دولت اعتماد به نفس

احمدی نژاد در مواجهه با مخالفانش

محمود احمدی نژاد در حال پایه گذاری نوعی مدیریت است که آثار آن در آینده نه چندان دور خودش را به ساختار حقوقی و اجرایی کشور تحمیل می کند. نوعی مدیریت که برخی ترجیح می دهند از لفظ جسارت برای توصیف آن بهره بجویند، گروهی دیگر شجاعت آمیز و گروهی هم آن را خطرناک قلمداد کنند.

هرکدام از این گروه ها برای خود استدلالی دارند. گروه اول که هم در بین حامیان احمدی نژاد یافت می شوند و هم در بین مخالفان وی کم نیستند با یادآوری عقب نشینی های روسای دولت های پیشین در برابر مخالفان خود این نوع اقدامات احمدی نژاد در حمایت از نیروهایش (مشایی- کردان) را نوعی جسارت ارزیابی می کنند. این گروه با مرور تاریخچه استیضاح ها یا درخواست ها برای برکناری مسوولان در بعد از انقلاب کیفیت دفاع احمدی نژاد از نیروهایش را اگر نگوییم بی نظیر، کم نظیر می دانند.

گروهی این اقدام احمدی نژاد را نوعی شجاعت می دانند. این افراد هواداران سرسخت دولت هستند که اصل تشکیل دولت توسط احمدی نژاد را نوعی موهبت الهی می دانند و به همین دلیل خود را ملزم به دفاع از دولت و حمایت از اقدامات رئیس آن می دانند.

گروه سوم که شاید در یک تخمین ساده بتوان آنها را معادل اکثریت جامعه ایرانی به حساب آورد فارغ از هر مرزبندی سیاسی، ایدئولوژیک و عقیدتی آنچه در ماجرای کردان از روز رای اعتماد تاکنون رخ داده را نوعی انحراف از قاعده طلایی مدیریت و اخلاق مدیریتی در کشور می دانند که حداقل اثر آن بی اعتماد کردن مردم به نظام است.

فارغ از اینکه اقدام محمود احمدی نژاد در دفاع از مدیرانش را چه بنامیم آنچه حائز اهمیت است بی نظیر بودن این نوع حمایت است.

رفتاری که دولت ها در برابر فشار مخالفان در پیش گرفته اند از مهندس مهدی بازرگان تاکنون هیچ کدام رکوردی که احمدی نژاد شکسته را ثبت نکرده است.

● دولت موقت؛ دولت استعفا

۱۵ بهمن ماه ۱۳۵۷ بنیانگذار فقید جمهوری اسلامی ایران حکم نخست وزیری مهندس مهدی بازرگان را برای تشکیل دولت موقت انقلاب صادر کرد. از فردای صدور حکم نخست وزیر فوج فوج مردم به خیابان ها ریختند تا با راهپیمایی پشتیبانی خود را از دولت موقت اعلام کنند. موج میلیونی حمایتی که از دولت به پا خاسته بود این تصور را به وجود آورد که این دولت دستش برای عمل باز است. اما یک ماهی از تشکیل دولت موقت نگذشته بود که زمزمه مخالفت ها برخاست. دولت چند بار شکایت به قم برد اثر نداشت، چند بار تهدید به استعفا کرد موثر نیفتاد تا اینکه ۲۴ ساعت قبل از اشغال سفارت امریکا استعفای دسته جمعی خود را روی میز رهبر فقید انقلاب گذاشت و عطای دولت را به لقایش بخشید. از آن روز به بعد هیچ کدام از اعضای دولت موقت به هیچ منصب دولتی راه نیافته است.

در کندوکاو علل کناره گیری دولت موقت انقلاب هر دلیلی را مورد تاکید قرار بدهیم ناگزیر باید نقبی به فشار مخالفان بزنیم؛ مخالفانی که هر کدام برای ابراز مخالفت خود با این «دولت گذار» بهانه یی مستمسک قرار می دادند. برخی دولت را به اتهام لیبرالی نواختند، برخی اعضای دولت را به سست بودن متهم می کردند، گروهی زیر علم انحصارطلبی، دولت را مورد تاخت و تاز قرار می دادند. در برابر فشارهای پیدا و پنهان؛ دولت موقت تاب نیاورد و به راهی رفت که محمود احمدی نژاد ۳۰ سال بعد از انقلاب با نوع حمایتش از کردان در برابر مجلس آن راه را به سخره می گیرد.

● دولت هاشمی رفسنجانی؛ انشعاب

در دولت هاشمی رفسنجانی دو اتفاق افتاد که هاشمی رفسنجانی به رغم نفوذ زیادی که در حکومت داشت، نتوانست در مقابل آن از وزرایش حمایت چندانی به عمل آورد. نخستین اتفاق به فشار مجلس چهارم برای کنارگذاشتن چهار وزیر مربوط می شود که هاشمی برخلاف میلش ناگزیر شد عذر آن چهار وزیر را بخواهد. اتفاق دوم داستان تاسیس حزب کارگزاران سازندگی است. در نخستین رویداد، در سوم خرداد۱۳۷۱ تحت فشار مخالفان ناگزیر شد سیدمحمد خاتمی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خود را کنار بگذارد. خاتمی هم متن استعفانامه یی نوشت که در خاطره ها ماند. بخشی از آن متن هنوز خواندنی است؛ «اما متاسفانه در صحنه امور فرهنگی چندی است که به شیوه یی دیگر عمل شده است. یعنی چه بسا که با شکسته شدن همه مرزهای قانونی، شرعی، اخلاقی و عرفی کار از نقد و ارزیابی (ولو غیرمنصفانه) گذشته و هر وسیله یی برای رسیدن به اهداف خاصی مباح شمرده شده است و بدین سان می رود که کار به کلی از روال منطقی و مشروع خارج شود و در نتیجه فضایی ناسالم و آشفته پدید آید که فوری ترین اثر آن دلزدگی و عدم امنیت اندیشمندان و هنرمندان سالم و صاحب شخصیت و حتی مومن و شیفته انقلاب و اسلام است.

اگر خدای ناخواسته در این هنگامه مرز اصول و معیارهای بنیادین انقلاب و مصالح حتمی جامعه درهم شکسته شود و اگر قرار باشد در این آشفته بازار با مبانی پذیرفته شده نظام، از جمله آرا و فتاوی حضرت امام نیز تلویحاً و حتی تصریحاً مقابله و معارضه شود، هرچند که این نفی و شبهه انگیزی از بعضی سیاست های هنری شروع شود، که پایه آن نظر و موضع محکم و مصرح امام است، مطمئن باشیم که در این صورت شاهد آغاز روند خطرناکی هستیم که امواج آن بسیاری از اصول و پایه های دیگر را نیز خواهد لرزاند. من پیشتر گفته ام که مخالفت با نظرات امام (چه با حسن نیت، چه سوءنیت) از موسیقی آغاز می شود ولی به همین جا ختم نخواهد شد و خدا آن روز را نیاورد. باری مجموعه شرایط چنان بوده و هست که مرا در موقعیتی قرار می دهد که از ادامه خدمت در سمت فعلی عذرخواهی کنم و حضرتعالی مستحضرید که این موضع و نظر ماه ها پیش پیدا و ابراز شده است و به استناد نامه سابق الاشعار و مذاکرات بعدی، در آستانه انتخابات دوره چهارم مجلس از جنابعالی خواستم تا به بهانه مجلس استعفای مرا بپذیرید.

اما این تقاضا مورد قبول جنابعالی واقع نشد و ضمن اظهار محبت و حمایت از این وزارت بر لزوم پایداری و ادامه راه تاکید فرمودید و من با اینکه چندان امیدی به تغییر شرایط و اوضاع به نفع اندیشه و فرهنگ نداشتم حرمت نظر شما را نگه داشتم. اما دیدیم و دیدید که موج ناسالم موجود به تلاش نامقدس برای بهره گیری سوء و حتی عوام فریبانه از احساسات بخشی از نیروهای مومن در جهت هدف های ناسالم کشانده شد. بنده صبر کردم تا به یاری خداوند مراحل انتخابات دوره چهارم که بحمدالله با حضور خوب و باشکوه ملت سرافراز برگزار شد به پایان برسد و اکنون فرصت تجدید تقاضای قبلی فرا رسیده است. حال که مسوولان بزرگواری که بیش از من باید مدافع کلیت نظام و اهداف والا و سیاست های آن باشند تهدیدهای اخیر را در ساحت اندیشه و فرهنگ جدی نگرفته یا به هر دلیل و ملاحظه یی در برابر آن سکوت کردند و همین امر سبب تجری بیشتر کج اندیشان و بدخواهان شده است، بهتر است سکانداری امر فرهنگ و هنر و اطلاع رسانی در صحنه اجرا را نیز کسانی به عهده گیرند که شخصیت و باورشان با آنچه در این صحنه جاری است، ناسازگار نباشد یا دست کم راضی و قادر به انجام کار در شرایط فعلی باشند. اینجانب ترجیح می دهم که بدون دغدغه مسوولیت اجرایی با آزادی و اختیار درخور وظیفه دینی و انقلابی و انسانی خود را در دفاع از اسلام و مصلحت نظام، طوری که آن را می شناسم و به آن باور دارم و نیز مقابله با جمود و تحجر و واپسگرایی که آن را بزرگ ترین آفت حکومت و نظام به قدرت رسیده دینی می دانم و ذهن مبارک امام را به خصوص در سال های اخیر نسبت به این آفت ایمان و زندگی سوز شدیداً نگران و بی تاب یافته ام و همچنین دفاع از حقوق و آزادی های مشروع جامعه و افراد تا آنجا که توان و درک ناچیز من و امکانات اجازه دهد در موقعیتی تازه و به صورتی دیگر انجام دهم.

در پایان با اذعان به اینکه همه ما نسبت به سرنوشت اسلام و ایران مسوول و به انقلاب بزرگ اسلامی مدیون هستیم و در هر کجا که باشیم و هر زحمتی را که متحمل شویم در برابر اقیانوس موج خیز ایمان و همت ملت شریف و آزاد و مسلمان ایران و خون پاک شهیدان و فداکاری شگفت انگیز جانبازان و آزادگان و مجاهدان راه خدا قطره یی بیش نخواهد بود.» هنرمندان از هر صنف و تباری که بودند خود را به تالار وحدت رساندند تا از زحمات خاتمی تقدیر کنند. خاتمی که رفت علی لاریجانی به جای وی نشست. وزیر بعدی که با فشار جناح راست دیروز و اصولگرای امروز از همراهی با کابینه هاشمی بازماند؛ شیخ عبدالله نوری بود. شیخ عبدالله نوری به رغم اینکه از کابینه کنار گذاشته شد اما مورد اقبال موکلان تهرانی قرار گرفت و رقیب اصلی علی اکبر ناطق نوری برای ریاست مجلس شد. و اگرچه ریاست مجلس پنجم را به دست نیاورد اما در هیبت رئیس فراکسیون اقلیت در خارج کردن جریان اصلاح طلب از انزوا نقش کلیدی ایفا کرد. مصطفی معین دیگر وزیری بود که بسان دو هم فکر دیگرش از همراهی با دولت بازماند. استعفا داد، رفت و به عنوان نماینده از اصفهان به مجلس راه یافت. اتفاق دیگری که در دولت هاشمی رخ داد مربوط به تاسیس حزب کارگزاران سازندگی است؛ زمانی که وزرای دولت هاشمی به همراه فرزندان و تعدادی از معاونان هاشمی تصمیم گرفتند یک حزب تاسیس کنند. بیانیه حزب که منتشر شد مقامات عالی نظام توصیه کردند که وزرا از این حزب خارج شوند. آنها هم که تعدادشان به ۱۱ نفر می رسید از حزب کنار رفتند.

● دولت خاتمی؛ فشار و تسلیم

کلیت دولت خاتمی به اتهام سازگاری بر سر ارزش های انقلاب، همواره مورد هجوم رقبا قرار داشت. اما دو وزارتخانه فرهنگ و ارشاد به ریاست عطاءالله مهاجرانی و وزارت کشور به مدیریت عبدالله نوری بیش از همه تحت فشار قرار گرفتند. عبدالله نوری به سختی رای اعتماد گرفت و ۹ ماه بعد با استیضاح مجلس از مقام وزارت کنار گذاشته شد اما باز بسان دولت اول هاشمی از سوی شهروندان تهرانی به عنوان نفر اول به شورا راه یافت. مهاجرانی هم اگرچه با اتکا به توانمندی های فردی و عملکرد قابل دفاع در وزارت فرهنگ توانست رای اعتماد مجدد از مجلس بگیرد اما باز هم تحت فشار قرار گرفت و خاتمی از او خواست استعفایش را بنویسد. مهاجرانی بسان خود خاتمی متن استعفایی در ده صفحه نوشت. خاتمی آن متن را برگرداند و استعفای مهاجرانی در یک پاراگراف خلاصه شد.

● دولت احمدی نژاد؛ دولت اعتماد به نفس

یکشنبه شب گذشته محمود احمدی نژاد که رو در روی خبرنگار واحد مرکزی خبر قرار گرفت تا درباره وزیر کشورش اظهارنظر کند، به مخالفانش در مجلس و احزاب حمله کرد تا کردان را مظلوم التهابات دو ماه گذشته به مردم معرفی کند. ماجرای کردان و جنس حمایت محمود احمدی نژاد از وی نشان دهنده اعتماد به نفس فوق العاده دولت در برابر مخالفان است.

اعتماد به نفسی که هزینه اش چندان ارزان نیست...