تام سایر و هاکلبری فین؛ شخصیت های داستانی جاودانه

اگر نویسندگان شهیر روسیه از زیر شنل گوگول بیرون آمده باشند، پس ادبیات امروز آمریکا مدیون مارک تواین است چرا که نقش تواین در ادبیات داستانی ایالات متحده اگر بیش تر از گوگول …

اگر نویسندگان شهیر روسیه از زیر شنل گوگول بیرون آمده باشند، پس ادبیات امروز آمریکا مدیون مارک تواین است چرا که نقش تواین در ادبیات داستانی ایالات متحده اگر بیش تر از گوگول برای روس ها نباشد قطعا کمتر هم نیست. امسال صدمین سال درگذشت ساموئل لانگهورن کلمنس معروف به مارک تواین ؛ نویسنده برجسته و مولف آمریکایی است.

او را بیشتر به خاطر طنزپردازی بی پرده ، ظریف و داستان های زیبا و روان و البته دو کتاب " ماجراهای هاکلبری فین" و "ماجراهای تام سایر" می شناسیم.

مارک تواین که به قول همینگوی پرچم دار ادبیات نوین آمریکا است در سال ۱۳۸۵ در فلوریدا متولد شد و پس از ثبت اتفاقات بزرگ در ادبیات در سن ۷۴ سالگی در سال ۱۹۱۰ درگذشت.

به غیر از عرصه ادبیات تواین در نظریه پردازی در حوزه های صلح ، ضد امپریالیستی، حقوق مدنی و حقوق زنان سرآمد بود. این نویسنده پس از انتشار تام سایر در سال ۱۸۷۶ به شهرت رسید و پس از هاکلبری فین در سال ۱۸۸۵ جاودانه شد به طوری که نام مارک تواین آنچنان بزرگ شد که آن را در بسیاری از محافل در کنار نام هایی چون تئودور روزولت ، گاندی و فروید قرار داد.

برای ما فارسی زبان ها بیشتر نام شخصیت کتاب هایش ماندگار شده است، آن هایی که اهل تلویزیون و سریال های کارتونی باشند هاکلبری و تام سایر را خاطره انگیزترین کارتون های تلویزیون یاد می کنند؛ قدیمی ترها و به خصوص اهالی ادبیات این دو را جاودانه های کتابخانه های خود می دانند؛ در حقیقت تمام این خاطرات را مدیون مارک تواین هستیم.

برای من هم اگرچه کارتون تام سایر ، نوجوان شر و شلوغ تلویزیونی خاطره های خوشی به همراه داشت ولی باید بزرگ ترین لذت های خرید کتاب را به مارک تواین نسبت بدهم.

خرید "تام سایر" ترجمه پرویز داریوش آن هم یکی از چاپ های قدیمی در جمعه بازار کتاب مشهد که برایم ثابت کرد می شود به ترجمه های پرویز داریوش اعتماد کرد و خرید "هاکلبری فین" با ترجمه جالب ابراهیم گلستان ؛ بازهم یک نسخه قدیمی و نایاب، انتشارات آگاه ، چاپ سوم ۱۳۵۴. هاکلبری را در کنار یکی از خیابان های شیراز در بین انبوهی از کتاب های عاشقانه یافتم که با قیمت اندکی به کتابخانه شخصی راه پیدا کرد.

ترجمه کتاب جالب بود و فقط جالب چراکه تنها ترجمه دریابندری از این کتاب شایسته صفت فوق العاده است.

نوشته های مارک تواین به قدری به زبان فارسی گسترش پیدا کرده که شاید بشود ادعا کرد ، از کمتر نویسنده ای تا این حد ترجمه صورت گرفته است. اگر اشتباه نکنم "تام سایر" و "هاکلبری فین" را حداقل با ۱۰ ترجمه و قالب متفاوت دیده و شنیده ام.

علاوه بر این دو عنوان "شاهزاده و گدا" با ترجمه محمد قاضی و اقتباس های سینمایی و تلویزیونی آن فراموش ناشدنی است و چندین عنوان دیگر از این نویسنده که همه جذاب ، خواندنی و حائز اهمیت هستند ولی کتابی که گفته شد شرایط متفاوتی را رقم زده اند با ترجمه هوشنگ پیرنظر منتشر شده است که به تازگی هم برای به نظر اولین بار هاکلبری در دهه ۱۳۲۰ یا ۱۳۳۰ چندمین بار تجدید چاپ شد و به استناد به کتابخانه ملی ترجمه پرویز داریوش هم در سال ۱۳۳۶ قدیمی ترین چاپ تام سایر است.

ترجمه از این دو کتاب و سایر آثار مارک تواین همچنان ادامه دارد و دلیل آن را تنها باید در میزان استقبال مردم جست و جو کرد ، مردمی که بدون توجه به سن و سال به تام و هاکلبری علاقه دارند و ادعا می کنند با آن ها زندگی کرده اند.

به تازگی و در مراسم گرامیداشت صدمین سال درگذشت این نویسنده، زندگی نامه مارک تواین رونمایی شد تا منتظر ترجمه آن به فارسی در آینده نزدیک باشیم.

نویسنده: عماد پورشهریاری