زگیل , بیماری واگیردار است

گفت و گو با امیر هوشنگ احسانی , متخصص پوست

شاید تصویر ذهنی شما از زگیل، محدود به همان دانه‌های گوشتی درشتی باشد که در کودکی، گاه و بی‌گاه روی بینی شخصیت‌های کارتونی دیده‌اید.

شاید هم کمی واقعی‌تر، برجستگی‌های پوستی که روی دست و صورت اطرافیان‌تان دیده‌اید و یا حتی خودتان در دوره‌ای با این بیماری درگیر بوده‌اید ولی شاید شما هم مثل خیلی‌ها ندانید که زگیل یک بیماری مسری و واگیردار است و به همین خاطر باید زود درمان شود. برای دانستن همه چیز درباره این بیماری، گفت‌وگوی ما را با دکتر امیرهوشنگ احسانی، متخصص پوست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران بخوانید:

▪ برای ما توضیح دهید اصلاً زگیل چه جور بیماری است و چطور ایجاد می‌شود؟

ـ زگیل یک بیماری ویروسی است، یعنی زمانی که ویروس آن به نام HPV وارد پوست می‌شود، امکان ظهور این بیماری به وجود می‌آید. این ویروس محدود به سطح پوست باقی می‌ماند و به تدریج رشد می‌کند و علائم بالینی مشخصی را ایجاد می‌کند که به صورت برجستگی‌هایی با سطح مخملی شکل نمایان می‌شود. این ضایعه پوستی می‌تواند یک دانه یا بیشتر باشد.

▪ زگیل بیشتر در کدام قسمت‌های بدن مشاهده می‌شود؟

ـ در نواحی از بدن که تماس‌شان با محیط بیرون بیشتر است، مثل دست‌ها، صورت و کف پاها. می‌توان گفت زگیل یک بیماری مسری است.

البته مسری به این معنا نیست که هر کس با شخص مبتلا تماس داشته باشد، مبتلا می‌شود اما بعضی افراد که استعداد و حساسیت ذاتی لازم را برای ابتلا به این بیماری دارند، در صورت تماس با فرد بیمار مبتلا می‌شوند. البته ممکن است ویروس وارد بدن خیلی‌ها شود اما هیچ‌وقت دچار این بیماری نشود. مثلاً یک پزشک ممکن است روزی ۱۰ بار با فرد مبتلا به زگیل تماس داشته باشد ولی به علت قوی بودن سیستم ایمنی بدنش دچار این بیماری نشود یا دیده شده که اعضای خانواده یک فرد مبتلا با وجود اینکه با او در یک محیط زندگی می‌کنند، بیمار نشده‌اند.

▪ تماس با بیمار حتماً باید به شکل مستقیم باشد، مثلا تماس با خود زگیل یا لمس کردن پوست فرد تا سرایت انجام بگیرد؟

ـ نه، لازم نیست همیشه تماس مستقیم باشد. مثلا ممکن است فردی که کف پایش زگیل دارد، توی خانه راه برود و ویروس به اصطلاح ریزش پیدا کند و فرد دیگری که بدون جوراب در همان نواحی راه می‌رود، به ویروس آلوده شود. حالا اگر بدنش مستعد بیماری باشد، ممکن است در عرض چند هفته علائم بیماری را بروز دهد.

▪ دوره نهفتگی بیماری چند وقت است؟

ـ از چند هفته شروع می‌شود و تا چند ماه ادامه پیدا می‌کند. گاهی اوقات حتی ممکن است تا یکی دو سال هم نهفته بماند و ناگهان ظاهر شود.

▪ با این وصف، چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا هستند؟

ـ افرادی که در محیط‌های پررفت و آمد یا اماکن عمومی کار می‌کنند، مثل استخرها، آرایشگاه‌ها و مهدکودک‌ها. در این اماکن اگر یک نفر مبتلا باشد، ممکن است اطرافیان و باقی افراد را هم آلوده کند، مثلاً در استخرهای عمومی تماس کف پا با محوطه اطراف استخر یا تماس پوست با آب آلوده امکان سرایت را به وجود می‌آورد.

▪ و در میان چه گروه سنی شایع‌تر است؟

ـ زگیل بیشتر در کودکان و جوان‌ها دیده می‌شود و شیوع آن در سنین بالاتر کمتر است. در واقع فرد با افزایش سن ایمنی لازم را در مقابل ویروس پیدا می‌کند و علائم بیماری به تدریج محو می‌شوند.

▪ اندازه طبیعی زگیل چقدر است؟

ـ معمولاً بین ۴ تا ۵ میلیمتر است و بزرگ‌تر نمی‌شود اما اگر در درمان غفلت کنیم، ممکن است بین ۳ تا ۴ سانتیمتر شود. این زگیل‌های بزرگ معمولاً کف پای افراد دیده می‌شود فرد برای درمان زگیل در ناحیه دست یا صورت چون در معرض دید قرار دارد، زودتر اقدام می‌کند اما برای درمان زگیل کف پا ممکن است کوتاهی کند.

▪ درمان زگیل به چه ترتیب انجام می‌شود و آیا اصلاً قابل درمان است؟

ـ زگیل بعضی مواقع خود به خود خوب می‌شود، خصوصاً در بچه‌ها این اتفاق زیاد می‌افتد که بدون انجام اقدام درمانی خاصی، وقتی ایمنی بدن بالا می‌رود، بهبود خود به خودی انجام می‌شود ولی در غیر این‌صورت متاسفانه برای درمان قطعی زگیل هنوز هیچ دارویی وجود ندارد. البته درمان‌های مقطعی انجام می‌شود که ضایعه زگیل را تخریب می‌کنند. مثلاً ما زگیل را می‌سوزانیم، منجمد می‌کنیم و با یکسری داروها باعث تخریب زگیل می‌شویم اما ویروس بیماری زیر پوست می‌ماند.

اگر فرد در طول زمان ایمنی کافی را در مقابل ویروس به‌دست آورده باشد، ویروس تخریب می‌شود و نمی‌تواند دوباره رشد کند اما اگر ایمنی کافی نداشته باشد، ممکن است بارها و بارها عود کند اما در هر حال لازم است که افراد برای درمان زگیل اقدام کنند چون هم جنبه زیبایی دارد و هم احتمال سرایت برای دیگران را فراهم می‌کند. درواقع زگیل نباید به حال خودش گذاشته شود چون گاهی اوقات دردناک می‌شود که هم خود فرد را ناراحت می‌کند و هم اطرافیانش را نگران که مبادا آنها هم مبتلا شوند.