مدیریت مصرف بنزین در خانواده

بنزین را باید كالایی كمیاب بدانیم; هر چند تا به حال به یمن درآمدهای كلان نفتی كه همچنان ادامه دارد و یارانهء زیاد به راحتی و هر اندازه كه می خواستیم در دسترسمان بود

دربارهء وضعیت جدید بنزین می‌توان پرسش‌های گوناگونی طرح كرد. پرسش‌هایی از سطح كلان اقتصاد تا سطح خرد آن. پرسش‌هایی كه به چرایی و چگونگی شكل‌گیری وضع كنونی می‌پردازد تا پرسش‌هایی كه چگونگی عمل و رفتار افراد جامعه را هدف قرار می‌دهد; از حوزهء اقتصاد سیاسی تا حوزهء روان‌شناسی و مدیریت اقتصادی خانواده. قطعاً طرح این پرسش‌ها و پاسخ به آن‌ها نمی‌تواند هدف یك یادداشت كوتاه باشد. یكی از پرسش‌هایی كه این روزها طرح می‌شود این است كه در خانواده، بنزین را چگونه مدیریت كنیم؟

بنزین را باید كالایی كمیاب بدانیم; هر چند تا به حال به یمن درآمدهای كلان نفتی - كه همچنان ادامه دارد - و یارانهء زیاد به راحتی و هر اندازه كه می‌خواستیم در دسترسمان بود. اكنون این كالا سهمیه‌ای شده است و مانند هر كالای دیگری كه سهمیه‌‌بندی می‌شود، غیر از این كه به بازار سیاه راه می‌یابد و هر مقدارش را كه بخواهی با چند برابر قیمت می‌توانی بیابی، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق‌تر و استفادهء معقول‌تر از آن هستیم.

در كل می‌توان بهره‌مندان از سوخت بنزین را در دو گروه جای داد:

الف) بنزین برای شغل

ب) بنزین برای خانواده.

نحوهء‌مدیریت مصرف بنزین در این دو گروه متفاوت است. البته بخشی از این مدیریت می‌تواند بین آن‌ها مشترك باشد ولی به جهت آن كه هدف از مصرف در این دو گروه فرق می‌كند، مدیریت آن نیز متفاوت خواهد بود.

این مدیریت دو گونه می‌تواند باشد: اول اتخاذ راه‌كارهای مناسب برای كاهش مصرف. در این باره تفاوت زیادی نمی‌توان بین بنزین برای شغل و بنزین برای خانواده قائل شد. تنظیم موتور كه مصرف بنزین را تا هشت درصد كاهش می‌دهد; تنظیم باد لاستیك‌ها كه سه درصد از مصرف اضافهء سوخت جلوگیری می‌كند، تعویض به موقع فیلتر هوا كه تا هشت درصد به كاهش سوخت می‌انجامد; داشتن سرعت مناسب بین ۸۰ تا ۹۵ كیلومتر در ساعت در بزرگراه‌ها (هر هشت درصد افزایش سرعت، یك درصد افزایش سوخت به همراه می‌آورد;) خاموش كردن كولر اتومبیل در مواقع ممكن و غیرضروری; خاموش كردن اتومبیل در چراغ قرمز‌های طولانی و راه‌بندان‌ها و سبك كردن اتومبیل از وسایل غیرضروری كه به افزایش وزن اتومبیل می‌انجامد، از جمله راهكارهایی است كه می‌تواند در مدیریت بنزین مفید باشد و استفادهء بهینه از آن را به همراه آورد.

در خانواده اما باید در نظر گرفت كه سهمیهء موجود، فقط مختص یك نفر نیست كه از آن برای آمد و شدهای صرفا اختصاصی استفاده كند; آمد و شدهایی كه با وسایل عمومی به راحتی امكان‌پذیر است‌و در مواردی حتی می‌توان پیاده نیز انجام داد. بسیار دیده‌ام افرادی را كه صبح خواب‌آلوده برای گرفتن نان، با اتومبیل‌شان به نانوایی می‌آمدند.

وقتی با كالایی كمیاب مواجه می‌شویم، ناچار به انتخاب كردن هستیم. انتخاب در خانواده باید به نحوی باشد كه بیش‌ترین مطلوبیت را برای خانواده به عنوان یك كل به همراه داشته باشد، نه برای یكی از اعضا. از این رو، با توجه به محدود بودن مقدار بنزین برای خانواده، بهتر است موارد زیر را مد نظر قرار دهیم:

۱) تمام آمد و شدهای روزانه، هفتگی و ماهانهء تمام افراد خانواده - چه فردی و چه جمعی - را كه با اتومبیل شخصی انجام می‌شود، به روی كاغذ بنویسیم.

۲) مسافت تقریبی این آمد و شدها را محاسبه و جلوی هر كدام یادداشت كنیم.

۳) با توجه‌به مقدار سوخت اتومبیل‌مان (هر لیتر ۱۰ كیلومتر،‌ كم‌تر یا بیش‌تر)، میزان انطباق سوخت با مجموع مسافت‌ها را به دست آوریم.

۴) اگر مقدار سوخت در اختیار بیش‌تر از مجموع مسافت‌ها بود، مشكلی برای خانواده پیش نخواهد آمد. در غیر این صورت باید از همین الان چاره‌اندیشی كرد.

۵) اگر مقدار سوخت در اختیار كم‌تر از مجموع مسافت‌ها بود، باید از هم‌اكنون اولویت‌های استفاده از اتومبیل را برای خانواده تعریف كرد و حتی‌الامكان به آن پایبند بود.

۶) در این برنامه‌ریزی چند نكته را فراموش نكنید: سفری كه احتمالا در تعطیلات خواهید داشت كه شاید ضرورت پیدا كند بنزین ماه‌های بعد را به آن اختصاص دهید (در این باره می‌توان مقدار بنزین مورد نیاز را نزدیك به واقعیت محاسبه كرد;) هفتگی كردن خرید از مراكز عمومی; تعطیلات آخر هفته و نیاز استفادهء جمعی از اتومبیل; اختصاص مقداری بنزین به عنوان ذخیره برای امور غیرمترقبه مانند بازدیدهای اضطراری از اطرافیان و استفاده از مراكز درمانی.

حسین نوری‌نیا