آشنائی با ارکان و ساختار بورس مالزی

”گروه بورس مالزی“, فعالیت بازار ابزار مشتقه به نام ”بورس مشتقه مالزی“ و نیز بورس خارج از کشور به نام ”بورس مالی بین المللی لابوان LFX ۲ “ را نیز در دست دارد بورس مشتقه مالزی در ۱۱ ژوئن ۲۰۰۱ و پس از ادغام ”بورس ابزار اختیار و آتی مالی کوالالامپور KLDFFE ۳ “ و ”بورس کالا و پول مالزی COMMEX ۴ “به وجود آمد

● تاریخچه مختصر

اگرچه کشور مالزی از زمان پیدایش ”بورس اوراق بهاءدار مالایا“ در سال ۱۹۶۰ صاحب جایگاه دادوستد قانونمند بوده است اما بورس مالزی - که بیشتر ”بورس اوراق بهاءدار کوالالامپور“ نامیده می‌شد - به شکل کنونی در سال ۱۹۷۳ تأسیس شد بورس اوراق بهاءدار کوالالامپور در ۵ ژانویه ۲۰۰۵ از شکل شرکت سهامی با مسئولیت محدود به شکل شرکت سهامی عام تغییر ساختار و در ۲۰ آوریل ۲۰۰۵ به بورس مالزی تغییر نام داد. پس از این تغییر و تحولات فعالیت‌های کاری بورس اوراق بهاءدار کوالالامپور به شرکت زیرمجموعه و تحت تملک بورس مالزی به نام ”بورس اوراق بهاءدار“ منتق شد. ورس مالزی در ۱۸ مارس ۲۰۰۵ در تابلوی اصلی خود پذیرفته شد.

شرکت ”پایاپای اوراق بهاءدار بورس مالزی“ - که به‌عنوان یک شرکت زیرمجموعه و تحت تملک بورس مالزی به‌شمار می‌رود - وظیفه امور تسویه و پایاپای در زمان ۳+T را بر عهده دارد.

شرکت ”سپرده‌گذاری بورس مالزی؛ عملیات سیستم سپرده‌گذاری مرکزی(۱) (CDS) را انجام می‌دهد. این شرکت در اکتیر ۱۹۸۷ به‌عنوان یک شرکت خصوصی که ۷۵ درصد از سهام آن در اختیار بورس مالزی است، تأسیس شد. در ژانویه ۲۰۰۶، بورس مالزی موافقت کرد تا ۲۵ ردصد از سهام باقیمانده را نیز به‌دست آورد. علت این امر، به‌دست گرفت امور تمام نهادهی بازار سرمایه کشور توسط ”بورس مالزی“ بوده است.

همچنین ”گروه بورس مالزی“، فعالیت بازار ابزار مشتقه به نام ”بورس مشتقه مالزی“ و نیز بورس خارج از کشور به نام ”بورس مالی بین‌المللی لابوان (LFX)(۲)“ را نیز در دست دارد. بورس مشتقه مالزی در ۱۱ ژوئن ۲۰۰۱ و پس از ادغام ”بورس ابزار اختیار و آتی مالی کوالالامپور (KLDFFE)(۳)“ و ”بورس کالا و پول مالزی (COMMEX)(۴)“به‌وجود آمد.

پایاپای دادوستد ابزار مشتقه توسط شرکت ”پایاپای مشتقه بورس مالزی“ انجام می‌شود همچنین از ژوئیه ۲۰۰۵، پایاپای دادوستد قراردادهای ابزار مشتقه خارج از بورس (OTC)(۵) نیز توسط همین شرکت انجام می‌شود.

مرجع اصلی قانونگذار بازارهای اوراق بهاءدار و مشتقه، ”کمیسیون اوراق بهاءدار (SC)(۶)“ است. این مرجع طبق قانون کمیسیون اوراق بهاءدار ۱۹۷۳ تأسیس شده که کاملاً تابع قوانین و مقررات وزارت دارائی مالزی است.

● تسویه پایاپای و سپرده‌گذاری

دو نوع کاربر امور پایاپای در شرکت ”پایاپای اوراق بهاءدار بورس مالزی“ وجود دارد: کاربر پایاپای معامله‌گر و کاربر پایاپای غیرمعامله‌گر تا پایانه ۲۰۰۵، تعداد ۳۵ کاربر پایاپای معامله‌گر شامل شرکت‌های کارگزاری و تعداد ۹ کاربر پایاپای غیرمعامله‌گر شامل نهادهای مالی و سرمایه‌گذاران نهادی وجود داشته است.

هر سرمایه‌گذاری که قصد معامله در بورس اوراق بهاءدار را داشته باشد، بایستی از طریق ”عامل سپرده‌گذاری مجاز (ADA)(۷)“ در شرکت سپرده‌گذاری بورس مالزی، یک حساب گشایش کند.ADAها، ”سازمان‌های کاربری“ (۸) هستند که توسط شرکت سپرده‌گذاری بورس مالزی و برای تأمین تسهیلات و خدمات CDS به عموم منصوب می‌شوند. علاوه بر ADAها، برخی نهادهای دیگر نیز مجاز به افتتاح و انجام عملیات CDS به‌صورت مستقیم با شرکت سپرده‌گذاری بورس به‌عنوان ”اعضاء مستقیم مجاز (ADMs)(۹)“ هستند. نهادهائی مانند بانک‌ها، شرکت‌های مالی و بیمه می‌توانند به‌عنوان ADMs انتخاب شوند. تا پایان ۲۰۰۵، تعداد ADA ۳۹ و ADM ۲۷ در شرکت سپرده‌گذاری بورس وجود داشته‌اند.

همچنین سرمایه‌گذاران و سهامداران می‌توانند از طریق CDS به آخرین اطلاعات سهامداری خود دسترسی داشته باشند. ”ضبط الکترونیکی سپرده‌گذاران و نشر شرایط از طریق تحویل اینترنت (eRapid)(۱۰)“ - که ابزار ارتباطی مبتنی بر شبکه می‌باشد - در اوت ۲۰۰۵ معرفی شد. این امکان به ADAها، ADMها و ناشران سهام، امکان دسترسی هبه اطلاعات CDS، درخواست و بارگذاری اطلاعات و سایر امور مربوط را فراهم می‌کند.

شرکت ”پایاپای مشتقه بورس مالزی“، ریسک اعتباری اعضاء پایاپای خود را تقبل کرده و مدیریت مرکزی مخاطره را بر عهده دارد تا پایان ۲۰۰۵، تعداد ۱۵ عضو پایاپای در این بورس وجود داشته است.

● اقدامات در دست اجراء

بورس مالزی به‌عنوان بخشی از راهبرد تجاری قصد دارد تا در سال ۲۰۰۶ ابزارهای جدیدی را معرفی کند. از جمله ابزارهای پیشنهادی می‌توان به سهام آتی، آتی بر شاخص‌های جدید و ”صندوق‌های قابل معامله (ETF) (۱۱)“ اشاره کرد.

همچنین بورس مالزی در مورد معرفی یک سیستم ”پخش نرخ“ و سیستم ”مخزن“ برای بازار اوراق قرضه تلاش می‌کند که قرار است جایگزین سیستم فعلی به نام ”اطلاعات و پخش اوراق قرضه (BDS)(۱۲)“ - که عملیات آن توسط بانک مرکزی مالزی (۱۳) صورت می‌گیرد - باشد. بورس الزی در ژوئیه ۲۰۰۵، ETF اوراق قرضه“ را در تابلوی اصلی بورس معرفی کرده است. ”ETF اوراق قرضه“ بخشی از اقدامات ”صندوق‌های اوراق قرضه آسیائی ۲“ (۱۴) است که توسط ۸ کشور عضوEMEAP (نشست! اجرائی بانک‌های مرکزی شرق آسیا و پاسیفیک مرکزی) به نام‌های مالزی، کره، تایلند، اندونزی، فیلیپین، سنگاپور، هنگ کنگ و چین تأسیس شده است.

● بورس اوراق بهاءدار مالزی

ساختار

”بورس اوراق بهاءدار“ سازمان‌های مشارکت‌کننده را در مورد دادوستد اوراق بهاءدار و اجراء شرایط پذیرش که متضمن استانداردهای افشاء اطلاعات برای شرکت‌های سهامی عام پذیرفته شده است، را راهنمائی و مسئولیت نظارت بر بازار را بر عهده دارد.

امور این بورس بر عهده یک ”هیئت مدیره“ بود، که ریاست این هیئت بر عهدهٔ یک ”رئیس“ است. همچنین کمیته‌های مختلفی بر مبنای بهترین راهکار اصول حاکمیتی، این هیئت را یاری می‌کنند. یک ”پانل مشاوره‌ای“ متشکل از بخش‌های مختلف بازار و امور تسویه، باعث انتفاع کاربران بازار از اظهارنظر نمایندگان بخش‌های مختلف صنعت می‌شود.

● واسطه‌گری‌های امور دادوستد

خرید و فروش اوراق بهاءدار توسط شرکت‌های کارگزاری - که ”سازمان‌های کاربر“ بورس اوراق بهاءدار به‌شمار می‌روند - انجام می‌شود تا پایان سال ۲۰۰۵، تعداد ۳۷ سازمان کاربر (شامل ۴ کارگزار جهانی (۱۵) و ۵ کارگزار خارجی) با شبکه‌ای از ۵۸ شعبه در حال فعالیت هستند.

کارگزاران جهانی سازمان‌های کاربری هستند که قادر هستند طیف گسترده‌ای از ابزارها و خدمات در بازار سرمایه را ارائه نمایند. ”تسهیلات دسترسی الکترونیک (EAF)(۱۶)“، سایت‌های فیزیکی هستند که مشتریان سازمان‌های کاربر می‌توانند در آن سفارش‌های موجود در بورس اوراق بهاءدار را خرید و فروش کنند.”تسهیلات دسترسی الکترونیک با فعالیت‌های مجاز (EAPPA)(۱۷)“ خدمات اضافه‌ای را فراهم می‌آورد که شامل امکان حضور نمایندگان کارگزاران در سایت جایگزینی و به‌کارگیری پایانه‌های CDS و عملیات پشتیبانی محدود هستند.

۵) کارگزار خارجی به‌نام‌های Credt Sulsse,UBS,CLSA Macquarie و JP Morgan از سال ۲۰۰۵ فعالیت خود در مالزی را آغاز کردند.

● ساعات رسمی دادوستد

ساعات اداری: ۸:۴۵ الی ۱۷:۳۰

ساعات دادوستد: ۹:۰۰ الی ۱۲:۳۰ و ۱۴:۳۰ الی ۱۷:۰۰

● اندازه بازار

ارزش جاری بازار تا پایان ۲۰۰۵ معادل ۶۹۵،۲ میلیارد دلار (تابلوی اصلی ۶۷۱،۶ میلایارد، تابلوی ثانویه ۱۵،۱ میلیارد بازار ۰،۷۱ Cal Warart میلیارد و بازار MESDAQ ۷،۸۲ میلیارد) و تعداد شرکت‌های پذیرفته شده جمیعاً ۱،۰۲۷ است (تابلوی اصلی ۶۵۲، تابلوی ثانویه: ۲۶۸ و بازار ۱۰۷MESDAQ).

● شاخص‌های اصلی

▪ شاخص مرکب کوالالامپور (KLCI)

▪ شاخص تابلوی اصلی (EMAS)

▪ شاخص محصولات مصرف‌کنندگان

▪ شاخص محصولات صنعتی

▪ شاخص ساخت و ساز

▪ شاخص خدمات

▪ شاخص مالی

▪ شاخص املاک و مستغلات

▪ شاخص معدن

▪ شاخص کشاورزی

▪ شاخص فن‌آوری

▪ شاخص تابلی ثانویه

▪ شاخص بازار MESDAQ

▪ شاخص Syariah

شاخص مرکب کولالامپور (KLCl)- که پیشتر شاخص مرکب KLSE نامیده می‌شد - نماگر اصلی بازار سهام به‌شمار می‌رود. این شاخص مرکب از ۱۰۰ شرکت شاخص صنعت مرکب از ۱۳۰ شرکت است، بقیه نشاخص‌ها شاخص کل سهام هستند: شاخص‌هائی که در آن بخش صنعتی یا گروه مرتبط قرار داشته یا به‌عنوان ترکیبی از آن شاخص شمرده می‌شوند.

● اوراق قرضه قابل دادوستد

سهام عادی، سهام ترجیحی، سهام قرضه، سهام رام، برات، اوراق قرضه، انواع وارانت، حق تدم پذیره‌نویسی شده قابل انتقال (REITs(۱۸ ، صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETFs) و صندوق‌های با بنیان بسته.

● سیستم دادوستد

بورس مالزی از یک سیستم دادوستد خودکار استفاده می‌کند که از دو سیستم رایانه‌ای عمده تشکیل شده است.

▪ سیستم (SCORE (۱۹ (سیستم مسیریابی سفارش رایانه‌ای و اجراء که موتور رایانه‌ای مرکزی مسئول ”جور کردن“ سفارش‌ها می‌باشد.

▪ سیستم WinSCORE (سیستم دادوستد قابل مشاهده توسط کارگزاران) که مسئولیت مدیریت نظارت اعتباری، مسیریابی سفارش و دادوستد و تأیید را بر عهده دارد.

● وقفه در معاملات (۲۰)

بورس مالزی از مارس ۲۰۰۲ مکانیسم گسترده وقفه در معاملات را به اجراء گذاشته است در صورت بروز حالات زیر، این سازوکار باعث توقف دادوستد خواهد شد:

▪ سطح ۱

چنانچه شاخص (KLCi) بین ۱۰ تا کمتر از ۲۰ درصد نسبت به شاخص پایانی روز قبل افت کند، و این کاهش در زمان بین ساعات ۹۰۰ الی ۱۱:۱۵ (دادوستد صبحگاهی) یا بین ساعات ۱۴:۳۰ تا ۱۵:۴۵ (دادوستد عصرگاهی) روی دهد، یک ساعت وقفه در معاملات ایجاد خواهد شد. چنانچه این کاهش در زمان بین ساعات ۱۱:۱۵ الی ۱۲:۳۰ (دادوستد صبحگاهی) یابین ساعات ۱۵:۴۵ تا ۱۷:۰۰ (ادوستد عصرگاهی) روی هد، معاملات تا پایان جلسه رسمی متوقف می‌شود.

▪ سطح ۲

چنانچه شاخص (KLCI) بیش از ۲۰ درصد نسبت به شاخص پایانی روز قبل افت نماید، و این کاهش در زمان بین ساعات ۹:۰۰ الی ۱۲:۳۰ (دادوستد صبحگاهی) یا بین ساعات ۱۴:۳۰ تا ۱۷:۰۰ (دادوستد عصرگاهی) روی دهد، معاملات تا پایان جلسه رسمی متوقف می‌شود.

یادآور می‌شود این سطوح وقفه در معاملات برای ابزارهای مشتقه مرتبط با اوراق بهاءدار در ”بورس مشتقه“ نیز صادق است.

● کارمزد و سایر هزینه‌هائی که بر عهده مشتریان است:

نرخ کارمزد برای تمام معاملات بین کارگزاران و مشتریان توقفی است و حداقل آن ۷/۰ درصد از ارزش دادوستد به‌علاوه نرخ ثابت ۱۲ رینگیت (واحد پول مالزی) به‌ازاء هر قرارداد اوراق بهاءدار به‌جز ابزار بدهی و ۲ رینگیت برای ابزار بدهی است.

هزینه پایاپای - در بازار ۰،۰۴ درصد از ارزش دادوستد (قابل پرداخت هم برای خریداران و هم فروشندگان) تا سقف ۲۰۰ رینگیت به‌ازاء هر قرارداد و حداقلی به میزان ۱۰ رینگیت.

حق تمبر: یک رینگیت در هزار رینگیت یا اجزاء کسری ارزش اوراق بهاءدار (قابل پرداخت هم برای خریداران و فروشندگان) تا سقف ۲۰۰ رینگیت به ازاء هر قرارداد برای تمام معاملات.

● قوانین و امور مالیاتی برای سرمایه‌گذاران خارجی

سود متعلق به سهامدار غیرمقیم در کشور مالزی مشابه با سهام‌دار مالزیائی است و البته از مالیات مشارکت کمتری (۲۸ درصد) برای آنان برخوردار است. در مالزی بر ارزش افزوده مالیات تعلق نمی‌گیرد.

یک نهاد دولتی به نام ”کمیته سرمایه‌گذاری خارجی (RC)(۲۱)“ مسئولیت مقررات دارائی‌ها، ادغام و تملک شرکت‌ها و فعالیت تجاری در مالزی را بر عهده دارد برای موارد زیر به تأییدیه RC نیاز است:

▪ تملک بیش از ۱۵ درصد، توسط سرمایه‌گذار انفرادی خارجی

▪ تملک بیش از ۳۰ درصد، به‌صورت مجموع از سوی سرمایه‌گذاران متعدد خارجی

▪ نظارت / تملک کامل یک فعالیت تجاری در مالزی توسط خارجیان.

● جزئیات حمایت از سهامدار

به‌طور کلی، حمایت از سرمایه‌گذار در ”قانون صنعت اوراق بهاءدار (SIA)A(۲۲) در سال ۱۹۸۳، قانون کمیسیون اوراق بهاءدار در سال ۱۹۹۳، و قوانین و مقررات بورس اوراق بهاءدار برای اطمینان از بازار سهام کارا، بی‌طرف و منظم پییش‌بینی شده است. SIA، فعالیت‌های مرتبط به امور کارگزاری که به مجوز ”کمیسیون اوراق بهادار“ نیاز دارد را شرح داده است فروش استقراضی از اوت ۱۹۹۷ به حالت تعلیق درآمده است، گرچه مقررات و شروط لازم آن در SIA پیش‌بینی شده است دادوستد براساس اطلاعات محرمانه منع شده است. SIA بورس اوراق بهاءدار را ملزم به ایجاد یک ”صندوق جبران“ با کمک اعضاء آن در جهت جبران قصور ناشی از تعهدات شرکت‌های کارگزاری یا مدیران آنها، نمایندگان کارگزاری یا کارکنان آنها، یا انحلال شرکت‌های کارگزاری، کرده است.

همچنین شرکت‌های کارگزاری موظف هستند دارائی‌های مشتریان را در حساب‌های مجزا از حساب‌های دارائی‌های خود ذخیره کنند.

کریم کریمی

(Endnotes)

۱) Central Depository System

۲) (Labuan International Financial Exchange (LFX

۳) (Kuala lampur Option and financial Futures Exchange (KLOFFE

۴) (Commodiy and Monatary Exchange of Malaysia (COMEX

۵) Over-The-Counter

۶) Seculties Commision

۷) (Autholzed Deposltoy Agent (ADA

۸) Participating Organizations

۹) Autholzed Direct Members

۱۰) (Electronic Record of Deposilors and Allolment Provision though Intamet Delivery (eRapid

۱۱) Exchange Traded Funds

۱۲) (Bonds information and Diseemination (BIDS

۱۳) Bonds Negara Malaysia

۱۴) Asian Bond Funds ۲

۱۵) Executive Meting of East Asian and Pacific Central Banks

۱۶) universal Bakers

۱۷) Electronic Access Faclities

۱۸) Electronic Access Facllities with Permlitied Activities

۱۹) Real Estate Investment Trusts

۲۰) System on Computerized Order Routing and Execution

۲۱) Circult breakers

۲۲) Foreigh Investment Commitlee

۲۳) securtieses industry Act