برای بیماران بی بضاعت چه باید کرد

یکی از ارکان مهم در هر کشوری, نظام بهداشت و درمان است و از آنجایی که یکی از اصلی ترین شاخص های توسعه یافتگی, وضعیت بهداشت ودرمان است لذا بهبود وضعیت خدمات بهداشتی و درمانی همواره یکی از مباحث پراهمیت برای دولت ها است

یکی از ارکان مهم در هر کشوری، نظام بهداشت و درمان است و از آنجایی که یکی از اصلی‌ترین شاخص‌‌های توسعه‌یافتگی، وضعیت بهداشت ودرمان است لذا بهبود وضعیت خدمات بهداشتی و درمانی همواره یکی از مباحث پراهمیت‌ برای دولت‌ها است...

علاوه بر آن، منظور از بهبود وضعیت بهداشت و درمان، صرفا ساخت بیمارستان و پیشرفت تجهیزات پزشکی نیست بلکه بر مبنای مفهوم عدالت اجتماعی، دسترسی تمامی آحاد جامعه به خدمات بهداشت و درمان مدنظر است و بر همین اساس، افراد بی‌بضاعت و مناطق محروم باید در اولویت برنامه‌های نظام‌ سلامت باشند.

این در حالی است که معمولا به دلیل کمبود بودجه و منابع مالی دولت و همچنین هزینه‌های هنگفت مراکز درمانی، افراد بی‌بضاعت همیشه با مشکل‌های عدیده‌ای در نظام سلامت روبه‌رو هستند. طبق برنامه چهارم توسعه، سهم مردم از هزینه‌های بهداشت و درمان باید ۳۰ درصد باشد، اما مشاهده می‌شود که سهم مردم به بیش از ۶۰ درصد رسیده است.

یکی از راه‌های اساسی برای بهبود وضعیت بهداشت و درمان، توسعه اقدام‌های پیشگیرانه و اصل توجه به مقوله سلامت است. اگر مدیریت نظام سلامت به گونه‌ای باشد که عمده هزینه‌ها به سمت درمان سوق پیدا کند، هم هزینه‌ها روز‌به‌روز بیشتر می‌شود و هم اهداف اصلی نظام سلامت محقق نخواهد شد. برای کمک به اقشار کم‌درآمد در سیستم بهداشت و درمان سه راهکار عمده وجود دارد؛ اولین و مهم‌ترین قدم توسعه پزشک خانواده است.

حدود ۱۴ سال پیش در کمیته امداد بنده این طرح را مطرح کردم و این یک افتخار بزرگ است و کمک و مساعدت خوبی برای محرومان به حساب می‌آید. به دلیل آنکه تمامی هزینه‌های درمانی اعم از ویزیت بیماران،‌ درمان آنها و حتی جراحی‌هایی مثل عمل قلب به صورت رایگان برای آنها در نظر گرفته می‌شد و آنها هیچ مبلغی پرداخت نمی‌کردند.

از سوی دیگر، همیشه هزینه‌های درمانی بیشتر از هزینه‌هایی است که برای سلامت و بهداشت افراد در نظر گرفته می‌شود بنابراین با گسترش خدمات غربالگری، بسیاری از هزینه‌های درمانی کاهش می‌یابد و در نظام سلامت سرمایه‌گذاری می‌شود.

باید گفت خدمات پیشگیری و غربالگری طیف گسترده‌ای را شامل می‌شود که سلامت، آب، هوا، محیط‌زیست و بهبود تغذیه مردم از مهم‌ترین مولفه‌های آن است. به طور مثال صدا و سیما محصول‌هایی که برای سلامت مردم ضرر دارد را تبلیغ می‌کند و به طور غیرمستقیم روی سلامت مردم تاثیر می‌گذارد. بنابراین با بهبود مولفه‌‌های سلامت و آگاهی مردم در نظام ارجاع، می‌توان گام‌های موثرتری در پیشگیری از بیماری‌ها برداشت و از این طریق بسیاری از هزینه‌های درمانی را کاهش داد.

دومین اقدام در جهت بهبود سیستم بهداشت و درمان جامعه، توسعه بیمه همگانی است. در حال حاضر هنوز بسیاری از مردم تحت پوشش بیمه نیستند و این در حالی است که بسیاری از افراد با در دست داشتن دفترچه‌های بیمه، سرگردان هستند چرا که بیمه‌ها بسیاری از خدمات درمانی را تحت پوشش ندارند. از این‌رو توسعه و اصلاح نظام بیمه‌ها نقش حیاتی در وضعیت بهداشت و درمان کشور دارد و نکته‌ حایز اهمیت آن است که اگر پزشک خانواده در کنار بیمه‌های همگانی اجرا شود بسیاری از مشکل‌های نظام سلامت مرتفع خواهد شد.

سومین اقدام موثر برای بهبود خدمات بهداشتی‌ـ‌درمانی در جامعه، تقویت سازمان‌های غیردولتی است. از آنجایی که این مراکز بین مردم‌اند و به مشکل‌های آنها واقف هستند بنابراین اقدام‌های آنها ارزان‌تر، سریع‌تر و موثرتر خواهد بود. با گسترش و تقویت این مراکز مردمی، بسیاری از اقدام‌هایی که در سیستم دولتی با اتلاف وقت و هزینه انجام می‌شود، در این مراکز با هزینه کمتر و سریع‌تر انجام خواهد شد. بنابراین سازمان‌های غیردولتی که در حوزه سلامت فعال هستند یکی از بازوهای اصلی نظام سلامت خواهند بود. به عنوان نمونه، ما در مجمع خیرین سلامت، اقدام‌های اجرایی انجام نمی‌دهیم بلکه با تقویت سازمان‌های غیردولتی و ارایه تسهیلات آنها را برای کمک به مردم تجهیز می‌‌کنیم.

در همین راستا یکی دیگر از اقدام‌های مجمع خیرین سلامت این است که اصناف را بسیج کرده و در هر بیمارستان دولتی، نمایندگان اصناف حضور دارند و برای کمک به بیماران بی‌بضاعت یا شناسایی کاستی‌های بیمارستان فعالیت می‌کنند؛ بنابراین باید مردم را بیشتر به حضور در صحنه دعوت کنیم و آنها را تشویق به این کار کنیم.

در بسیاری از کشورهای دنیا، خیرینی که مبالغی برای امور خیریه هزینه می‌کنند از عوارض گمرگ و مالیات معاف می‌شوند به گونه‌ای که اگر خیری مبلغی را برای احداث بیمارستان بپردازد به همان اندازه از مالیاتش کسر می‌شود. این اقدام‌ها باید در کشور ما نیز گسترش پیدا کند به گونه‌ای که اگر فردی برای کمک به احداث یک مرکز درمانی یک وسیله تجهیزات پزشکی وارد می‌کند از او هزینه گمرگ گرفته نشود. این اقدام‌ها سبب تشویق خیرین و توسعه سازمان‌های غیردولتی خواهد شد.

سیدرضا نیری

رییس مجمع خیرین سلامت و مشاور وزیر بهداشت،‌ رییس سابق کمیته امداد