حکایت عطاری های بی عطر و بو

نگاهی به استحاله عطاری ها در هجوم پودرهای شیمیایی

"می خواهید در آینده چکاره شوید؟"

حتما شما هم به تقدیر محتوم نوشتن این انشا تن داده اید! برادر زاده ام امید تعریف می کند همین امسال معلمشان سه بار تکلیف انشای کلاسشان را همین موضوع تعیین کرده و تاکید کرده با توجه به رشد تورم بچه ها از حالا باید به فکر سه شغل باشند نه یک شغل!

باور کنید یا نه حرف راست را یا بچه می زند یا دیوانه! شرط می بندم تا حالا هیچکس به یاد نمیآورد از همکلاسیهایش کسی در آینده خواسته باشد عطار شود!

آن سالها نسل ما در جواب این سوال همیشه می خواست از معلم و دکتر و مهندس و خلبان بشود تا حتی "مرده شور" که مجید را در قصه هایش به چه فلاکتی انداخت. همه اینها از شغل های مورد نظر نسل ما بوده جز همین عطاری که حالا یکی دوتا از همکلاس هایم هم با آن به جنگ معاش رفته اند. برای دانشآموزان نسل من عطارها همیشه پیرمردانی با موی و محاسن سفید و جلیقه و کلاه عرق چین "سید" به چشم آمده اند که از سر بازارچه بوی ادویه و گیاهان معطر حجره اش را حس می کردیم و همیشه داشت پشت ترازوی کوچکش پودرهای رنگارنگ را وزن می کرد. شاید برای همین عطاری در ذهن ما شغلی ممنوعه بود که تنها مختص پیرمردهایی مثل او می شد.

حالا البته چند سالی می شود از آن عطاری ها با بوهای شناور ادویه و ختمی و پونه کمتر نشانی می توان یافت. نسل حالا هم البته همه عطاری ها را با یکی دو چیز مشترک می شناسد. الان پشت شیشه همه عطاری ها با لامپ های نئون و یا حروف درشت می توان عبارت "ترک اعتیاد تضمینی" و "پودر چاقی و لاغری" را دید. بعد از پخش سریال تاجر کره ای و تبلیغات خواص جنسینگ و آلوورا که بعضی از دوستانمان همراه انواع پودرهای معجزه کننده همه فن حریف! از شبکه های آنطرفی پخش می شود دیده اند و تعریف می کنند حالا پشت شیشه بیشتر عطاری ها دیده می شود. شاید بتوان گفت فرق این عطاری ها با عطاری های دو دهه گذشته نداشتن عطر و بو و در گذشت "سید" باشد که حالا پسرش دارد با موهای واکس زده به جای فروش کتیرا و سرخاب و سرمه و ادویه با بازار پرسود داروهای ترک اعتیاد و چاقی و لاغری روزگار می گذراند.

حکایت دگردیسی عطارها و قوطی هایشان را "قاسم عطارزاده" که نام خانوادگیش را از شغل چهار نسل پیش با خود دارد در مغازه ای شناور از همان عطر و بوی سابق نزدیک سبزه میدان حکایت روند تغییرش را چرخیدن چرخ روزگار می داند.

"از همان وقتها که حساب و کتاب را توی مکتب خانه "شیخ بابا" یاد گرفتم وردست پدرم در مغازه پادو بودم. گاهی هم دو قرانی مزد می داد که بروم از سه راه دوچرخه کرایه کنم تا شهر ری هم بازی می کردم و هم از باغ "حاج حسن" برایش پونه و ختمی و ریحان و برگه اکالیپتوس و آلو بیاورم."

اینها حکایت بیش از نیم قرن حضور در مغازه سه در چهاری است که حالا البته دوبار بازسازی شده و هم شان سنگ مرمر و شیشه های رفلکس دور و اطراف است اما هنوز هم بوی تند ادویه و گیاه معطر می دهد.

او که از قدیمی های این صنف به شمار می رود تاکید می کند «بیش از ۱۰ سال طول کشید تا بتوانم کنار دست پدر یاد بگیرم برای برخی از مشتریها که داروی درمان دردشان را از عطاری ها می جویند چاره ای پیدا کنم. "

عطارزاده کار پدرانش را نسخه پیچی سفارشات "حکیم"ها می داند و در بسیاری مواقع نیز با تجربه های سینه به سینه خود اقدام به تعیین دارو و تهییه و ترکیب آن کرده است.

هنوز هم معتقد است همین داروسازهای مدرن و حتی پزشک های امروزی که در اصطلاح او حکیم نامیده می شوند دارای ریشه های مشترکی با عطاری های سابق بوده اند و زمانی که علم تا بدین حد تجربه های درمانی و دارویی شیمیایی را نهادینه نکرده بود تنها راه علاج درد را مردمان در استفاده از گیاهان دارویی می دیدند.

به گفته او عطاری تنها در فروش سرخاب و سفیداب و گل روشور و ادویه خلاصه نمی شود و عطارها از توصیه و تجویز استفاده از گل گاوزبان و عرق خارشتر و بخور چهل گیاه گرفته تا ترکیب های دارویی چند وجهی را با آگاهی و مسولیت پدیری کامل و علم و تجربه انجام می داده اند.

او البته تاکید می کند: امروزه با پیشرفت علم پزشکی و دارویی و همچنین افزایش تعداد بیماری ها بی شک مراجعه به متخصصان و پزشکان در بهبود امراض موثر تر است و عطاری ها باید با همان صداقت و تجربه عطارهای خوش انصاف بدون تبلیغ و حرف گزافه به نسخه پیچی و نه تجویز دارو برای بیمار اقدام کنند و اگر شد به تجویزهای ساده همه دانی از جمله گل گاوزبان و حنا بپردازند نه ادعاهای درمانی عجیب و غریب.

این عطار باسابقه در پاسخ به ادعاهای برخی از هم صنفانش می گوید: هر کس ادعایی در خصوص درمان بیماریهایی که درمان پزشکی و دارویی ندارند دارد باید بداند علم داروسازی بر شانه همین عطاری ها ایستاده و بی شک اگر خاصیتی که یک گیاه دارد را ما می دانیم آزمایشگاه های علمی دارویی کشور و دنیا از آن و دیگر خواص پنهان نسبت به ما آگاهترند.

به گفته او" حکایت همان حکایت ضرب المثل معروفمان است همه باید باور کنند داروی درمان ایدزو سرطان و صرع و وبا که هیچ همین ریزش مو و ترک اعتیاد و چاقی و لاغری هم در قوطی هیچ عطاری پیدا نمی شود!"

● تاجر کره ای وارد می شود!

پشت شیشه های مغازه ای در بلوار شهدای ... ترک اعتیاد تضمینی و جنسینگ شفابخش با لامپ های نئون خاموش وروشن می شوند. پشت دخل مردی سی و چند ساله با موبایل صحبت می کند. دو ردیف بطری های پلاستیکی یک شکل و یک رنگ که نام های مختلف با برچسبی مشابه دارند و یک ردیف شیشه که حاوی گیاهان دارویی است و لابلای آنها برگهایی خاردار و پهن که می گوید آلوورا هستند بخش زیادی از فضای مغازه شش متری را اشغال کرده است. سراغ داروی تضمینی ترک اعتیاد را می گیرم. ۵ کپسول قرمز را در لفافی پلاستیک به قیمت ۵ هزار تومان می فروشد. می پرسم: این کپسول ها حاوی چیست؟ و از کجا آمده اند.

تلفن را قطع می کند و می گوید: این کپسول ها گیاهی هستند و از خارج می آیند. از جنسینگ و آلوورا و چند ترکیب دارویی کمیاب درست شده اند و تاثیرشان فوق العاده است. به راحتی با مصرف ۴بسته می توانی اعتیاد را کنار بگذاری نه درد دارد و نه وسوسه می شوی.

می گویم: با اینها شما تضمین می کنید آدم به همین راحتی می تواند اعتیادش را کنار بگذارد!؟

با اعتماد به نفس می گوید: الان همه با همینها ترک می کنند. قرص ها خودشان بعد از مدتی اعتیاد میآورند و حتی با مصرفشان هم عوارض نرسیدن مواد در فرد وجود دارد. این کپسول ها هم به علت گیاهی بودن عوارضی ندارند و هم ارزانتر هستند.

می پرسم: شما خودتان تجربه ترک با این کپسولها را داشته اید و اینقدر مطمئن شده اید ؟

کمی جا می خورد. براندازم می کند: من نه اما برادرم با همین ها ظرف دو هفته ترک کرد. خیلی ها هم با مصرف کپسول ها الان خیلی وقت است مشتری ثابت شده اند و راضی اند.

می گویم: مگر نباید با مصرف چهاربسته ترک کنند. دیگر به چه دردشان می خورد یعنی حالا به این کپسول ها معتاد شده اند.؟

انگار کلافه می شود. بسته را از دستم می گیرد و بی حوصله می گوید: این را دیگر باید از خودشان بپرسی. به هر حال اگر خواستی می توانم بسته اش را ۴ تومان بدهم امتحان کن. روزی دوتا. اقلا ارزانتر از مصرف مواد مخدر تمام می شود!

کپسول ها به صورت مشخصی دست سازند و در همان خیابان چند مغازه آن طرف تر هم با همین تعریف ها برای ترک مواد پیشنهاد می شوند اما اینجا رنگ کپسول ها شبیه آموکسی سیلین است. صاحب عطاری نوجوانی کم سن و سالتر از خودم است و می توانم از در رفاقت وارد شوم.

اسمش "حیدر" است و مغازه پدرش را می گرداند. این بار می گویم خبرنگارم. اول می پرسد می توانم با کارت خبرنگاری ام به استادیوم آزادی بروم و بی بلیط فوتبال ببینم!؟ جواب مثبت می دهم و رندانه تاکید می کنم: همیشه می توانم یک همراه هم از دوستانم با خودم ببرم تا از قسمت ویژه فوتبال را نگاه کند. تعارف می کند بروم پشت میز. خودمانی تر با هیجان می گوید تا حالا با علی کریمی دست داده ام؟ می گویم نه ! اما یکبار توپی که کریم باقری شوت کرده خورده به دوربینم و محافظ لنز را شکسته! برخلاف دروغ بردن یک همراه به استادیوم این را واقعا راست می گویم! می خواهد ادامه بدهد اما وارد بحث اصلی ام می شوم. از قضیه کپسول ها می پرسم. از حرف هایش مشخص است اعتماد کرده است.

کپسول ها را موتورسواری به نام "چراغی" میآورد. به صورت دانه هر کپسول را ۵۰۰ تومان می خرند. خودش یکی دوبار کنجکاوانه مصرف کرده است. داخلشان پودری سفید با مزه ای تند است. تاثیرش روی او مانند استامینوفن کدیین بوده است. اولین بار "چراغی" ویزیتوری برای پدرش آورده است و فروششان هم خوب است. همان موتور سوار هم پودرهای چاقی و لاغری را برایشان میآورد. می گوید از خارج می آیند و به صورت انبوه. یکی دوتا از دوستانش که مواد مصرف می کنند همیشه بسته ای از کپسول ها را توی جیبشان دارند و گاهی که امکان مصرف ندارند از کپسول ها می خورند. انگار اینجا هم حکایت سو»مصرف ما ایرانیها نمود عینی دارد. او از کسانی هم یاد می کند که مشتری همیشگی کپسول ها هستند .

می پرسم تا چه حد این تاثیرها و تبلیغ ها را باور دارد. نمی تواند مطمئن باشد. در عین حال می گوید تبلیغات این پودرها و کپسول ها در فروش مغازه سهم زیادی داشته و خیلیها با جعبه خالی پودرهای مغازه از طرف بستگانشان می آیند و انگار خیلی مثبت می دانند.

حیدر می گوید: الان تک و توکی بخاطر یک نسخه ترکیبی که من و یا پدرم اصلا سر در نمی آوریم و یا صابون آهکی و فلان گیاه و یا عرق گیاهی مراجعه می کنند و نمی توان با همان درآمد مغازه را چرخاند. رویایش رفتن به خارج است. دانشگاه قبول نشده که مدرک تحصلی و شغلی مشخص انتخاب کند. حضور او اینجا هم از سر بیکاری است و مشتاق ادامه کار پدرش نیست.

به جرات می توان گفت بیشتر عطاری های پراکنده در محلات برخلاف عطاری مرکزی بازار تهران پیشینه و شناسنامه ای در این شغل ندارند و با شتاب روزافزون داروهایی با ترکیب های بعضا شیمیایی در قوطی عطارها باید عطاری های امروزه را داروخانه هایی بی نسخه و ابتدایی نامید که کرم های رفع چروک و سفیدکننده شان این روزها با بوتیک ها و لوازم آرایشی فروشی ها فامیلشان کرده است. نسخه پیچیدن برای حکیم باشی بماند دیگر حتی نه بویی شناور در فضایشان مانده و نه عطر گرم ادویه هندی. حالا آنها دارند شربت آلوورا به جای عرق بیدمشک می فروشند.

به نظر می رسد برخی از به اصطلاح عطاری ها امروزه با فروش کپسول های ترکیبی ترک اعتیاد دست به تجارت پرسودی زده اند و همه اینها در حالی است که نیروی انتظامی و نهادهای زیربط در این خصوص چند سال است با همه گیر شدن این کپسولها طی اعلامیه هایی در این خصوص به موضعگیری دست زده و به شهروندان هشدار داده به هیچ وجه برای ترک اعتیاد از کپسولهای عرضه شده در مراکز غیرمجاز استفاده نکنند.

نخستین بار چند سال قبل بود که در پی اعلام گزارش های مردمی به پلیس مبارزه با مواد مخدر نیروی انتظامی ماموران مبارزه با مواد مخدر طی عملیات های خود با کپسول هایی مواجه شده اند که به منظور ترک اعتیاد در مراکز درمانی غیرمجاز و عطاری ها به فروش می رسید.

بر اساس گزارش های نیروی انتظامی به رسانه های گروهی با بررسی نمونه ای از این کپسول ها در آزمایشگاه تحقیقات جنایی مشخص شد: در حالی که فیزیولوژیک انسان به طور طبیعی دو نوع ماده محرک و مهار کننده را ترشح می کند، کپسول های ترک اعتیاد همزمان حاوی هر دو ماده هستند. براساس یافته های علمی مواد مهار کننده و تحریک کننده از جمله آندوکافین ها و ایبوپروفن ها به صورت طبیعی از سیستم مرکزی عصبی یا غده هیپوفیز ترشح می شوند که مصرف مواد مخدر به تنبلی اعضای بدن منجر شده و مانع ترشح این مواد می شود، از این رو وقتی فرد معتاد قصد ترک دارد به دلیل ترشح نشدن این مواد با درد عضلانی و استخوانی فراوانی رو به رو می شود، چراکه ترشح دو ماده محرک و مهار کننده از غده هیپوفیز به مهار گیرنده های درد می انجامید، اما در غیر این صورت کوچکترین ضربه ای را غیرقابل تحمل می کند.

با توجه به اینکه کپسول های غیرمجاز ترک اعتیاد به طور همزمان حاوی دو ماده تحریک کننده و مهارکننده هستند، افراد ناآگاه در زمینه درمان پزشکی با این تصور که معتادان هنگام ترک، دچار دردهای عضلانی و استخوانی می شوند، موادی شامل متادون که یک نوع مهار کننده خفیف است را با مواد ضداسهال ترکیب می کنند و کپسول ها را به معتادان می فروشند و به این ترتیب فرد معتاد با مصرف این مواد از یک طرف دچار کسالت و خواب آلودگی می شود و از طرف دیگر احساس هیجان و شادی می کند.

گزارش های آزمایشگاه جنایی نیروی انتظامی و یافته های کارآگاهان مبارزه با مواد مخدر نشان می دهد از آنجا که افراد غیرمتخصص در مراکز غیرمجاز اقدام به ترکیب این کپسول ها کرده و حتی مواد غیرضروری از جمله خون حیوانات و خاک را نیز به آن اضافه می کنند، استفاده آن علاوه بر این که به ترک منجر نمی شود بلکه حتی می تواند به بزرگ شدن کبد و از کار افتادن آن انجامد.

نیروی انتظامی در این خصوص با تاکید بر ضرورت برخورد با هر گونه سو»استفاده سودجویان در جامعه به تمامی افرادی که قصد ترک اعتیاد دارند، هشدار داد: مواد حاوی این کپسولها که برخی از آنها آمفی تامین ها هستند، نه تنها مهار کننده نیستند بلکه محرک بوده و درست همانند اکستازی عمل می کنند و احتمال وارد کردن آسیب به فرد را افزایش می دهند، از این رو بهتر است از این کپسول ها استفاده نشود و داروهای ترک اعتیاد از مراکز مجاز زیر نظر پزشک مورد استفاده قرار گیرد.

با وجود همه این هشدارها و مشخص بودن دست ساز بودن این کپسول ها متاسفانه فروش این مواد یکی از اصلی ترین مشخصه های بسیاری از مغازه های عطاری امروزی است که به نظر می رسد فرزندان ناخلف عطاریهای سنتی بازارچه های فرهنگ ایرانی نبوده و نخستین اختلافی است که عطاری های امروزی از آن فراوان در کشوی میز خود دارند.

این البته تنها اختلاف این عطارها و این فرزند ناخلف نیست. بنابر گفته های دکتر "محمد حسین صالحی" عضو هیات علمی دانشگاه در خصوص پیشینه عطارها و وظایفشان در ساختار اجتماعی و بهداشت جامعه ایرانی در گذشته کار پزشکان با عنوان حکیم از عطاری ها به عنوان دارو فروش جدا بوده عطارها تنها نسخه را می پیچیدند اما مشکلی که امروز وجوددارد این است که عطارهایی که غالبا جوان، کم تجربه و فاقد تخصص لازم در شناخت و تجویز داروهای گیاهی هستند، به صورت غیرقانونی بیماری را تشخیص داده و دارو تجویز می کنند و متاسفانه خیلی از اقلام دارویی غیرمجاز نیز در عطاری ها به فروش می رسد.

دکتر صالحی با اشاره به تهیه کپسول ها و قرص های غیراستریل و غیراستاندارد از گیاهان دارویی توسط برخی عطاری ها می افزاید: "درتمام دنیا گیاهان دارویی باید بدون هیچ تغییری درعطاری ها یا هرمکان دیگری که به فروش می روند، عرضه شود و افراد حق پودرکردن و عصاره گیری از آنها را ندارند، بنابراین هرچیزی به جز گیاه قابل شناسایی در عطاری ها فروخته شود، غیرمجاز است".

این عضو هیات علمی در خصوص فروش قرص های چاقی، لاغری و ترک اعتیاد در عطاریهای امروزی نیز تاکید می کند: آنها مطلقا مجاز به فروش دارو به هر شکلی مانند داروهای چاقی، لاغری یا ترک اعتیاد و... نیستند و مردم باید گیاه خالص را از عطاری تهیه کرده و اگر مصرف آن نیاز به پودرشدن دارد خود این کار را انجام دهند.

به گفته او هم اکنون گیاهان پودرشده ای که در برخی از عطاری ها فروخته می شود، ناخالص هستند. به عنوان مثال زنجبیلی که اکنون درعطاری فروخته می شود به مقدار زیادی ناخالصی با نشاسته دارد و تنها آزمایشگاه قادر به تشخیص آن است.

دکترصالحی استاندارد کردن گیاهان دارویی را ضرورت اصلی ساماندهی عطاری ها خوانده و می گوید: باید کنترلی برای جلوگیری از آلودگی های احتمالی گیاهان دارویی صورت بگیرد. همچنین توجه شود تا در عطاری ها مداخله در امور پزشکی صورت نگیرد و صنف خاصی مسئولیت آموزش مداوم افراد شاغل در عطاری ها را به عهده گرفته و این افراد را با آموزش های تخصصی، خواص داروها و قوانین و مقررات آشنا کند و این از مواردی است که باید در طرح ساماندهی عطاری ها موردتوجه قرارگیرد.

صرف نظر از اینکه اکنون بخشی از طیف مغازه داران زیر عنوان عطاری اقدام به فروش کپسول و پودر و قرص دست ساز بدون هرگونه مجوز لازم می کنند اما چیزی از ارزشهای عطاران واقعی و ریشه دار و صنفی با تجربه هایی چند صد ساله به عنوان عطار در فرهنگ کوچه و بازار ایرانی کم نمی کند. در همین راستا طی ۴ سال گذشته وزارت بهداشت و درمان با تهیه طرح های مدون و کارشناسی شده تصمیم گرفت رسالت عطاری ها را که همان پیچیدن نسخه و نه تشخیص بیماری و تجویز داروی گیاهی برای آن است، حفظ کرده و طرح ساماندهی عطاری ها و گیاهان دارویی را اجرایی کند.

این وزارتخانه در عین حال که همواره تاکید کرده است قصد حذف عطاری ها را ندارد و ریشه طب نوین را همین عطاری های ریشه دار می داند هدف اصلی این طرح را ساماندهی این صنف و حل معضل آن دسته از عطاری ها که دانش کافی نداشته و یک شبه خلق شده اند، عنوان کرد.

این واقعیت که طی این سالها بخشی از فرآورده های گیاهی و طبیعی به صورت فله ای درعطاری ها فروخته می شوند و در بسیاری از موارد نمی توان گفت که این مواد واقعا خالص هستند، خود یکی از علل اصلی اجرای طرح ساماندهی عطاری ها بود تا این صنف که در سیاست ها و قوانین وزارت بهداشت مانند داروسازان اجازه تشخیص بیماری ها و تجویز نسخه را ندارند از اینکار دست برداشته و معضل عطاران تازه کاری که بدون آگاهی کافی بیماری را تشخیص داده، نسخه تجویز کرده و آن را می پیچند و حتی دارو نیز می سازند به فاجعه و نقصانی در جامعه تبدیل نشود.

با اجرای این طرح که پیش نویس آن از عضویت تنها ۱۵۰ عطاری در اتحادیه سقط فروشان که صنف عطاران را زیر پوشش دارد حکایت می کرد قرار بود قوانین مستدلی برای تشخیص سره از ناسره تدوین شود و با تشخیص سالم نبودن عطاری ها، آنها را تعطیل کنند.

در این طرح یکی از اصلی ترین مجوزهای فعالیت عطاری ها عضویت اتحادیه سقط فروش ها بود که می توانست کار نظارت و ساماندهی این صنف را برای وزارت درمان و آموزشی پزشکی مهیاتر کند و رویش قارچ گونه عطاری های بی ریشه و محصول بیکاری و بی تخصصی صاحبانشان را که اندک آشنایی با گیاهان دارویی نداشتند را متوقف کند.

این طرح که کمیته جدیدی به نام کمیته ساماندهی عطاری ها در وزارت بهداشت و درمان آغاز شد توانست تا حدودی خلا» کار ساماندهی عطاری ها را که سال ها ضرورت آن حس می شد تا حدودی جبران کرده و با توجه به اهمیت طب سنتی و داروهای طبیعی راه را بر سودجویی عده ای از این خلا» ببندد.

در راستای اجرای این طرح تلاش شد تا در قالب سازو کاری نظام مند افراد دارای تحصیلات مرتبط و خاص به عرضه فرآورده های طبیعی و داروهای گیاهی بپردازند و ازسویی وزارت بهداشت نیز بازرسی و کمک های خود را اعمال کند و با آموزش های مستمر مجوز داروهای خاص را به متخصصان و علاقه مندان فعالیت در عطاری ها ارائه نماید.

در این راستا تهیه آئین نامه عرضه فرآورده های طبیعی و مستندسازی آن در دستور کار قرار گرفت و تاکنون برای بخش قابل توجهی از گنجینه گیاهان دارویی و مورد استفاده در طب سنتی موجود در کشور مجوز و شناسنامه علمی و مستند صادر کرده است. بر این اساس در کنار ساماندهی و نظارت بر کار عطاری ها طرح درس دوره های طب سنتی برای پزشکان و دوره آموزش داروسازی سنتی در مقطع دکتری نیز تدوین شده است.

با وجود امیدواری فراوان برای ساماندهی وضعیت عطاری ها اجرای این طرح با تمام حسن هایش نیز نتوانسته است آن گونه که باید آشفته بازار قوطی عطاری ها را سامان دهد.

نگرانی از بروز زیان های جبران ناپدیر ناشی از فعالیت عطاری های غیرمجاز بود که دبیر ستاد کشوری گیاهان دارویی و طب ایرانی با اعتراض به رشد بی رویه تعداد عطاری ها آنها را از تعداد داروخانه ها در کشور بیشتر دانست و خواستار نظارت بیشتر وزارت بهداشت در این زمینه شد.

دکتر عباس حاجی آخوندی در نشست خبری ستاد کشوری گیاهان دارویی و طب ایرانی خردادماه امسال به خبرنگاران گفت: طی ۵ سال اخیر بازار داروهای گیاهی در دنیا رشد ۱۲درصدی داشته و این در حالی است که رشد گیاهان دارویی طی این مدت ۵ تا ۶ درصد بوده است.

او تصریح کرد: با وجود استعداد گیاهی کشور تعداد فرآورده های دارویی گیاهی ثبت شده تا سال هشتاد و هفت ۱۰۷ عدد بود که این میزان در حال حاضر به ۴۴۰ داروی گیاهی ثبت شده و دارای مجوز رسیده است، در حالی که در بازار داروهای گیاهی در آن سال ۲ درصد بازار دارویی به داروهای گیاهی اختصاص داشت و حدود ۲۵۰۰ میلیارد تومان بوده است.

مشاور وزیر بهداشت در امور طب سنتی افزود: در ایران ۱۱ تنوع آب و هوایی از ۱۴ تنوع آب و هوایی موجود در جهان وجود دارد. همچنین گونه های گیاهی ایران بیش از گونه های گیاهی تمام اروپاست و ۸۵۰۰ گونه گیاهی داریم که تاکنون ۱۵۰۰گونه به عنوان گیاه دارویی و معطر شناخته شده است.

او با بیان این که سطح زیرکشت گیاهان دارویی در حال حاضر در کشور۱۰۰هزار هکتار است، خاطرنشان کرد: حدود ۴۰۰ فرآورده که به عنوان داروی گیاهی در کشور موجود است، ۲۴ گروه درمانی از ۹۷ گروه درمانی را پوشش می دهند.

اگرچه این ستاد امیدواری بسیاری به برنامه هایش برای بهبود این وضعیت دارد اما با وجود این تلاش ها هنوز هم قدم زدنی کوتاه در هر کوچه و خیابان تهران و بسیاری دیگر از شهرهای کوچک و بزرگ چشم های هر رهگذر را به چراغ های نئون و ویترین های گاه شیک با انواع تبلیغات وسوسه کننده ای می خورد که زیر عنوان عطاری نه عطر و بویشان خاطره تابستان های خنک بازارچه های آب پاشی شده را در کسی زنده می کند و نه صاحبانشان شبیه "سید" و آن موهای سفید و مخملی و بوی عطر شاه عبدالعظیمی است.

همه اینها البته به معنی انکار صنفی ریشه دار به نام عطاری ها نیست و بی توجهی به ارزش علمی گیاهان دارویی اگر بدانیم امروزه کشورهایی چون آلمان که از بزرگترین تولیدکننده های داروهای شیمیایی است، بیش از ۷۵ درصد از داروهای گیاهی استفاده می کنند و همچنین ۴۰ تا ۴۵ درصد از داروهای گیاهی آمریکا، ۲۰ درصد بازار داروهای گیاهی دنیا را در اختیار دارد و در مجموع حجم و تنوع داروهای گیاهی در دنیا بسیار افزایش یافته است.

همه اینها شاید ناشی از وادادن ما در برابر هجمه دنیای زرورقی مدرن است که در تاختی سهمناک دارد چهارسوق به چهارسوق و حجره به حجره بازارچه های ایرانی را فتح می کند و ما را به تماشای پاساژهای چند ده طبقه و شیشه ای فریفته تا شاید این بار ما نسخه عطارها را که سالها برای نسل های پیش از ما نسخه پیچیدند برای همیشه بپیچیم.

نویسنده : حسین خدنگ