روشنگری در رادیو با «فانوس»

گزارش پشت صحنه برنامه «فانوس» رادیو نمایش

چهارشنبه‌شب‌های هر هفته از ساعت ۲۲ و ۳۰ دقیقه به مدت یک ساعت برنامه «فانوس» از شبکه رادیویی نمایش پخش می‌شود. فانوس یکی از برنامه‌های زنده و چالشی این شبکه است که در قالب گفت‌وگوهای صریح و بی‌پرده به بررسی معضلات مبتلابه شاخه‌های گوناگون عرصه نمایش در کشور می‌پردازد.

● گفته‌ها و ناگفته‌ها

وارد استودیو می‌شوم. پس از پخش آرم، مهدی طهماسبی مجری ـ کارشناس برنامه می‌گوید: به نام یگانه بی‌همتای هستی، سلام؛ امشب فانوس روشن‌تر از همیشه برافروخته خواهد شد و برای اهالی هنرهای نمایشی، تجسمی و موسیقی بسیار دلنشین و خواستنی است. امشب فانوس، چهلچراغی پرتلألوست زیرا علی مرادخانی، معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مهمان برنامه‌مان است. در دقایق اول برنامه مرادخانی پیشینه کاری خود را مختصر و کوتاه می‌گوید، سپس درباره مسائل کاری و تئاتر صحبت می‌کند.

وی درباره مشکلات موجود در عرصه نمایش کشور می‌گوید: دغدغه من در حال حاضر تئاتر است و در شرایط فعلی بیشتر انرژی خود را به حل و فصل مشکلات هنرهای نمایشی معطوف کرده‌ام.

وی همچنین می‌افزاید: به موسیقی نیز توجه دارم اما اکنون موانع و مشکلات آن کمتر است.

مرادخانی در ادامه اشاره می‌کند: باید مشکلات تئاتر را پیدا کنیم و ببینیم حل آنها به چه امکانات و بسترهایی نیاز دارد. شرایط واقعی و موجود تئاتر باید روی کاغذ بیاید تا بشود تنگناها، مشکلات و فرصت‌های پیش رو را بررسی و برآن اساس برنامه‌ریزی کرد.

در ادامه برنامه، مجری ـ کارشناس از معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌پرسد با توجه به نوع سیاستگذاری‌ها آیا تغییراتی در حوزه مدیریتی در سطح مدیران ارشد و مدیران میانی اتفاق می‌افتد یا نه که این طور پاسخ می‌شنود:

من اساسا به این که شخصی عوض شود یا نه فکر نمی‌کنم. برای من برنامه‌های کاری اهمیت بیشتری دارد. حالا زمان مطالعه و بررسی نظرهاست و نمی‌گویم چه کارهایی در دست انجام است. تغییر یا ابقا منوط به برنامه‌های کاری و توانمندی افراد است.

اولین تماس تلفنی فانوس برقرار می‌شود و داریوش مودبیان نمایشنامه‌نویس، کارگردان و استاد دانشگاه پشت خط است. مودبیان پس از صحبت‌های مقدماتی می‌گوید: تئاتر یک عمل اجتماعی و گروهی است، اگر حرکت گروهی انجام بدهیم موفق‌تر هستیم، به همین دلیل لازم است تشکل‌های گروهی را جدی بگیریم. نیاز است گروه‌های قدیمی نیز احیا شوند و سپس در تالارهای نمایشی استقرار پیدا کنند تا برنامه‌ریزی منسجمی صورت گیرد و در مورد نقش گروه‌های تئاتری و لزوم اهمیت دادن به آنها باید توضیحاتی ارائه شود.

مرادخانی نیز با تائید گفته‌های این کارگردان می‌افزاید: مطالب درست است و کاملا جنبه مبنایی دارد؛ چراکه مطالبات حرفه‌ای هنرمندان زیر مجموعه مسائل فرهنگی جامعه است و تئاتر نمی‌تواند در حاشیه قرار گیرد. اتفاقا جاهایی می‌تواند جلوتر هم باشد و پیشروی کند. تئاتری که نتواند شرایط اجتماعی روز را نقد کند، اسمش تئاتر نیست.

در ادامه برنامه دومین مهمان تلفنی برنامه روزبه حسینی، نویسنده و عضو کانون کارگردانان خانه تئاتر روی خط آمده و در مورد شیوه‌نامه حمایت از آثار که به سانسور مالی و محتوایی منجر می‌شود، مباحثی را مطرح می‌کند.

مهدی شیبانی‌زاده، سردبیر فانوس اعلام می‌کند سه دقیقه تا پایان برنامه باقی مانده است.

در ادامه نشان عالی برتر هنرهای نمایشی به علی مرادخانی اهدا می‌شود.

پس از برنامه، مراد خانی با مهدی دهقان‌نیری مدیر رادیو نمایش که از ابتدای برنامه در استودیو حضور دارد، به گپ و گفت می‌پردازد. محور گفت‌وگو درباره موضوعاتی همچون مذاکره با شهرداری تهران درباره اختصاص سالن به گروه‌های نمایشی است و مراد خانی تاکید می‌کند در آبان پروژه تئا‌تر پردیس خاوران که در واقع کاخ جشنواره‌های تئاتر کشور است، افتتاح می‌شود و هم‌اکنون سالن تئا‌تر خاوران به چهار بلک باکس تجهیز شده است.

● برنامه‌هایی جدید

در حاشیه این گزارش، از مهدی دهقان‌نیری، رئیس مرکز هنرهای نمایشی و مدیر رادیو نمایش در مورد برنامه‌های پاییزی سوال می‌کنم. دهقان نیری می‌گوید: با فرارسیدن پاییز و تغییر و تحول در طبیعت و برخی امور اجتماعی همچون بازگشایی مدارس، رادیو نمایش هم دستخوش تغییراتی شده است. با توجه به این‌که فصل آموزش شروع شده برنامه «هزار و یک شب سینما» از اول مهر روی آنتن رفته است. در این برنامه هر شب یک فیلم سینمایی تاریخی از ابعاد مختلف کارگردانی، شیوه تولید، موسیقی و دیگر جنبه‌ها بررسی می‌شود تا علاقه‌مندان به حوزه سینما با نکات آموزشی آن بیشتر آشنا شوند.

برنامه دیگری که پخش آن از اول آبان شروع می‌شود، به تاریخچه رادیو از بدو تاسیس آن اختصاص دارد که زمان پخشش ۸ صبح است. همچنین به دلیل مصادف شدن ایام محرم با پاییز، برنامه «چهل سالگی» در ۴۰ قسمت به جای «استودیو ۸» پخش می‌شود. در این برنامه از هنرمندان دعوت شده با توجه به موقعیت‌های مختلفی که در آن قرار می‌گیرند، نظر خود را بیان کنند. پخش این برنامه از اول محرم شروع خواهد شد.

دهقان‌نیری ادامه می‌دهد: دیگر صبح‌ها باکس تکرار نمایش فیلم شب قبل را نداریم و ساعت ۹ تا ۱۰ صبح نیز سریال «ستایش» پخش می‌شود. در زمستان هم سریال‌های طنز خواهیم داشت. همین جا از تلاش همکارانم در بخش‌های مختلف تشکر و قدردانی می‌کنم، زیرا در تابستان امسال شاهد تلاش روزافزون آنها بودم تا لحظات شاد و مفرحی برای مخاطبان رادیو نمایش فراهم کنند.

مدیر رادیو نمایش همچنین می‌گوید: در صحبتی که با معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی داشتم قرار شد سالن تالار حافظ در اختیار رادیو نمایش قرار گیرد تا شاهد پخش تئاتر با شیوه اجرای رادیویی در آنجا باشیم و رادیو تئاتر در پاییز امسال کار خود را در آن محل آغاز می‌کند.

مهدی طهماسبی حدود ۱۸ سال است در رادیو برنامه اجرا می‌کند. وی که دانشجوی کارشناسی ارشد هنرهای نمایشی است، می‌گوید: در برنامه فانوس با توجه به این که در مورد مسائل چالشی صحبت می‌شود، مواضع من در زمان اجرای برنامه همان مواضع سازمان صدا و سیماست. از کسی جانبداری نمی‌کنم. فقط به عنوان مجری ـ کارشناس در برنامه با افراد موافق و مخالف گفت‌وگو دارم. دیدگاه شخصی خودم نسبت به مسائل فرهنگی و هنری مثبت است. طهماسبی معتقد است برنامه فانوس چراغی برافراشته و لازم است اهالی هنرهای نمایشی دست به دست هم دهند تا با ارائه راهکارهای مناسب این فانوس به چهلچراغ تبدیل شود.

● حماسه‌ای هنری

مهدی شیبانی‌زاده، تهیه‌کننده و سردبیر برنامه فانوس که ۱۲ سال سابقه کار در رادیو دارد، می‌گوید: فانوس از اردبیهشت امسال روی آنتن رفته و طی هفته‌های آینده در مورد رویدادی که موضوع برنامه است، گزارش‌هایی مستند تهیه می‌کنیم. فانوس به بهانه شعار سال که حماسه سیاسی و حماسه اقتصادی است، شکل گرفت چون در این برنامه به دنبال خلق حماسه‌ای هنری هستیم. آرمان و شعار برنامه نیز ارائه راهکارهای خلق حماسه هنری در حوزه فرهنگ و هنر است. در این برنامه به مباحثی همچون مشکلات خانه سینما، خانه تئاتر، دستمزد بازیگران سینمای دفاع مقدس بخصوص آثار حاتمی‌کیا بحث و گفت‌وگو صورت می‌گیرد.

شیبانی‌زاده معتقد است در برنامه فانوس فقط طرح سوال می‌شود، زیرا طرح سوال اساسا می‌تواند یک جریان هنری راه‌اندازی کند، ولی با توجه به بضاعت رادیو نمایش و رسانه کار می‌کنیم. اعضای اتاق فکر برنامه فانوس که شامل داوود رشیدی مدیر برنامه و مدیر گروه نمایش و اندیشه رادیو نمایش و مهدی دهقان‌نیری مدیر رادیو نمایش هستیم می‌کوشیم از سطحی‌نگری، افتادن در دام مبتذل‌گویی، پیچیده و ثقیل حرف زدن پرهیز کنیم و به جای آن ساده، صمیمی، با صراحت و علمی در برنامه صحبت شود. در برنامه فانوس به دنبال ایراد گرفتن و تکرار نیستیم، بلکه به دنبال پیدا کردن راه‌حل‌های منطقی و ارائه راهکار هستیم تا به اهداف خود در حماسه هنری برسیم. این برنامه با تلاش الهام قادری، برنامه‌ریز و دستیار تهیه‌کننده، امیرهوشنگ کریم‌نیا و مهدی خان‌زاده روی آنتن می‌رود. برنامه فانوس کاستی‌هایی دارد؟ اما امیدوارم با نقد منصفانه اهالی هنر و مخاطبان، برنامه بهتری به مخاطبان عرضه کنیم. فانوس چراغی است که می‌خواهد با روشنایی خود که برگرفته از نظرات اهالی هنر است، کمک کند تا حلقه‌های مفقود شده​عرصه​هنر​پیدا​شود.

سیما پویا