ذائـقـه کـودکان را شـور نکنیم

زیان‌هایی که به مصرف بیش از حد نمک نسبت داده می‌شود، به دلیل دریافت اضافی سدیم با مصرف آن است....
همان‌طور که می‌دانیم، نمک طعام از دو عنصر سدیم و کلر تشکیل شده و عنصر سدیم برای …

زیان‌هایی که به مصرف بیش از حد نمک نسبت داده می‌شود، به دلیل دریافت اضافی سدیم با مصرف آن است....

همان‌طور که می‌دانیم، نمک طعام از دو عنصر سدیم و کلر تشکیل شده و عنصر سدیم برای بدن لازم است و باید در برنامه‌غذایی همه وجود داشته باشد زیرا بدن انسان قادر به ساخت سدیم نیست و بخشی از سدیم دریافتی بدن از طریق ادرار، عرق، مدفوع و سایر ترشحات بدن دفع می‌شود.

توزیع سدیم در موادغذایی زیاد و گسترده است و با رژیم غذایی معمولی، این نیاز تامین می‌شود. البته در مورد سدیم مانند سایر مواد معدنی مقدار مصرف خاصی توصیه نشده است، اما می‌توان گفت به‌طور متوسط بدن به ۳ گرم سدیم در روز نیاز دارد.

از طریق یک مکانیسم پیچیده در کلیه، با بالا رفتن میزان سدیم در بدن، دفع کلسیم از طریق ادرار افزایش می‌یابد. اگر میزان سدیم در بدن بالاتر از حد توصیه شده باشد، شانس ابتلا به پوکی‌استخوان، پرفشاری خون و بیماری‌های کلیوی افزایش خواهدیافت. از سوی دیگر، یکی از علت‌های اصلی ابتلا به بیماری پرفشاری خون، اختلال‌های کلیوی است.

حال سوال اینجاست که آیا هرکسی که نمک زیاد مصرف می‌کند به پرفشاری خون مبتلا می‌شود؟ همیشه این‌‌طور نیست، اما مصرف زیاد نمک شانس ابتلا را بالا می‌برد. اگر فرد شیوه زندگی سالمی نداشته و کم‌تحرک باشد، از اضافه‌وزن و چاقی رنج ببرد و رژیم‌غذایی نامناسبی داشته باشد و علاوه بر اینها نمک نیز زیاد مصرف کند، به پرفشاری خون مبتلا خواهد شد.

نکته مهم دیگر، تاثیر سدیم بر افزایش فشارخون است. بیشترین تاثیر را در افزایش فشارخون نمک طعام (سدیم+کلر) دارد. پیش از این گفته می‌شد هر فرد در روز می‌تواند تا ۶ گرم نمک مصرف کند اما در حال حاضر متخصصان تغذیه اعتقاد دارند روزانه بیش از ۳ تا ۴ گرم نمک طعام یعنی (یک قاشق چایخوری سرخالی) نباید مصرف کرد. البته در بسیاری از غذاها هم سدیم وجود دارد؛ انواع شیرینی، کیک، بیسکویت و نان به دلیل وجود بکینگ‌پودر حاوی سدیم هستند و انواع غذاهای فرآوری‌شده مانند سوسیس و کالباس، کنسروها، هم نمک‌طعام و هم نمک‌های دیگر سدیم را دارند، بنابراین بیماران (مثلا فشارخونی‌ها) باید از خوردن غذاهای آماده و فرآوری‌شده و شیرینی‌ خودداری کنند.

والدین باید بدانند ذائقه افراد از دوران کودکی شکل می‌گیرد و پرزهای چشایی بسیار زود به نمک عادت می‌کند ولی این ذائقه قابل تغییر است بنابراین مادران به جای آنکه میزان نمک غذای کودک را با ذائقه خودشان بسنجند، باید سعی کنند ذائقه کودکشان را به مصرف غذاهای کم‌نمک عادت دهند.

نکته مهم دیگر در مورد نحوه نگهداری نمک است. همان‌طور که می‌دانید ید یک عنصر فرار است به همین دلیل باید نمک را در ظروف دربسته تیره قرار داد تا ید آن به مرور زمان از بین نرود. همچنین نمک را باید در مراحل پایانی طبخ به غذا اضافه کرد تا ید آن کاهش نیابد.

دکتر تیرنگ نیستانی

دانشیار انستیتو تحقیقات تغذیه کشور و دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی