نمی توانید چاقی را یک شبه درمان کنید

در جهان ۲ ۱ نفر دارای اضافه وزن می باشند که ۳۰۰ میلیون نفر آنها مبتلا به چاقی هستند بر اساس بیانیه انجمن بین المللی چاقی international obesity task force و سازمان بهداشت جهانی, نزدیک به ۶۰ درصد موارد, بروز دیابت با اضافه وزن و چاقی مرتبط است

در جهان ۲/۱ نفر دارای اضافه وزن می‌باشند که ۳۰۰ میلیون نفر آنها مبتلا به چاقی هستند. بر اساس بیانیه انجمن بین‌المللی چاقی (international obesity task force) و سازمان بهداشت جهانی، نزدیک به ۶۰ درصد موارد، بروز دیابت با اضافه وزن و چاقی مرتبط است. همچنین خطر ایجاد بیماریهای مزمن (سنگ کیسه صفرا، پر فشاری خون، بیماریهای قلبی و بیماریهای بد خیم روده بزرگ و سکته مغزی) با افزایش وزن ارتباط مستقیم دارد. با توجه به اینکه بر اساس آمارهای موجود بیش از ۶۰ درصد مردم جهان فعالیت جسمی کافی ندارند، روند اختلالات وزن به طور روز افزون رو به افزایش می‌باشد. با این اوصاف هر چند توجه به کاهش وزن و درمان چاقی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است اما بد نیست بدانیم نحوه صحیح پیشگیری و درمان نیز امری بسیار مهم می‌باشد، که در بسیاری از موارد این موضوع از سوی مبتلایان نادیده گرفته شده و با توسل به برخی روشهای نادرست درمانی می‌خواهند ره صد ساله را یک شبه بپیمایند و اضافه وزن خود را سریعاً کاهش دهند.

در این میان مصرف انواع ملین‌ها به منظور درمان چاقی و حتی تجویز آن توسط برخی پزشکان نیز از جمله اقدامات غیر علمی کاهش وزن بوده که متاسفانه این روزها بسیار متداول شده است. از این رو جهت اطلاع شما عزیزان از عملکرد انواع ملین‌ها و عوارض جانبی این داروها بر سیستم بدن گفتگویی اختصاصی با دکتر غلامرضا کفیلی متخصص بیماریهای داخلی (گوارش – ریه – قلب – غدد – کلیه) ترتیب داده‌ایم که به آگاهیتان می‌رسد:

بسیاری از افراد استفاده از ملین‌ها را راهی آسان جهت کاهش وزن می‌دانند و بعضی از پزشکان نیز این گروه داروها را به همین منظور تجویز می‌کنند، نظر شما در این رابطه چیست؟

داروهای ملین بیشتر برای کاهش یبوست و یا آماده نمودن روده بزرگ جهت انجام کارهای تشخیصی و درمانی مثل رادیوگرافی و یا آندوسکوپی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همانگونه که اشاره شد، متاسفانه اخیراً برخی از افراد این داروها را برای افزایش تخلیه سریع مدفوع به منظور کاهش جذب مواد غذایی و به دنبال آن کاهش وزن مصرف می‌کنند این مساله می‌تواند منجر به پذیرش عوارض داروها، سایر بیماریهای گوارشی، یا سیستمیک گردد. شایان ذکر است: در مواردی که ملین‌ها برای کاهش وزن استفاده می‌شوند بیمار باید بداند کاهش وزن خود را که موقتی می‌باشد با هزینه‌ای گزاف به دست می‌آورد و تا مدتها بدن خود را در مقابل بیماریهای دیگر آسیب‌پذیر می‌سازد همچنین تجویز این نوع داروها به منظور کاهش وزن بیمار توسط پزشک روشی غیر علمی است و می‌توان گفت مصرف خودسرانه آن نوعی خودکشی تدریجی می‌باشد.

● لطفاً کارکرد ملین‌ها و انواع آن را تشریح نمایید.

داروهای ملین به ۶ گروه تقسیم‌بندی می‌شوند:

۱) داروهای حجیم کننده مدفوع: این ملین‌ها با جذب آب در داخل روده و سپس مدفوع و حجیم شدن آن باعث افزایش رطوبت مدفوع و دفع سریع و آسان آن می‌شوند از این گروه می‌توان پدر پسیلیوم (پودر پوسته اسپرزه) را نام برد.

۲) داروهای لیز کننده: این دسته از ملین‌ها سبب کاهش کشش سطحی مایعات روده شده و علاوه بر آن باعث افزایش ماندگاری آب مدفوع و در نتیجه ممانعت در جذب مجدد آب از روده‌ها می‌گردند مانند پارافین خوراکی.

۳) داروهای اسموتیک: این گروه، آب را به داخل روده کشیده و منجر به افزایش آب مدفوع می‌گردد. از این دسته لاکتوز معروف‌تر است که نوعی قند غیر قابل جذب می‌باشد.

۴) داروهای ملین نمکی: این داروها باعث افزایش اتساع روده و افزایش حرکات رودی روده می‌شوند مثل شیر منیزی (هیدروکسید منیزیوم) که شناخته شده‌تر است.

۵) داروهای محرک: این ملین‌ها با افزایش حرکات رودی از طریق اثر مستقیم بر روی آن باعث تسریع در تخلیه روده می‌شوند نظیر: گیاه سنا و قرض شایف ینراکودیل

۶) و آخرین گروه، داروها نرم کننده هستند که کشش سطحی مایعات داخل معده را کاهش داده و بدین ترتیب روده‌ها سریعتر تخلیه می‌شوند از این دسته نیز می‌توان دوکیوزات‌ها را نام برد.

بدون شک این داروها بدون عوارض نخواهند بود در این خصوص نکات لازم را یادآوری کنید.

در مجموع عوارض این داروها نیز به دو گروه تقسیم می‌شوند.

۱) عوارض حاد شامل: تهوع، استفراغ، دل پیچه، افت فشار خون و اسهال شدید می‌باشد که باعث ضعف، بی حالی، عدم تمرکز در فعالیت روزانه، سرگیجه، سر درد و کم آبی بدن می‌گردد.

۲) عوارض مزمن در اثر مصرف طولانی مدت این داروها عارض می‌شود و شامل کاهش حرکات روده و به دنبال آن تنبلی و در نهایت یبوست‌های مقاوم بر درمان می‌باشد.

به علاوه به علت دفع سریع مواد غذایی در روده‌ها و تخلیه انواع ویتامین‌های محلول در آب همچنین محلول در چربی و آمینو اسیدها و چربیهای مورد نیاز بدن، انواع بیماریهای سوء جذب نیز عارض می‌گردد. گفتنی است ریزش موها، ضایعات پوستی، کبودی پوست به علت خونریزی‌های زیر جلدی، کم خونی، ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن و تحریک پذیری بیش از حد، اضطراب، افسردگی و غیره از دیگر عوارض مصرف طولانی مدت این داروها می‌باشد.

به هر حال بیمارانی هم مجبور به استفاده طولانی مدت از ملین‌ها هستند توصیه شما به این افراد چیست؟

کسانی که بنا به تجویز پزشک می‌بایست این داروها را مصرف کنند حتماً رژیم غذایی خود را به‌گونه‌ای تنظیم کنند که ویتامین‌ها و مواد پروتئین لازم به میزان کافی به بدنشان برسد در این رابطه مکمل‌های غذایی توصیه می‌شود.

ضمن تشکر از توضیحات شما، به عنوان یک پزشک متخصص داخلی و کسی که به هر حال سالها تجربه طبابت را کسب نموده است، پیرامون بهترین کاهش وزن توضیحاتی ارائه فرمایید.

همانطور که می‌دانید عوامل متعددی در بروز چاقی دخیل می‌باشد و بر اساس آن، بیماری فرد مورد بررسی و درمان قرار می‌گیرد اما قاعده کلی بیانگر این مورد است که ورزش و فعالیت فیزیکی می‌تواند از چاقی پیشگیری کرده یا آن را کنترل نماید.

در نتیجه علاوه بر ارتقای قابل ملاحظه سلامتی فرد، منافع اقتصادی و اجتماعی فراوانی هم به دنبال خواهد داشت لذا برای کاهش وزن هیچ کاری موثرتر از ورزش منظم و رژیم غذایی کم کالری نیست و همچنین استفاده از داروهای لاغری و یا ملین‌ها جز زیان به سلامت فرد هیچ گونه اثر دیگری نخواهد داشت. بنابراین با یک مشاوره صحیح تغذیه‌ای و انجام ورزش مداوم و البته صرف کمی حوصله می‌توان به وزن ایده‌ال رسید و نیازی به مصرف انواع و اقسام داروهای لاغری نمی‌باشد.

دکتر غلامرضا کفیلی [ متخصص داخلی ]