اقتصاد دانش محور و تاثیر آن بر تجارت الکترونیک و بانکداری الکترونیک

امروزه یادگیری مادام العمر به صورت یکی از سیاست های عمده دولتها در جهان درآمده است

امروزه یادگیری مادام العمر به صورت یکی از سیاست های عمده دولتها در جهان درآمده است.چنین سیاستی اکنون اهمیت یافته زیرا از یک سو ما در عصری زندگی می کنیم که آموزش کسب شده با آهنگ سریعی و بیش از گذشته در حال استهلاک بوده و از سوی دیگر آموزش اضافی موجب رشد اقتصادی بیشتر و توزیع درآمدها می گردد. از دیدگاه مارشال دانش توانمندترین موتور تولید است. لذا یکی از مهمترین تحولات در جهان آینده بحث توسعه جهان آینده مبتنی بر اقتصاد دانش محور بوده که تا حدودی فراگیر نیز شده و شکل جدیدی از اقتصاد نوین را در جامعه بشری بوجود آورده است. از نیمه دوم قرن بیستم جهان وارد عصر تازه ای شد و پایان عمر عصر صنعتی آغاز شد.

تحولات پرشتاب علمی-فناوری موتور محرک این تحول بوده است. نخست با ورود کامپیوتر به بازار و سپس با تحول در حوزه اطلاعات و ارتباطات،کامپیوترها به کمک فناوری ارتباطی از جمله تلفن به یکدیگر وصل شده و قابلیت این دو فناوری با توانمندی های فنآوری تلویزیون ترکیب شد و باعث پیدایش شبکه جهانی ارتباات و اطلاعات اینترنت گردید.

این جریان پرشتاب حول محور فناوری اطلاعات و ارتباطات، باز هم شتاب یافته و راه را برای ورود به اقتصاد دیجیتال هموار ساخت. اقتصاد دانش محور آن است که تولید، توزیع و استفاده از دانش در آن نقش اصلی و غالب برای تولید ثروت باشد. تا سال ۱۹۶۰ میلادی که تولید بیشتر اقتصاد تولیدی را حاکم کرده بود بازوی کارگر و سرمایه نقش اساسی را در صنعت داشت. از سال ۱۹۶۰ تاکنون جهان اقتصاد شکلی سینوسی بخود گرفته و شاهد صعود و نزول موقعیت اقتصادی در جهان هستیم.شاید دلیل عمده این وضعیت تغییرات سریع فناوری های نوینی است که در کنار رایانه، اینترنت و توسعه دانش وضعیت جدیدی را به جهان حاکم کرده و شکل رفتارهای اقتصادی سنتی را عوض کرده اند. اینترنت عامل هم افزائی دانش جهانی می باشد و در آینده ابزار مهم توسعه دانائی محور خواهد بود که از طریق آموزش های مستقیم و غیرمستقیم کاربران در جهان توسعه خواهد یافت.دولت الکترونیکی و تجارت الکترونیکی وجوه غالب در اقتصاد دانش محور بوده به طوریکه بهبود دائم فناوری و خلاقیت باعث توسعه اقتصادی و دانش می باشد.

فشارهای جهانی شدن اقتصاد دانش محور و فناوری های جدید باعث افزایش رقابت و خلاقیت می شود به طوریکه فرصت استفاده و پشتیبانی از منابع اقتصادی جهان را خواهیم یافت. دانش فرم پایه سرمایه است. حرکت و رشد اقتصادی با جمع شدن دانش انجام می شود. دانش در اقتصاد دانش محور می کوشد تا یک کالای عمومی شود. وقتی دانش کشف شد و عمومی شد، هیچ خرجی برای شریک شدن آن با دیگران وجود ندارد. کسی که دانش تولید کند سخت است که بتواند آنرا از دسترس دیگران دور نگهدارد. بعضی از قوانین مانند مالکیت معنوی و ثبت اختراع ممکن است کمی در این راه مفید باشند.

دانش و دانایی به عنوان متغیر اصلی اقتصاد دیجیتال و اقتصاد دانش محور شناخته شده است. از نظر هافر و منیج منت ما در جهانی زندگی می کنیم که همه چیز در جهان در حال تغییر و تحول بنیادی است. یادگیرندگان امروز،وارث آینده بوده و زمانی دانشمندان به همه علوم جهانی دست می یابند که دیگر جهانی وجود ندارد. بنابراین افراد برای مشارکت در شکل گیری اقتصاد مبتنی بر دانش،بایستی مهارت های جدید را آموخته و به طور مدام آموخته های خویش را با دانش جدید تطبیق دهند. از این رو یادگیری مادام العمر، پدیده ای عادی است و فرصت های گوناگون را به صورت رسمی و یا به شکل آموزشی که در چارچوب نظام آموزش و پرورش نمی گنجد،برای همه اقشار مردم،فراهم می سازد.

بدین معنی که نظام یادگیری و نحوه مدیریت آن بایستی تغییر داده شود و منابع بیشتری به این منظور اختصاص یابد.باتوجه به منابع دولتی و تکیه بر ابزار مشارکت در هزینه، روی کار آمدن تامین کنندگان خصوصی و افزایش کارآیی نظام آموزش و پرورش ضروری است.ایجاد چارچوبی برای یادگیری مادام العمر بر اساس این اصول، نیاز به تغییرات پیچیده ای در کل نظام یادگیری یک کشور دارد. امروزه در ادبیات به دو اصطلاح IT وICT بر می خوریم که با دیجیتالی شدن ابزار و تکنولوژی های اطلاعات و ارتباطات، هر دو را معادل تکنولوژی های دیجیتالی تلقی خواهیم کرد.سرعت شتابان این عصر موجب هیجانات فزاینده شده است.

گویی دستاوردهای بشر سریعتر از خود او حرکت می کنند و هر روز حیات اجتماعی و اقتصادی را با فضایی جدید و ناشناخته روبه رو می سازند.به طوری که امروزه زندگی روزانه مردم با شتابی حیرت انگیز با ابزار دیجیتالی عجین شده است. با توسعه و بکارگیری ICT چشم انداز جهانی شدن و رقابت جدی در امور اقتصادی به حقیقت نزدیک شده است. تجارت الکترونیک راه ورود ما به اقتصاد دانش محور می باشد.شناخت سریعتر ما از اقتصاد دانش محور باعث می شود در برنامه پنجم توسعه کشور، استراتژی های مناسب با نیاز زمان را در اقتصاد کشور انتخاب کنیم. بازشدن درهای کشور بر اثر فشار اقتصاد دانش محور امری اجتناب ناپذیر است. لذا هرچه زودتر آنرا درک و با آن آشنا شویم و بتوانیم مزایای آنرا تشخیص ح و استفاده کنیم به نفع کشور است.اقتصاد مبتنی بر دانش خدمات مناسب با زمان کمتر و سود بیشتر را درپی خواهد داشت و اجتناب از آن ممکن نیست.

نقش دولت می تواند با توسعه منطقیICT و هدایت بخش خصوصی از طریق تسهیلات در به وجود آمدن اقتصاد دانش محور موثر باشد.پنج مرحله دولت الکترونیک از دیدگاه سازمان ملل می تواند در سند راهبردی توسعه اقتصاد دانش محور هم کاربری داشته باشد.

نویسنده : مهدی فراهانی

عباس محتشمی