلماسی کشور - حتی - بیشتر از دیپلماسی کشور را به کار بگیرید . گاهی ما مبادلات داریم، خرید و فروش داریم، داد و ستد می‏شود، همه اینها را بگذارید که از تبعه ایرانی دفاع بکنید .» (۲)

بیانات فوق در عالیترین سطح مسؤولین نظام جمهوری اسلامی در خارج از ایران، به منزله اهمیت ویژه‏ای است که موضوع ایرانیان خارج از کشور دارد . حضور میلیونها ایرانی که پراکندگی آنان را در ۵۰ کشور جهان برآورد نموده‏اند، (۳) مساله‏ای است که دارای ابعاد ملی بوده و از جمله موضوعهایی است که نیازمند توجه و تمرکز امکانات و فعالیتها، در میان کلیه ارگانهای فعال در این خصوص است .

اتباع ایرانی که به دلایل گوناگون، سرزمین مادری خود را ترک و در حریمهای جدید جغرافیایی و سیاسی اسکان گزیده‏اند، در هر جای دنیا که هستند باز هم یک ایرانی بوده و موفقیت و سربلندی آنان مایه افتخار و مباهات کشور است; همچنان‏که سقوط و انحطاط آنان نیز به اعتبار و حیثیت کشور خدشه وارد می‏نماید .

بدون تردید، بافت و ماهیت کلی، ترکیب کمی و کیفی و نقش و جایگاه جامعه ایرانیان خارج از کشور در تقویت منافع ملی و زمینه‏های مستعد پیوند آن با سرزمین مادری و کمک به توسعه کشور، تا حدود زیادی برای دستگاهها، مسؤولان و دست‏اندرکاران کشور روشن است و نقش حساس و رسالت‏سنگین هر یک از این دستگاهها و مسؤولان را در راستای جذب ایرانیان خارج از کشور، گوشزد می‏کند .

البته سعت و دامنه مسائل و نیازهای موجود، به گونه‏ای است که بدون ایجاد یک ساختار و جایگاه شایسته برای آن، نمی‏توان در کوتاه مدت، نتایج مطلوب و تحقق کامل اهداف را انتظار داشت . این گستردگی مسائل، می‏طلبد تا با سعه صدر به پدیده ایرانیان خارج از کشور نگاه شود و برنامه‏هایی منسجم و دقیق در سطح کلان و با هماهنگی تمامی سازمانهای مربوط در راستای استحکام پیوند با این اعضای جدا شده از پیکره اسلامی، اجرا گردد تا از یک سو، ایرانیان مشتاق به هویت‏خود (بویژه نسل دوم و سوم) از این دریای فرهنگی سیراب شده و حس غربت و انقطاع خود را با این پیوند، کم‏رنگ نمایند و از سوی دیگر فرهنگ ایرانی نیز به واسطه فرزندان خود که بهترین سفیر جامعه ایرانی می‏باشند، به همگان شناخته شود .

هر تلاشی جهت‏برقراری رابطه و تبادل با نسلها و اقشار و لایه‏های مختلف اجتماعی ایرانی در خارج از قلمرو حاکمیت‏سیاسی نظام جمهوری اسلامی، نیازمند شناخت کامل این نسلها و لایه‏هاست . یکی از طرق وصول به این شناخت، بررسی گرایشهای فکری و فرهنگی این دسته از ایرانیان است که در مقطع یا مقاطعی خاص بنابر انگیزه‏هایی متفاوت به خروج از ایران و انتخاب کشورهای بیگانه به عنوان اقامتگاه مبادرت نموده‏اند .

از سال ۱۳۵۸ تا قبل از تشدید جنگ و آثار ملموس آن بر وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشور، اغلب کسانی که از ایران خارج شدند، حامل تفکرات ضد انقلابی و در واقع سیاسی بودند . این موضوع، با آغاز دهه شصت‏شدت بیشتری یافت، اما با گذشت‏سالهای بیشتری از جنگ، طبقات دیگری نیز به جمع فراریان افزوده شدند . این عده که رقم بیشتری را نسبت‏به فراریان سیاسی دارا بودند، به دلایلی نظیر مشکلات اقتصادی و اجتماعی، کشور را ترک کردند و در میان آنان تعداد زیادی از اصحاب قلم و نویسندگان توانای کشور نیز حضور داشتند . (۴) حضور چنین اشخاصی در میان ایرانیان خارج از کشور باعث گردید تا بسیاری از جریانات سیاسی ضد انقلاب نیز در خارج از کشور، بویژه در اواخر دهه شصت از فاز مبارزات سیاسی و نظامی به سمت‏سازماندهی روش جدید; یعنی فعالیتهای فرهنگی، گرایش پیدا کنند . (۵) از آنجا که عده قابل ملاحظه‏ای از این افراد از صنوفی چون نویسنده، تهیه کننده، مجری، گوینده، برنامه‏ریز و کارگردان بودند، برای جبران کمبودهای خود در ابعادی نظیر فرهنگ، هنر، تاریخ، ملیت و ... فعالیتهای فرهنگی خود را با طرح شعارهایی مانند «رساندن پیام آزادی‏» ، «برقراری دمکراسی و حقوق بشر در ایران‏» و «مبارزه برای براندازی دولت جمهوری اسلامی ایران‏» آغاز و شبکه گسترده‏ای از رادیو و تلویزیونهای ایرانیان در خارج را پایه‏گذاری کردند .

این مساله نشان می‏دهد که ایرانیان خارج از کشور برای پذیرش آموزه‏های فرهنگی، از ظرفیت گسترده‏ای برخوردار بوده و نیازهای روحی و روانی فراوانی به برنامه‏های تلویزیونی و رادیویی به زبان مادری خود دارند، بویژه آن که نسلهای جدید ایرانیان خارج از کشور با توسعه جدی خطر استحاله و انقطاع فرهنگی مواجه هستند .

در این راستا بیشتر پراکندگی شبکه‏های رادیویی و تلویزیونی متعلق به ایرانیان خارج از کشور در ایالات متحده آمریکا گسترش یافت; چرا که اولا بیشترین درصد مهاجران ایرانی، در آمریکا اسکان یافته‏اند و ثانیا قوانین و مقررات مربوط به رسانه‏های همگانی در آمریکا آسانتر است . البته بسیاری از این شبکه‏ها اکنون به دلیل عدم اتصال به ریشه‏های فرهنگی و تاریخی و سرزمین اجدادی خود نمی‏توانند تاثیراتی ماندگار در مهاجران ایرانی داشته باشند . از این رو، به یک جریان تکراری با محتوایی ضعیف و کم اثر تبدیل شده‏اند .

در اینجا با معرفی اجمالی شبکه‏های فعال موجود در خارج از کشور، تلاش خواهیم کرد تا شمایی کلی از وضعیت کنونی حاکم بر جو تبلیغی و رسانه‏ای در میان ایرانیان خارج از کشور را ارائه نماییم:

الف) رادیوهای راه‏اندازی شده از سوی ایرانیان خارج از کشور

۱ - رادیوهای ایرانیان در آمریکا

برای مشاهده اطلاعات تفصیلی در خصوص رادیوهای یادشده به جدول «شماره ۱» در پایان مقاله مراجعه کنید . (۶)

علاوه بر رادیوهای مذکور، رادیوهای دیگری نیز در حوزه آمریکا به زبان فارسی برنامه پخش می‏کنند که به دلیل کم اهمیتی و کوچکی از ذکر نام آنها خودداری می‏کنیم، اما یادآور می‏شویم که موضوع رادیوهای فعال در آمریکا از اهمیت‏بالایی برخوردار بوده و با توجه به استقبال ایرانیان از رادیو و نیازی که دائما رو به تزاید است، جای یک شبکه رادیویی که مستقیما از ایران برنامه پخش کند در میان صدها شبکه رسانه‏ای فعال در این حوزه، خالی است .

۲ - رادیوهای ایرانیان در اروپا

قبل از معرفی رادیوهای تاسیس شده توسط ایرانیان مقیم کشورهای اروپایی این نکته شایان توجه است که اغلب رادیوهای وابسته به ضد انقلاب، در اروپا بویژه فرانسه فعالیت دارند و مخاطبین اصلی آنها عموما ایرانیان مقیم همان کشورها هستند .

برای مشاهده اطلاعات تفصیلی در خصوص رادیوهای یادشده به جدول «شماره ۲» در پایان مقاله مراجعه کنید . (۷)

علاوه بر رادیوهای مذکور، رادیوهای متعدد دیگری نیز در اروپا تاسیس شده‏اند که متعلق به گروه‏های مارکسیستی می‏باشند . فهرست این رادیوها عبارتند از:

فدایی، صدای ملی (متعلق به حزب توده)، صدای زحمتکشان (وابسته به فداییان خلق اکثریت)، صدای انقلاب ایران (وابسته به حزب دمکرات کردستان)، صدای کردستان (وابسته به حزب کومله)، صدای کارگر (وابسته به گروهک راه‏کارگر)، صدای چریکها (وابسته به فداییان خلق اقلیت) .

اسامی دیگر رادیوهای فعال در حوزه اروپا از این قرار است:

صدای آزادی، صدای آزاد (وابسته به منافقین)، صدای حقوق بشر و آزادی، پیام پاریس .

۳ - رادیوهای ایرانیان در استرالیا (۸)

این رادیوها عبارتند از:

آوای ایران (در سیدنی)، همبستگی (در سیدنی) و صدای اندیشه (در پرت) .

ب) تلویزیون‏های راه‏اندازی شده از سوی ایرانیان خارج از کشور

برای مشاهده اطلاعات تفصیلی در خصوص تلویزیون‏های یادشده به جدول «شماره ۳» در پایان مقاله مراجعه کنید . (۹)

---