آن چه برای مقابله با مشکلات باید بدانیم

مهارت های زندگی, مهارت هایی هستند که برای افزایش توانایی های روانی اجتماعی افراد, آموزش داده می شوند و فرد را قادر می سازند که به طور مؤثر, با کشمکش های زندگی روبه رو شود

مهارت‌های زندگی، مهارت‌هایی هستند که برای افزایش توانایی‌های روانی- اجتماعی افراد، آموزش داده‌ می‌شوند و فرد را قادر می‌سازند که به‌طور مؤثر، با کشمکش‌های زندگی روبه‌رو شود.

مهارت‌های زندگی، آن‌چه برای مقابله با مشکلات باید بدانیم

مهارت‌های زندگی، مهارت‌هایی هستند که برای افزایش توانایی‌های روانی- اجتماعی افراد، آموزش داده‌ می‌شوند و فرد را قادر می‌سازند که به‌طور مؤثر، با کشمکش‌های زندگی روبه‌رو شود.

هدف از آموزش مهارت‌های زندگی، افزایش توانایی‌‌های روانی- اجتماعی و درنهایت پیش‌گیری از ایجاد رفتارهای آسیب‌زننده به بهداشت و سلامت و ارتقای سطح سلامت روان افراد است. به‌طور کلی هدف از آموزش مهارت‌های زندگی، ایجاد روابط بین‌فردی مناسب و مؤثر، انجام مسؤولیت‌های اجتماعی به بهترین شکل، گرفتن تصمیم‌‌های صحیح، حل تعارض‌ها و کشمکش‌ها بدون توسل به اعمالی که به خود و یا دیگران صدمه می‌زنند، می‌باشد.

مهارت‌های اصلی و اساسی:

ماهیت و تعریف مهارت‌های زندگی، در کشورها و فرهنگ‌های مختلف، متفاوت می‌باشد، با این حال، تحقیق در زمینه‌ی برنامه‌های اجراشده در مورد سلامت روانی کودکان و نوجوانان، نشان‌می‌دهد در آموزش مهارت‌ها، بر چند مهارت اصلی و اساسی تأکید بیش‌تری شده است ازجمله:

- توانایی تصمیم‌گیری: این توانایی، به فرد کمک می‌کند تا به‌نحو مؤثری در مورد مسائل زندگی، تصمیم‌گیری نماید. اگر کودکان و نوجوانان بتوانند فعالانه در مورد کارهای‌شان تصمیم‌گیری نمایند، جوانب مختلف انتخاب‌ها را بررسی و پیامد هر انتخاب را ارزیابی کنند، به‌طور مسلم در سطوح بالاتر بهداشت روانی قرارخواهند گرفت.

- توانایی حل مسأله: این توانایی، فرد را قادر می‌سازد تا به‌طور مؤثرتری مسائل زندگی را حل‌نماید. چنان‌چه مسائل مهم زندگی حل‌نشده باقی‌بمانند، استرس روانی ایجاد می‌کنند که به فشار جسمانی منجر می‌شود.

- توانایی تفکر خلاق: این نوع تفکر، هم به حل مسأله و هم به تصمیم‌گیری‌های مناسب کمک می‌کند. با استفاده از این نوع تفکر، راه‌‌حل‌های مختلف مسائل و پیامدهای هریک از آن‌ها بررسی می‌شوند. این مهارت، فرد را قادر می‌سازد تا مسائل را از ورای تجارب مستقیم، دریابد و حتی زمانی که مشکلی وجود ندارد و تصمیم‌گیری خاصی مطرح نیست، با سازگاری و انعطاف بیش‌تری به زندگی روزمره بپردازد.

- توانایی تفکر نقادانه: تفکر نقادانه، توانایی کسب اطلاعات و تجارب می‌باشد. آموزش این مهارت به نوجوانان، آنان را قادر می‌سازد تا در برخورد با ارزش‌ها و فشار گروه، مقاومت کنند و از آسیب‌های ناشی از آن، در امان بمانند.

- توانایی برقراری ارتباط مؤثر: این توانایی به فرد کمک می‌کند تا بتواند از طریق ارتباط کلامی و غیرکلامی و مناسب با فرهنگ جامعه، خود را نشان‌دهد. بدین معنی که فرد بتواند نظرها، عقاید، خواسته‌ها، نیازها و هیجان‌های خود را ابراز و به‌هنگام نیاز، از دیگران درخواست کمک و راهنمایی نماید. مهارت تقاضای کمک و راهنمایی از دیگران در مواقع ضروری، از عوامل مهم برای تداوم یک رابطه‌ی سالم است.

- توانایی برقراری روابط بین‌فردی سازگارانه: این توانایی به ایجاد روابط بین‌فردی مناسب و مؤثر با انسان‌های دیگر کمک می‌کند. روابط گرم خانوادگی، به‌عنوان یک منبع مهم حمایت اجتماعی و قطع روابط اجتماعی ناسالم، نقش بسیار مهمی در زندگی افراد دارد.

- توانایی خودآگاهی: خودآگاهی، توانایی شناخت خود و آگاهی از خصوصیات، نقاط ضعف و قدرت، خواسته‌ها، ترس‌ها و انزجارها می‌باشد. رشد خودآگاهی، به فرد کمک می‌کند تا دریابد تحت استرس قرار دارد یا نه و این به‌طور معمول پیش‌شرط روابط بین‌فردی مؤثر و هم‌دلانه است.

- توانایی همدلی با دیگران: همدلی به این معنی‌ست که فرد بتواند زندگی دیگران را حتی تا زمانی که در آن شرایط قرار ندارد، درک کند. همدلی به فرد کمک می‌کند تا بتواند انسان‌های دیگر را حتی وقتی با آنان بسیار متفاوت است، بپذیرد و به آنان احترام بگذارد. همدلی، روابط اجتماعی را بهبود می‌بخشد و منجر به ایجاد رفتارهای حمایت‌کننده و پذیرنده نسبت به دیگران می‌شود.

- توانایی مقابله با هیجان‌ها: این توانایی، فرد را قاد می‌سازد تا هیجان‌ها را در خود و دیگران تشخیص دهد، نحوه‌ی تأثیر هیجان‌ها بر رفتار را بداند و بتواند واکنش مناسبی در برابر هیجان‌های مختلف نشان‌دهد. اگر با حالت‌های هیجانی مانند غم، خشم و اضطراب، درست برخورد نشود، این هیجان‌ها، تأثیر منفی بر سلامت جسمی و روانی فرد خواهد گذاشت و پیامدهای منفی به‌دنبال خواهد داشت.

- توانایی مقابله با استرس: این توانایی، شامل شناخت استرس‌های مختلف زندگی و تأثیر آن‌ها بر فرد است. شناسایی منابع استرس و نحوه‌ی تأثیر آن بر انسان، فرد را قادر می‌سازد تا با اعمال و موضع‌گیری‌های خود، فشار و استرس را کاهش دهد.

آموختن و به‌کارگیری مهارت‌های زندگی، بر احساس فرد از خود و دیگران، به اندازه‌ی ادراک دیگران از او اثر می‌گذارد. مهارت‌های زندگی، بر اداراک افراد از کفایت خود، اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفس، اثر دارد و بنابراین نقش مهمی در سلامت روان دارد. همراه با ارتقای سطح بهداشت‌ روان، انگیزه‌ی فرد در مراقبت از خود و دیگران، پیش‌گیری از بیماری‌های روانی، پیش‌گیری از مشکلات بهداشتی و مشکلات رفتاری، افزایش می‌یابد.

منابع:

«برنامه آموزشی مهارت‌های زندگی» ترجمه‌ی «ربابه نوری‌قاسم‌آبادی، پروانه محمدخانی»

«مهارت‌های زندگی» «کریس.ال.کلینکه» ترجمه‌ی «شهرام محمدخانی»

تهیه شده توسط :مجله شادکامی و موفقیت فریده نریمانی، کارشناس روان‌شناسی بالینی

www.seemorgh.com/lifestyle