راه هایی برای رسیدن به خدا

قرآن کریم فرمود «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اتَّقُواْ ا وَابْتَغُواْ إِلَیهِ الْوَسِیلَهَ وَجَاهِدُواْ فِی سَبِیلِهِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ سوره مائده, آیه ۳۵ ای کسانی که ایمان آورده اید, از خداوند پروا کنید و برای تقرّب به سوی او از مقرّبان درگاهش و از عمل های صالح وسیله بجویید و در راه او جهاد کنید, شاید رستگار گردید

قرآن کریم فرمود: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اتَّقُواْ ا...وَابْتَغُواْ إِلَیهِ الْوَسِیلَهَ وَجَاهِدُواْ فِی سَبِیلِهِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ ؛ (سوره مائده، آیه ۳۵) .ای کسانی که ایمان آورده‏اید، از خداوند پروا کنید و (برای تقرّب) به سوی او (از مقرّبان درگاهش و از عمل‏های صالح) وسیله بجویید و در راه او جهاد کنید، شاید رستگار گردید.در این آیه از مومنان خواسته شد تا برای رسیدن به رستگاری و فلاح سه کار را انجام دهند:۱ تقوای الهی را پیشه خود سازد.۲ برای تقرّب به خدا وسیله‌ای انتخاب کند.۳ در راه خدا جهاد و تلاش کند.یعنی در مرحله اول باید سپری داشته باشد که نگذارد نافرمانی خدا به او برسد، گویا گناه تیری است که از سوی شیطان متوجه انسان می‌شود و آدمی‌با سپر تقوا مانع از اصابت آن تیر به خود می‌شود زیرا شیطان در کمین است و به تعبیر قرآن (إِنَّهُ یَرَاکُمْ هُوَ وَقَبِیلُهُ مِنْ حَیْثُ لاَ تَرَوْنَهُمْ)(سوره اعراف، آیه ۲۷) بی‏تردید او و قبیله‏اش شما را می‏بینند از آنجا که شما آنان را نمی‏بینید .او می‌بیند و ما او را نمی‌بینیم، باید سپر لازم را در دست داشته باشیم تا از خطر او در امان باشیم.

● ابتغاء وسیله

آنچه که در این آیه مهم است و باید مورد توجه قرار گیرد ، موضوع انتخاب وسیله است که مومنان بعد از تحصیل تقوا باید به آن توجه کنند.وسیله در اصل به معنای تقرّب جستن یا چیزی است که باعث تقرّب به دیگری از روی رغبت و میل باشد.راغب می‌گوید: کلمه وسیله به معنای دنبال کردن چیزی با میل است و حقیقت وسیله به سوی خدا، مراعات راه خدا با علم و عبادت و دنبال کردن دستورهای پسندیده شرع است. (مفردات، ص ۵۶۱).

● مصادیق وسیله

اگر وسیله هر چیزی است که انسان را به خدا نزدیک می‌کند مومن باید در طلب آن باشد، در روایات مصادیق فراوانی برای آن ذکر شده است که به نمونه‌هایی از آن اشاره می‌شود:

● اطاعت خدا

امام علی علیه‌السلام در نهج البلاغه در خطبه ۱۱۰ فرمود: «انّ افضل ما توسّل به المتوسلون الی ا... سبحانه الایمان به و برسوله» یعنی بهترین چیزی که به وسیله آن می‌توان به خدا نزدیک شد ایمان به خدا و پیامبر او است. ریشه اصلی حرکت‌های سازنده و مثبت، ایمان است و به تعبیر دیگر: اساس و پایه تمام نیکی‌ها ایمان است و بدون آن هیچ گونه حرکتی به سوی فرایض الهی و واجبات دینی وجود نخواهد داشت.ایمان به خدا انسان را به واجبات الهی وا می‌دارد و ایمان به معاد انسان را از انجام محرمات الهی باز می‌دارد.

● جهاد در راه خدا

دومین وسیله، جهاد در راه خداست: «و الجهاد فی سبیله فانه ذروه الاسلام؛ جهاد در راه خدا وسیله تقرّب به خداست» زیرا جهاد قلّه رفیع اسلام است. ناگفته نماند جهاد در این جا معنای وسیعی دارد که علاوه بر جهاد نظامی،شامل جهاد علمی‌و تبلیغی و امر به معروف و نهی از منکر و جهاد با نفس و هرگونه تلاش و کوشش مفید و سازنده برای پیشبرد اهداف اسلامی‌است و با بیان فلسفه جهاد به عنوان قلّه رفیع اسلام استفاده می‌شود. جهاد در راه خدا باعث بقای اسلام و رشد و بالندگی آن و وسیله عزّت و سربلندی جامعه اسلامی‌است و بدون جهاد، حیات مکتب اسلام تضمین نخواهد شد.

● اخلاص

یکی از وسایل تقرّب به خدا کلمه اخلاص و شهادت به یگانگی خداست «و کلمه الاخلاص فانّها الفطره» و کلمه اخلاص که هماهنگ با فطرت انسانی است یعنی عبودیت و الوهیت مخصوص ذات پروردگار .آدم مومن باید هرگونه شرک و بت پرستی را نفی نماید و همه کارها را فقط برای او انجام دهد ؛ زیرا انسانی که به سراغ گناهان می‌رود یا در برابر غیرخدا سر تسلیم فرود می‌آورد، چنین انسانی یا تسلیم شیطان شده یا تسلیم هوای نفس خویشتن گشته است و تسلیم شدن در برابر شیطان یا هوای نفس یا بت، خلاف فطرت انسان است زیرا غیر خدا ارزش آن را ندارد که معبود انسان قرار گیرد.

● برپاداری نماز

یکی از وسایل قرب به خدا نماز است که حضرت فرمود: «و اقام الصلوه فانها المله»برپا داشتن نماز که حقیقت دین است زیرا نماز پایه اصلی دین و ستون خیمه آن است.

● زکات

یکی از وسایل تقرّب خدا زکات است «و ایتاء الزکاه فانّها فریضه واجبه» و ادای زکات که فریضه‌ای واجب است یعنی انسانی که بخشی از مال خود را برای هدف الهی جدا کند و آن را در اختیاز نیازمندان جامعه قرار دهد در واقع تعلقش را از آن مال بریده و از این طریق خود را به خدا نزدیک ساخته است.

● روزه

یکی از وسایل تقرّب به خدا روزه ماه رمضان است «وصوم شهر رمضان فانّه جنّه من العقاب» روزه ماه رمضان که سپری در برابر عقاب و کیفر است، از این که روزه را به عنوان سپر عقاب معرفی کرده است برای آن است که سرچشمه اصلی گناهان وسوسه‌های شیطان و از ابزار شیطان، هوای نفس است. هنگامی‌که به وسیله روزه، شهوت در کنترل عقل در آید انسان با این وسیله دفاعی از حملات شیطان محفوظ می‌ماند. در واقع روزه انسان را از جهان بهائم خارج و به سوی فرشتگان می‌برد و او را به خدا نزدیک می‌کند.

● حج و عمره

حج و عمره نیز از وسیله‌های تقرّب به خدا هستند «و حج البیت و اعتماره فانّهما ینفیان الفقر و یرحضان الذنب» و حج و عمره خانه خدا که نابود کننده فقر و شست‌وشودهنده گناه است. در کنار مراسم حج و عمره بازارهایی را جهت مبادلات اقتصادی به وجود آورند و از این طریق بنیه اقتصادی کشورهای اسلامی‌را تقویت کنند و فقر را از کشورهای اسلامی‌بزدایند و اما تأثیر آن از جهت زدودن گناه برای آن است که حج و عمره تحوّلی در روح و جان انسان ایجاد می‌کنند که آدمی‌به بازنگری اعمال پیشین خود پرداخته و از گناهان خود توبه کند و به گونه‌ای شود که گویا از مادر متولد شده است چنان چه فرمودند: «یخرج من ذنوبه کهیئه یوم ولدته»(بحار، ج ۹۶، ص ۲۶) انسان حاجی از گناهان خود پاک و خارج می‌شود مانند روزی که از مادر متولد شده است.

● صله رحم

صله رحم از اسباب تقرّب به خداست «و صله الرحم فانّها مثراه فی المال و منسأ فی الاجل» صله رحم که سبب فزونی مال و تأخیر اجل و سبب طول عمر است. تأثیر صله رحم در فزونی مال به خاطر تأثیر برقراری پیوندهای خانوادگی در همکاری اقتصادی است و سبب طول عمر بودن آن به این دلیل است که اولاً با صله رحم روابط خانوادگی برقرار و در مشکلات به همدیگر یاری می‌رسانند .ثانیاً نسبت به هم دعا می‌کنند و خود دعا سبب طول عمر می‌شود .ثالثاً با صله رحم، نشاط و شادابی بر خانواده حاکم شده و غم و اندوه را کم می‌کند و همه این‌ها از اسباب طول عمر است.

● صدقه پنهانی و آشکار

یکی از اسباب تقرّب به خدا صدقه پنهانی است «و صدقه السرّ فانها تکفّر الخطیئه و صدقه العلانیه فانّها تدفع میته السوء» و صدقه پنهانی که کفّاره گناهان است و صدقه آشکار که از مرگ‌های بد پیشگیری می‌کند.یعنی انسانی که به افراد نیازمند و آبرومند خالصانه و با حفظ آبروی افراد نیازمند به صورت پنهانی صدقه می‌دهد ، موجب می‌شود گناهان او پوشیده شود و انسانی که به صورت آشکار به منظور تشویق دیگران به کارهای خیر صدقه می‌دهد ، باعث می‌شود مرگ ناگهانی دفع گردد.

● هر کار خوب

یکی از اسباب تقرّب به خدا انجام هر کار خوب به خلق و خدمت به خلق است «و صنایع المعروف فانّها تقی مصارع الهوان» و کارهای خوب که از لغزش‌ها و شکست‌های خفت بار جلوگیری می‌کند. یعنی انسانی که اقدام به هرگونه کارهای خیر می‌کند و به اطاعت پرداخته و به خلق خدا خدمت می‌کند، این عمل انسان را هم از شکست در از دست دادن امکانات و هم از شکست در ناحیه آبرو و حیثیت حفظ می‌کند .به عبارتی کارهای خیر و خدمت رسانی به مردم و نیازمندان خواه خدمات فردی باشد و خواه خدمات اجتماعی، سبب پیشگیری از این نوع شکست‌ها می‌شود.

● قرآن

یکی از وسایلی که انسان را به خدا نزدیک می‌کند و سبب شرافت و کرامت و منزلت در پیشگاه خدا می‌گردد، قرآن کریم است.امام سجاد(علیه‌السلام) در دعای ۴۲ صحیفه سجادیه که به عنوان دعای ختم قرآن خوانده می‌شود فرمودند: «واجعل القرآن وسیله لنا الی اشرف منازل الکرامه و سلّماً نعرج فیه الی محلّ السلامه و سبباً نجزی به النجاه فی عرصه القیامه و ذریعه نقدم بها علی نعیم دارالمقامه» خدایا قرآن را برای ما وسیله‌ای برای رسیدن به شریف ترین منزل‌های کرامت قرار ده و نردبانی که با آن به محل سلامت صعود و عروج کنم و سببی که با آن در عرصه قیامت نجات پیدا کنم و وسیله‌ای قرار ده تا با آن بر نعمت خانه اقامه یعنی قیامت قدم بگذارم.در این فراز از دعا امام سجاد (علیه‌السلام) ضمن دعا در واقع اشاره می‌کند به قرآن به عنوان وسیله‌ای که آدمی‌با استفاده از آن و عمل به محتوای آن بتواند به قرب الهی نائل شده و به مقام واقعی انسانی صعود کند.

زهرا اجلال