راهی برای تفاهم در خانواده

سعی كنید سه عادت اخلاقی منحط و مذموم را همواره از خود دور نگاه دارید, این سه خصیصه عبارتند از « سرزنش, انتقام, قضاوت و داوری های منفی »در مقابل« گذشت, عشق, بخشش و رحمت »را جایگزین نمایید

آیا تا به حال در زندگی با این موضوع برخورد نموده اید كه صحبت های نهانی و رازگونه نزدیكترین عضو خانواده، یا صمیمی ترین دوست خود را از زبان فرد ثالثی بشنوید؟ در حالی كه قبلاً تصور می كردید از پنهانی ترین اسرار و زوایای قلبی وی مطلع و نسبت به او شناخت و آگاهی كاملی دارید. اكنون با تلخی در می ِیابید كه در تمام این مدت اشتباه كرده اید و به قول معروف سنگ صبور دلخواهی برای او نبودید. والدینی وجود دارند كه احتمالاً فرزندشان را از طریق دوست یا پس از مطالعه دفترچه خاطرات روزانه وی می شناسند و بدین ترتیب به بعضی از خواسته ها، نیازها و آمال او پی می برند و یا همسرانی كه سالیان متمادی در كنار یكدیگر زندگی كرده اند، لكن نسبت به شناخت نقاط ضعف و قوت یكدیگر بی تفاوتند. به ندرت سفره دلشان را برای یكدیگر باز و احساس واقعی خود را راجع به مسائل و موضوعات مختلف یا بیان نمی نمایند و یا گهگاه، به صورت كنایه و تمثیل، اشاراتی دارند. «دكتر آلن فردم» روانشناس معروف معتقد است: «بسیاری از انسان ها در شرایط عادی در مورد احساسات خود صحبت نمی كنند بلكه در مورد توجیهاتی كه برای احساسات خود دارند حرف می زنند، اگر به خودشان واگذار شوند از آشفتگی عواطف رنج می برند. اما ریشه های آن را از خود پنهان می دارند».فروم در ادامه می افزاید: «در خانواده هایی با روابط سرد عاطفی هیچ كدام از اعضا عملاً رابطه خوبی با یكدیگر ندارند، درچنین فضایی پدر و مادر فرزندان خود را دوست دارند اما در عین حال هم آنها را دوست ندارند، در منطق، اضداد همزمان نمی توانند وجود داشته باشند و همین مسئله ریشه جداماندگی افراد از یكدیگر است.» بنابراین نمی توان به پشتوانه زندگی زیر یك سقف مشترك بر سر یك سفره نشستن، انعقاد پیمان مقدس ازدواج و یا مسائلی مانند خویشاوندی، هم خونی و هم خانواده بودن از لحاظ روحی هم صددرصد به یكدیگر نزدیك بود، در اینجا مسئله مهم داشتن ارتباط درونی و واقعی افراد با یكدیگر است و اینكه هنگام مواجه شدن با گره و یا مشكل عاطفی و یا به طور معمول، بتوان با افرادی كه از نظر فیزیكی با آنها نزدیك هستیم ارتباط كلامی برقرار كنیم و احساسات درونی خود را بدون كم و كاست آشكار سازیم كه در نهایت به یك نوع تفاهم و هم فكری منتهی شود، در بعضی از خانواده ها افرادی كه به ظاهر در كنار یكدیگرند گاه، مسائل و دلمشغولی های خود را با افراد خارج از خانواده، با سهولت افزون تری در میان می گذارند و دلیل آن عدم ارتباط كلامی با نزدیكان می باشد. دوستی تعریف می كرد: «بارها او و همسرش مصمم شده اند مكنونات قلبی خود و آنچه كه واقعاً از مسائل فیمابین احساس می نمایند را به مشاوره بگذارند اتفاقا اوایل صحبت، هر دو در این رابطه موفقند، لكن پس از مدتی صحبت های معمولی تبدیل به بحث های تند و جدل لفظی می شود و هر دو با هم شروع به فریاد زدن می نمایند و بدون كسب كمترین نتیجه مجدداً هر كدام در لاك انزوای خود فرو می روند و چه بسا از اینكه بعضی از مطالب را با یكدیگر در میان گذاشته اند دچار پشیمانی و افسوس می شوند و یا جوانی اظهار می داشت:« مدتی بود دل در گرو عشق دختری داشتم و رویای ازدواج و تشكیل زندگی مشترك با او را در سر می پروراندم، لكن هر بار كه قصد داشتم موضوع را با خانواده در میان بگذارم از مقدمه چینی آنها در آغاز صحبت متوجه می شدم، با نوع انتخاب من كاملاً مخالف هستند به ناچار سكوت می كردم. زیرا اطمینان داشتم، این مسئله موجب جدل های تند و عكس العمل های خاصی خواهد شد و تاكنون نتوانسته ام آنچه در قلبم احساس می نمایم را با سهولت بیان نمایم.»بدیهی است گفتگو یك ارتباط دو طرفه است، گوینده و مخاطب هر دو باید شرایط مطلوب را دارا باشند تا بتوانند با یكدیگر در محیطی آرام و دور از تنش به گفتگو بپردازند و به تفاهم و نتایج مفید دست یابند، یكی از توصیه های مهم روانشناسان گوش كردن همراه با صبر و حوصله به سخنان طرف مقابل می باشد و اینكه اجازه دهیم صحبت های به ظاهر ناخوشایند را هم در سكوت و آرامش بشنویم. مطمئناً امروز بسیاری از مشكلات و ناكامی های افراد حاصل عملكردهای یكجانبه و گاه خودسرانه می باشد، ریشه بسیاری از افسردگی ها و سردی روابط یا پرخاشگری ها در زندگی، نشئت یافته از عدم ارتباط كلامی و گفتگو میان اعضای خانواده می باشد و این درحالی است كه خانواده به دلیل موقعیت خاص خود، می تواند در بسیاری از اوقات گره گشای معضلات باشد و چه بسا نیاز افراد را به طرح مسائل و مشكلات در دیگر سطوح جامعه كاهش بخشد. روشن است در حریم هایی صمیمی و مقدس همانند خانه، افراد بهتر و سریعتر می توانند به راه حل های مناسب دست یابند.روانشناسان و متخصصان امور تربیتی راهكارهای متعددی را در رابطه با گشایش باب گفتگو و برقراری ارتباط كلامی مطلوب، ارائه داده اند كه می توان بخشی از آن را به صورت ذیل خلاصه نمود:

۱- هر روز سعی در جهت سالم سازی روابط خویش با آنهایی كه مورد علاقه شما هستند نمائید به طوری كه آنها را آزاد بگذارید كه خودشان باشند و با تحمیل و فشار سعی در مطلوب نشان دادن خود ننمایند.

۲- هر چه بیشتر از حس مالكیت به كسانی كه مورد علاقه و عشق شما هستند رهایی یابید بیشتر به آنها نزدیك می شوید.

۳- به تفاوت های میان خود و نزدیكانتان احترام بگذارید و چنانچه مرتكب اشتباهاتی شوند بدون اینكه ساعت ها با اندرزهای حكیمانه و نصایح خود آنها را خسته نمائید، آنها را به دیده تمامیت، درستی و انسانی بنگرید نه به نظر قضاوت و انتقاد.

۴- اگر دیگران از شما كمك بخواهند با راهنمایی صبورانه خود آنها را یاری دهید و دلگرم نمائید.

۵- در صورت مشاهده اعمال نادرست از افراد مورد علاقه خود، عصبانی نشوید بلكه به خاطر آورید كه شما هم در گذشته مرتكب اشتباهاتی شده و عاقبت مسیر زندگی خود را انتخاب كرده اید، انتظار نداشته باشید كه دیگران همان راهی را بروند كه شما رفته اید و در جایی باشند كه شما هستید.

۶- یكبار دیگر سنت هایی را كه از آنها پیروی می نمایید بررسی نمائید و چنانچه از آنها لذت می برید و در خدمت شما هستند آنها را حفظ كنید و به یاد داشته باشید گرایش به بعضی از سنت ها ایجاد فاصله می نماید.

۷- از حالت« همیشه درست یا حق به جانب بودن »خود را دور كنید زیرا موجب رنجش و خصومت و در نتیجه عدم ارتباط كلامی و فكری با دیگران می شود و سعی كنید از جملاتی مانند« مرا روشن كنید »،« هیچگاه قبلاً به آن فكر نكرده بودم» و ... بیشتر استفاده نمائید، بدین ترتیب از كینه توزی با كسانی كه احتمالاً موافق افكار شما نیستند رها می شوید.

۸- سعی كنید سه عادت اخلاقی منحط و مذموم را همواره از خود دور نگاه دارید، این سه خصیصه عبارتند از:« سرزنش، انتقام، قضاوت و داوری های منفی »در مقابل« گذشت، عشق، بخشش و رحمت» را جایگزین نمایید.

بنابراین افراد باید در چگونگی برقراری ارتباط و مراودات، ابتدا از خود شروع كنند و اینكه اگر مخاطب مناسبی برای گفتگو نمی یابند آیا خود یك شنونده مناسب برای دیگران می باشند؟ اصلاح خود اولین گام در این رابطه می باشد. ابوالعلای معری جمله معروفی دارد مبنی بر اینكه« هیچ كس در زندگی دوستی بهتر از خود و دشمنی تواناتر از خود ندارد.» پس ضروری است از تأكید بر تفاوت ها دست بكشید و به نقاط مشترك خود با دیگران بیندیشید. در این صورت جدائی ها كمتر می شوند و برهماهنگی ها افزوده می گردد.