جشنواره کن کاشف وارثان آنتونیونی و برگمان است

گفتگو با مدیرعامل جشنواره کن

مدیر عامل جشنواره فیلم کن با کشاندن پای فیلم‌های مستند و انیمیشن به بخش مسابقه مهمترین رویداد سینمایی دنیا و پذیرش سینمای آمریکا اثر انگشت خود را پای دفتر جشنواره ثبت کرده است.

تیه‌ری فرومو پس از اعلام اسامی فیلم‌های حاضر در بخش‌های مختلف شصت و یکمین دوره جشنواره کن درباره برنامه‌هایش برای جشنواره و جایگاه آینده سینمای هنری با اسکرین دیلی سخن گفته است.

▪ اسکرین دیلی: از حضور در کدام جشنواره‌ها لذت می‌برید؟

- تیه‌ری فرومو، مدیر عامل کن: پیش از اینکه کارم را با جشنواره کن آغاز کنم، رفتن به جشنواره‌ها را دوست داشتم. با علاقه خاص در جشنواره تلوراید شرکت می‌کردم و رفتن به جشنواره سن فرانسیسکو عادتم شده بود. تماشاگران منطقه آمریکای شمالی را از سخاوتمندترین تماشاگران دنیا یافتم.

برلین را هم دوشت داشتم، به ویژه پس از فروپاشی دیوار برلین در دهه ۹۰ و همچنین لوکارنو و بولونیا را. اما امروز به لطف دوستی‌ام با دیتر کاسلیک (رئیس جشنواره برلین) و مارکو مولر (مدیر هنری جشنواره ونیز) به این دو جشنواره می‌روم و البته به پوسان.

▪ یک پرسش همیشگی: تعداد جشنواره‌ها زیاد نیست؟

ـ جشنواره‌های زیادی هست با کارکرد یکسان و این مسئله اصلی است. همه این جشنواره‌ها هم مدعی‌اند جایگاهی مساوی دارند. عبارت "جشنواره" برای رویدادهایی به کار می‌رود که اساسا محتوی، شیوه و اندازه متفاوت دارند.

این قابل درک است که هر شهری دوست دارد جشنواره خودش را داشته باشد. اما بد نیست کمی هم وضعیت را بسنجیم. یک جشنواره کوچک باید فیلم‌های به نمایش درآمده را بپذیرد و چندان در قید و بند نخستین نمایش جهانی فیلم‌ها نباشد.

▪ یک جشنواره چگونه می‌تواند به جایگاه خاص خود برسد؟

- اول با داشتن یک ایده قوی، دوم با یک جای مناسب و سوم یک روح زنده. همین که شما این سه پارامتر را داشته باشید، می‌توانید یک رویداد بزرگ راه بیندازید.

▪ امسال نخستین دوره جشنواره کن پس از مرگ اینگمار برگمان و میکل‌آنجلو آنتونیونی است. به نظر ما وارثان طبیعی این بزرگان چه کسانی هستند؟

ـ نام بردن از یک وارث خاص سخت است. اما آنچه مهم است اینکه وقتی برگمان و آنتونیونی از دنیا رفتند، دنیا به آنها اداء احترام کرد. جالب اینکه وقتی آنها در دهه‌های ۵۰ و ۶۰ فعال بودند، جسارت و گاهی طبعیت بنیادگرای آنها انتقادهای فراوان برمی‌انگیخت.

می‌خواهم بگویم امروز تعداد زیادی برگمان و آنتونیونی داریم. فیلمسازان بسیاری هستند که تلاش می‌کنند با زیبایی‌شناسی خاص خود و خطرپذیری به شیوه‌هایی جدید دست پیدا کنند؛ کسانی که تلاش می‌کنند به بیراهه‌های استانداردسازی تصاویر و سینما برسند.

ما نمی‌توانیم تا لحظه مرگ آنها صبر کنیم و بعد بگوییم این مهم بود. ما باید بلافاصله آنها را شناسایی کنیم. این همان کاری است که جشنواره‌های بزرگ، منتقدان و حرفه‌ای‌ها انجام می‌دهند. ما امسال در جشنواره شصت و یکم کن فیلمسازانی را خواهیم دید که به راه و روش آنتونیونی و برگمان رفته‌اند.

▪ آیا مرگ آنها نشانه‌ای از پایان دوره سینمای هنری است؟

- بله و نه. من با این ایده موافقم که مرگ آنها شاید پایان یک چرخه است؛ نه در حوزه خلاقیت بلکه در عرصه ارتباط با مخاطب، منتقدان و مسائل مالی. سال‌های پیش رو می‌تواند بسیار هیجان‌انگیز باشد.

▪ فکر می‌کنید مهر شخصی شما بر جشنواره کن تا امروز چه بوده؟

ـ وقتی ژیل ژاکوب (رئیس جشنواره کن) مرا دعوت به کار کرد، اول گفت "هرگز فکر نکن کن بزرگترین جشنواره دنیاست، بلکه هر کاری می‌توان بکن تا در این موقعیت بماند." بنابراین سعی دارم به شرایطی فکر کنم که کن را به بزرگترین گردهمایی سینما در دنیا تبدیل می‌کند.

کن برای من یک ارثیه دسته جمعی است. مسئولیت جشنواره با ماست، اما جشنواره به کسانی تعلق دارد که در ساختن دهکده‌ای جهانی و منحصر بفرد در دنیا مشارکت می‌کنند. عادت کرده‌ام بگویم کن به کسانی تعلق دارد که آن را می‌سازند، نه آنها که آن را شکست می‌دهند.

▪ چیزی را که برای جشنواره آورده‌اید، چطور تعریف می‌کنید؟

ـ جشنواره کن در چند سال اخیر به حضور فیلم‌های مستند، انیمیشن، سینمای عامه‌پسند و ژانر در جشنواره‌های بزرگ رسمیت بخشیده و بسیاری از همکاران ما از ما پیروی کرده‌اند که من به آن افتخار می‌کنم. تلاش کرده‌ام به کن کمک کنم درهایش را به روی همه نوع سینما باز کند. هر چه جشنواره قویتر باشد، بیشتر می‌تواند به فیلمسازان و مشخصا به وارثان امثال برگمان و سینماگران مولف کمک کند.

▪ فکر می‌کنید کدام فیلمسازان با کمک شما شناخته شدند و به بلوغ رسیدند؟

ـ این را من نباید پاسخ بدهم. من فقط کار خودم را در مقام برنامه‌ریز جشنواره انجام می‌دهم. اگر به کسی کمک کرده‌ام به این دلیل بوده که او خودش استعداد داشته است.

▪ وقتی کار نمی‌کنید، چه می‌کنید؟

ـ چی؟ مگر زندگی خارج از دنیای کن هم امکان دارد؟ خب، کسی این را به من نگفته بود.