راه های مقابله با آدمکش نامریی

سوختن کامل زمانی صورت می گیرد که اکسیژن کافی وجود داشته باشد در دستگاه های گرم کننده, البته هوای مورد نیاز باید خارج از محیط تأمین و گاز های منتشر شده ناشی از سوختن مانند گاز کربنیک و منواکسید کربن هم باید خارج از محیط تخلیه شود

آدمکش نامریی در حالی همچنان بی صدا، در شهرها و مناطق مختلف کشور قربانی می گیرد که کارشناسان آتش نشانی همزمان با شروع سومین موج سرما در کشور با هشدارهای جدی از مردم خواستند ضمن بررسی دقیق وسایل گرمازا از وقوع حوادث احتمالی پیشگیری کنند.

این روزها در سرمای استخوان سوز، مردم متناسب با امکانات و شرایط زندگی خود سعی می کنند کم تر در معرض هوای آزاد قرار گیرند و محل سکونت و یا کار خود را گرم کنند.

نفت، گاز و زغال چوب مهم ترین سوخت هایی است که در نقاط مختلف کشور برای گرم کردن خانه ها مورد استفاده قرار می گیرد. هرچند وسایل گرماساز برقی نیز همچنان در میان مردم پرمصرف هستند.

وسایل گرما زا اگرچه گرمابخش محیط زندگی هستند اما رعایت نکردن اصول و نکات ایمنی در استفاده صحیح از آنها و همچنین بی احتیاطی بویژه در روزهای اخیر که برودت هوا به اوج خود رسیده، تلفات زیادی بر جا گذاشته است.

● نشانه ها و راه های تولید منو اکسید کربن

سوختن کامل زمانی صورت می گیرد که اکسیژن کافی وجود داشته باشد.در دستگاه های گرم کننده، البته هوای مورد نیاز باید خارج از محیط تأمین و گاز های منتشر شده ناشی از سوختن مانند گاز کربنیک و منواکسید کربن هم باید خارج از محیط تخلیه شود.

در وسایل گرمازای دودکش دار در صورتی که دودکش بدون نقص باشد تهویه دود (ورود اکسیژن لازم و تخلیه گازهای مصرفی ) به خوبی از طریق دودکش انجام می شود اما در وسایل گرمازا با شعله رو باز و بدون دودکش این شرایط فراهم نیست.

بنابر این وسایل گرم کننده اکسیژن لازم برای سوختن را از همان محیط می گیرند و طبعاً گازهای مصرفی حاصل از سوختن را نیز به همان محیط برمی گردانند.

با توجه به سرمای هوا متأسفانه شهروندان راههای تهویه هواکش پنجره ها و دریچه های کولر و درها را نیز می بندند؛ در نتیجه تهویه هوا به درستی انجام نمی شود و با سوختن ناقص و وجود گازهای مضر بخصوص CO مسمومیت های جدی و حتی مرگبار ایجاد می شود که به آن «گاز گرفتگی » می گویند. به گفته کارشناسان آتش نشانی، بسیاری از مردم تصور می کنند پدیده «گازگرفتگی » و ایجادگاز CO تنها با سوختن ناقص زغال چوب ایجاد می شود و برای همین بسیاری به این گاز کشنده نام «گازکرسی »داده اند! اما همان طور که عنوان شد این گاز بر اثر سوختن ناقص هر ماده ای ممکن است ایجاد شود.

● مهم ترین راه های تولید گاز های کشنده

▪ استفاده از وسایل گازسوز و بدون گرمایش بدون دودکش

▪ نقص دودکش و نشت گاز به فضای مسکونی

▪ استفاده از وسایل خوراک پزی برای گرمایش

▪ به کار گیری روشنایی گازی به مدت طولانی بخصوص در فضای بدون تهویه

▪ ضعف دودکش شومینه

▪ معیوب بودن مشعل شوفاژ

▪ آبگرمکن های دیواری و زمینی بویژه وقتی که دودکش مناسب ندارند

▪ خودروی روشن در پارکینگ

● نشانه های انتشارگاز

بهترین راه این است که شناخت نسبی در مورد این گاز کشنده و ایجاد آن داشته باشیم. طبعاً اگر شرایط بروز و ایجاد آن وجود نداشته باشد «آدمکش نامریی» وجود نخواهد داشت.

این گاز بسیار سمی، بی رنگ، و بی بو و بی طعم است و همین ویژگی ها باعث شده به آن «آدمکش نامریی» بگویند.

این گاز اگر چه سبک تر از هواست اما قابلیت انتشار بسیار زیادی در محیط دارد به همین دلیل در تمامی نقاط مثلاً یک اتاق اعم از بالا و پایین به سرعت متراکم می شود.چون هموگلوبین خون میل ترکیبی فوق العاده ای با این گاز دارد به طوری که میل ترکیبی آن۳۰۰ برابر با اکسیژن است وقتی این ترکیب صورت می گیرد اکسیژن دیگر به بافت ها نمی رسد بنابراین سریعاً باعث مسمومیت شده و سلسله عصبی را فلج می کند و قدرت هرگونه اقدامی از انسان سلب می شود و مسموم به نوعی به خواب و مرگ آرام تن در می دهد. باید در نظر داشت که مسمومیت با گاز منوکسید کربن بدون تغییر در تعداد تنفس اتفاق افتاده و با علائم تهوع و سر درد همراه است.

مهمترین عامل بروز این نوع حوادث، غفلت و ناآگاهی مردم است با اینکه بارها از سوی کارشناسان آتش نشانی در این خصوص هشدار داده شده است امادر ظاهر از آنجا که این قاتل پنهان، غیر قابل حس و لمس و بی بو و بی رنگ است مردم کشنده بودن آن را باور ندارند بنابراین به راحتی تسلیم و قربانی می شوند.

اگر کسی با منوکسید کربن دچار گاز گرفتگی و مسمومیت شده باشد بایستی سریع از محیط آلوده به این گاز خارج شود و در تماس با هوای آزاد قرار گیرد در مسمومیت های شدید بایستی به بیمار تنفس مصنوعی داده شود و چنانچه مقدور باشد تنفس با اکسیژن بر تنفس با هوای آزاد الویت دارد. عوامل دیگری که باعث ایجاد این گاز در محیط می شوند عبارتند از:

▪ نبود تهویه درست و مناسب محیط

▪ تخلیه کامل گازهای مضر و جایگزینی هوای تازه

▪ نقص فنی در و سایل گرمازا و نیم سوز بودن ذغال چوب

▪ نقص فنی در شبکه تهویه برای لوله کشی آبگرمکن ها، بخاری ها و شومینه ها و غیره

● مهم ترین تدابیر و نکات پیشگیری

▪ توصیه می شود حتماً از وسایل گرمازای استاندارد استفاده شود.

▪ در هر شرایطی عمل تهویه هوا را تسهیل کنید به عنوان مثال دریچه های باز کولر عمل مناسبی جهت تهویه هواست.

▪ باز گذاشتن یک پنجره کوچک یا در به نحو مطمئن که بسته نشود.

▪ هرگز از بخاری های دستی برای گرم کردن هوای حمام استفاده نشود چراکه محیط حمام ها کوچک است و اکسیژن محیط نیز در اثر بخار آب به سطوح بالا رانده می شود و در نهایت بر اثر سوختن ناقص و ایجاد گاز CO مسمومیت قطعی خواهد بود.

▪ در صورت استفاده از وسایل گرمازای دودکش دار حتماً دودکش ها کاملاً بررسی شود. معمولاً مسدود بودن دودکش های دیوار از عوامل مهم ایجاد مسمومیت و گازگرفتگی و به خطر افتادن جان افراد محسوب می گردد.

▪ دودکش های غیر ثابت ( غیر دیواری) حتماً کنترل شود. این دودکش ها باید از مواد غیر قابل اشتعال و گالوانیزه ( زنگ نزن ) باشند و از مقاومت فیزیکی مناسبی برخوردار باشند.

▪ این نوع دودکش ها باید تا حد امکان کوتاه و مستقیم باشد و باید در محل اتصالات کاملاً محکم و غیر قابل نفوذ باشد.

▪ قدرت مکش دودکش ها هر چند وقت یک بار از سوی سرویس کار ها و متخصصان اهل فن بررسی شود.

▪ برای جلوگیری از برگشت دود و گاز های مضر به داخل دودکش و در نهایت به داخل محیط که معمولاً بر اثر گرفتگی و یا وزش باد بوجود می آید باید دودکش ها دارای هواکش مخصوص باشد و کلاهک آنها حداقل ۶۰ سانتیمتر از بلند ترین نقطه ساختمان بالاتر باشد.

▪دودکش ها بویژه دودکش شومینه ها هر سال بررسی و از دوده تمیز شود.

▪اتصالات دود کش ها و سر تاسر آن از هرگونه نقص و نشت گاز حفاظت شود.

▪استفاده مشترک از دودکش بسیار خطرناک است بنابراین دودکش های فلزی باید در مسیر خود با بست های مخصوص محکم شده باشد به نحوی که از جدا شدن اتصالات جلوگیری شود.

▪ قطر دودکش، طراحی آن، مسیر عبور و موارد مربوطه باید با توجه به ظرفیت حرارتی محاسبه و اجرا شود.

▪ از وسایل پخت و پز برای گرمایش استفاده نشود.

▪ از کپسول های سفری ( پیک نیکی ) در فضای داخلی استفاده نشود.

▪ در فضای پارکینگ که بسته و فاقد تهویه است خودرو روشن نشود.

▪ نفوذ گاز های ناشی از احتراق خودرو به فضای داخل خانه خطرناک بوده و باید در این باره مراقبت شود.

▪ در تبدیل سوخت مایع به گاز شهری حتماً از تعمیرکار ماهر و مجاز بهره گرفته شود.

▪ هر وسیله گازسوز باید دارای یک دودکش استاندارد مجزا و مجهز به کلاهک باشد.

▪ هنگام ساخت و ساز از ریختن مصالح به داخل دودکش و مسدود کردن آن خودداری گردد.

▪ رنگ شعله آتش در وسایل گرمازا باید کاملاً آبی باشد در غیر این صورت نقص در سامانه سوخت رسانی و یا فتیله دستگاه وجود دارد که باید فوری نقص را برطرف کرد.

محمد غمخوار