بخش کشاورزی و گام‌های اصلاح الگوی مصرف‌

بخش کشاورزی با ۹۲ درصد مصرف آب کشور بزرگترین مصرف‌کننده آب به حساب می‌آید. ساماندهی مصرف در این بخش تاثیرات شگرفی در سطح کشور دارد. استفاده از فناوری‌های نوین یکی از راهها …

بخش کشاورزی با ۹۲ درصد مصرف آب کشور بزرگترین مصرف‌کننده آب به حساب می‌آید. ساماندهی مصرف در این بخش تاثیرات شگرفی در سطح کشور دارد. استفاده از فناوری‌های نوین یکی از راهها برای دستیابی به کاهش مصرف آب است.‌ در همین زمینه مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران می‌گوید، بهره‌وری آب در بخش کشاورزی ایران حدود ۴۰ درصد است که این رقم تا ۶۰ درصد قابل افزایش است.

به گزارش فارس، ستار محمودی اعلام می‌کند حدود ۹۲ درصد از آب قابل استحصال کشور معادل ۹۲ میلیارد مترمکعب در بخش کشاورزی استفاده می‌شود که بیشترین حجم آب مصرفی کشور به شمار می‌رود.

در این میان به نظر می‌رسد افزایش بهره‌وری آب یک گام اساسی در بخش کشاورزی است بخشی از عوامل افزایش بهره‌وری آب، بر عهده دولت و بخشی نیز به کشاورز مربوط است که در بخش دولتی باید با احداث شبکه‌های فرعی آبیاری و در بخش کشاورزی با انجام آبیاری تحت فشار و نوین راندمان آب افزایش یابد.

همچنین کانال‌های انتقال آب به دلیل روباز بودن باعث هدرروی و تبخیر آب می‌شود که می‌توان با کانال‌های سیمانی و لوله‌های انتقال آب به مزرعه از هدررفت آب جلوگیری کرد.

از سویی، کشاورزان باید از آبیاری قطره‌ای و بارانی استفاده کنند و با توجه به ورود افراد تحصیل‌کرده در مناطق روستایی و کشاورزی و مهندسان آب و خاک، امکان ایجاد سیستم آبیاری تحت‌فشار در همه جا وجود دارد.

مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران درباره راندمان آبیاری در بخش کشاورزی می‌گوید بهره‌وری آب در بخش کشاورزی بین ۲۵ تا ۳۰ درصد با اجرای روش‌های نوین آبیاری قطره‌ای و تحت‌فشار قابل افزایش است، البته این هدف در چند برنامه توسعه‌ای قابل دسترسی است.

محمودی با بیان اینکه در حال حاضر برنامه پنجم توسعه تدوین می‌شود، معتقد است، یکی از محورهای این برنامه توجه به ارتقای راندمان آبیاری در کشاورزی و مدیریت مصرف و الگوی مصرف آب در کشور است که در حال حاضر مدیریت تقاضای آب براساس سه بخش شرب، صنعت و کشاورزی استوار است.‌

همچنین امسال در قانون بودجه ۸۸ کل اعتبارات بخش آب با ۵۰ درصد افزایش مواجه بوده و با کمک این اعتبارات به اتمام طرح‌های سرمایه‌گذاری توجه ویژه می‌شود. امسال با اجرای طرح‌های بخش آب ۱۴۰۰ میلیون مترمکعب به ظرفیت ذخیره آب کشور اضافه می‌شود.

از طرفی روند کنونی برداشت آب فشار به منابع آب زیرزمینی است که از آسیب‌پذیرترین بخش منابع آب کشور است. زیرا روند برداشت از سفره‌های زیرزمینی بیشتر از روند تغذیه مصنوعی سفره‌های زیرزمینی آب است و تراز برداشت آبهای زیرزمینی منفی است.‌

نکته قابل توجه اینکه براساس قانون برنامه چهارم هر سال ۳۰۰ میلیون مترمکعب به منابع آب زیرزمینی باید افزوده شود و در سرجمع ۵ سال برنامه باید ۲۵ درصد میزان کاهش منابع آبی زیرزمینی جبران شود.

این هدف از طریق اجرای فعالیت طرح‌های تغذیه مصنوعی، آموزش همگانی، جلوگیری از برداشت بی‌رویه و مسدود کردن چاه‌های غیرمجاز آب پیگیری می‌شود.

محمودی اعلام می‌کند به لحاظ منابع آبی در ابتدای اردیبهشت ۸۸ در مجموع ۱۸۱ میلی‌متر بارندگی در سراسر کشور اتفاق افتاده که نسبت به سال گذشته گرچه بهتر است، اما نسبت به زمان بلندمدت و بارش طبیعی کشور ۱۵ درصد کاهش بارندگی مشاهده می‌شود.

مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران ادامه می‌دهد بارندگی در ابتدای سال جاری از برکات الهی بود که کمک قابل توجهی به افزایش ذخیره آب در پشت سدها کرد و به خنکی هوا و جلوگیری از تبخیر کمک کرد، اما با وجود بارش‌های بهاری، میزان روان‌ آب در پشت سدها کمتر از سال گذشته به میزان ۵ درصد بوده است.

محمودی علت این امر را خشک بودن زمین بر اثر خشکسالی سال گذشته و نیز سرعت تبخیر آب اعلام می‌کند و می‌گوید، مدیریت آب سدها از اوایل مهرماه ۸۷ یعنی سال آبی جاری با توجه به خشکی کشور به نحو بهینه اعمال شد و در مصرف آب اولویت‌بندی و برنامه‌ریزی به عمل آمد.‌ میزان آب پشت سدها در حال حاضر ۵/۱۴ میلیارد مترمکعب است. همچنین میزان روان‌آب‌ها کمتر بوده و این ذخیره گرچه مناسب است، اما رفع نیاز کامل کشور را نکرده، لذا نیازمند صرفه‌جویی و مصرف بهینه هم در آب شهری و هم بخش کشاورزی و صنعت هستیم.

صرفه‌جویی بسته به میزان آب موجود بین ۱۰ تا ۲۰ درصد در مناطق مختلف کشور باید اعمال شود و در مناطقی مانند سیستان و بلوچستان، هرمزگان، جنوب کرمان اعمال شود، اما در استان‌های شمالی وضع مساعدتر است و در خوزستان نزولات کمتر بوده است.

بر همین اساس، برای مصرف آب پشت سدها در خوزستان زمان‌بندی شده و با توجه به کمبود آب نسبت به ذخیره آب استان با حساسیت برخورد می‌شود.

محمودی تصریح می‌کند تا جایی که پتانسیل ذخیره سدها اجازه دهد نسبت به تامین آب کشاورزان اقدام می‌شود، اما اولویت اول آب آشامیدنی است.‌

بر همین اساس در استان‌های اصفهان، خراسان و تهران برنامه دقیقی برای تامین آب شرب اجرا می‌شود.