زمان بندی صحیح تغذیه ای

روشی برای فرموله کردن زندگی ماشینی امروزی

همه کم‌حوصله شده‌ایم. دیگر عادت کرده‌ایم که برای پیدا کردن جواب هر سوالی به حل‌المسایل مراجعه کنیم و همواره راه‌حل یکسانی را به عنوان پیش‌فرضی مسلم در برابر پرسش‌های خود در نظر بگیریم. کلمه طلایی «فرمول» هم در مغزمان بهترین یافته بشری و جایگزین تجزیه و تحلیل یا تفکر در جهت رسیدن به جواب شده و طبیعی است که با توجه به شرکت در کنکورهای مختلف و متعدد، اولین گام در مواجهه با هر سوالی، جست‌وجو برای یافتن یک فرمول اختصاصی در راستای رسیدن به سریع‌ترین و راحت‌ترین راه‌حل باشد. این وضعیت عینا در مورد برنامه غذایی روزانه ما هم قابل مشاهده است.

انتظار اولیه از مشاوران تغذیه، ارایه فرمولی ساده درباره چگونگی تنظیم برنامه غذایی است و همه مراجعه‌کنندگان بدون توجه به شرایط خاص جسمانی که دارند به دنبال دریافت فرمولی هستند که بتوانند با استفاده از آن به بهترین شکل ممکن نیازهای خود را برطرف کنند و مشکلات احتمالی را نیز از پیش پا بردارند. البته در زندگی ماشینی امروزی ما که مانند یک اسباب‌بازی کوکی هر روز صبح از خواب بیدار شده یا نشده تا پاسی از شب به دنبال گرفتاری‌های شغلی و غیرشغلی خود می‌دویم، بدیهی است که دیگر جایی برای تفکر به بسیاری از مسایل مهم و اساسی زندگی باقی نمی‌ماند.مبحث حیاتی تغذیه هم که می‌توان آن را قسمتی از کوک نامبرده برای ادامه این دور باطل دانست، از این قاعده مستثنا نیست و داریم عادت می‌کنیم که این قسمت از زندگی خود را هم فقط در حد یک رفع نیاز ساده جهت فراهم کردن انرژی مورد نیاز خود ببینیم و چه بهتر که آن را نیز فرموله کنیم! در سیستم آموزشی ما هم به‌طور مستقیم و غیرمستقیم سعی می‌شود این ذهنیت تقویت شود که برای جلوگیری از اتلاف وقت و در نتیجه پیدا کردن فرصت بیشتر برای رسیدن به کار و بالارفتن ارزش افزوده حاصل از آن، همه چیز را حاضر و آماده و فرموله‌شده در اختیار داشته باشیم و همواره به دنبال ساده‌ترین و سریع‌ترین راه‌حل باشیم. در نظر اول هم این نوع تفکر، منطقی و عملی به نظر می‌رسد و صد‌درصد با یافتن چنین فرمولی، خلقی آسوده می‌شوند. اما آیا واقعا امکان ارایه چنین فرمولی برای انتخاب و تهیه غذای روزانه وجود دارد؟ یا به عبارت بهتر آیا می‌توان با استفاده از یک جدول یا چارت غذایی و پیروی از روش ساده و امتحان‌شده آن، امیدوار باشیم که علاوه بر تامین نیازهای غذایی روزانه خود از احتمال ابتلا به بیماری‌های مختلف نیز بکاهیم؟ در قسمت‌های پیشین و به فراخور موضوع، نکات متعددی را در زمینه چگونگی دستیابی به یک سیستم جامع غذایی بیان کردیم. مثلا دیدیم که برای تامین همه مواد مغذی مورد نیاز خود باید از دستورات هرم غذایی پیروی کنیم.مصرف روزانه شش الی هشت سهم میوه و سبزی در کنار ۹ الی ۱۱ سهم غلات و جایگزینی منابع پروتئینی گیاهی به جای حیوانی یا کاهش روغن و شکر در غذای روزانه و گنجاندن لبنیات با توجه به شرایط جسمانی خود، همواره این مساله را هم یادآوری کردیم که هرکس برای رسیدن به برنامه غذایی مطلوب و ایده‌آل متناسب با شرایط جسمانی خود، باید با استفاده از اصولی که تاکنون به عنوان یافته‌های تغذیه‌ای ارایه شده‌اند، به دنبال یافتن روشی باشد که در آن علاوه بر رعایت نکاتی که به عنوان مثال در هرم غذایی آمده، سازگارترین موادغذایی با شرایط جسمانی خود را هم شناسایی کند. اگر به خاطر داشته باشید با مطرح کردن روش «کارآزمایی بالینی تغذیه» سعی در دنبال کردن این موضوع و چگونگی رسیدن به بهترین شیوه استفاده از موادغذایی گوناگون داشتیم و با اصرار در جداسازی زمان مصرف غذاهای خام از پخته و پروتئینی از کربوهیدراتی، سعی کردیم اهمیت توجه به «زمان‌بندی» را در برنامه غذایی روزانه یادآوری کنیم.

با این اوصاف روشن است که به هیچ‌وجه نمی‌توان رژیم غذایی یکسانی را برای همه توصیه کرد و فرموله کردن تغذیه، کاری‌است تقریبا غیرعملی. اما اکنون می‌خواهیم با استفاده از تمامی مسایل مطرح‌شده و به‌کارگیری اصول تغذیه، روشی را در تنظیم برنامه غذایی روزانه پیشنهاد کنیم که شاید بتوانیم با استفاده از آن تا حدودی از بند تفکر مداوم و نگرانی ناشی از داشتن تغذیه نامناسب رهایی یابیم، تفکراتی از قبیل اینکه آیا بهتر است سهم غذای پروتئینی خود را هنگام صبحانه مصرف کنیم یا شام؟ و چطور می‌توان هم زمان، مصرف غذای پخته را از خام جدا کرد و هم همه توصیه‌های موجود در هرم غذایی را از نظر تعداد سهم موادغذایی گوناگون رعایت کرد؟ در این راستا دو قسمت آتی را همراه با ارایه یک نمونه برنامه غذایی روزانه، اختصاص خواهیم داد و به بررسی دیگر جوانب یک زمان‌بندی صحیح تغذیه‌ای که شاید گامی باشد در جهت برآورده ساختن میل قوی فرموله کردن همه چیز!

حمید خواجه‌پور