تیری که به هدف نخورد

با وجود آن که در مورد هجدهم تیرماه ۷۸ کوی دانشگاه تهران, بسیار نگاشته شده است, اما به نظر می رسد که قطعات و فرازهایی از این ماجرا همچنان مبهم باقی مانده است

با وجود آن که در مورد هجدهم تیرماه ۷۸ کوی دانشگاه تهران، بسیار نگاشته شده است، اما به نظر می‌رسد که قطعات و فرازهایی از این ماجرا همچنان مبهم باقی مانده است.

وجه روشن هجدهم تیر بروزیافتگی نوعی آنارشیسم سیاسی بود که ریشه درگسل معرفتی قشری از دانشجویان درس‌آموخته در دوران اصلاحات داشت. از هم گسیختگی عملی ناآرامی دانشجویان در آن دوران، برخاسته از نوعی"هیجان زدگی" و "عصیان‌گری" مبتنی بر رادیکالیسم بود، که حاصل انشعاب میان دو وجه رادیکال و میانه‌رو جنبش دوم خرداد ۷۶ بود. جنبش دانشجویی آن دوران سرگردان میان دو طیف رقیب اصلاح‌طلب بود که قطع نظر از اختلاف سلیقه‌هایی جزیی، در نگاه ابزاری به جنبش دانشجویی اتفاق نظر داشتند. عاقبت این سرگردانی با چیرگی طیف رادیکال و در نهایت به دست گرفتن عنان دفتر تحکیم وحدت در آن دوران رقم خورده و اولین محصول آن در ناآرامی هجدهم تیر به ثمر نشست.

حال سؤال اساسی این است که دفتر تحکیم به عنوان بازیگر غائله هجدهم تیر و افراطیون دوم خردادی -که بسیاری از مناصب دولتی آن دوران را دارا بودند- در قالب صحنه گردانان ناآرامی‌های آن دوران، چه اهدافی را می‌جستند؟

اندکی تعمق در مطالبات نخستین اغتشاشگران، رمزگشایی از این پرسش است، واقعیت آن است که ایدئولوگ‌های رادیکال جبهة اصلاحات برآن بودند تا روند کند اصلاحات را با طرح مطالبات خود به جای مطالبات اقشار مختلف و وارد آوردن فشار بر حاکمیت، سرعت بخشند. از این رو، می‌توان از رویداد هجدهم تیر به عنوان کاتالیزور سیاسی طیف تندرو اصلاح‌طلب یاد کرد. مروری بر حوادث آن دوران نشان می‌دهد که همین جریان افراطی، با سوء استفاده از ضعف تئوریک و دون پایگی معرفتی جنبش‌دانشجویی، مطالبات دانشجویان را در روزهای دوم و سوم اعتراض به سمت و سویی انحرافی‌تر و خطرناک‌تر سوق داد و به دانشجویان معترض هیجان زده القا کرد که گزینه‌های ساختارشکنانه‌ای همچون موضوع"استعفای خاتمی از ریاست جمهوری" را در اولویت مطالبات خویش قرار دهند. این طراحی‌ها با هدف بحرانی‌تر کردن اوضاع، قرار دادن حاکمیت در چرخه‌ای از تلاطم‌های نامعلوم، امتیازگیری کلان از نظام در جهت استقرار تحول‌خواهان و دگراندیشان سکولار در مناصب حکومتی و تضعیف جایگاه ارکان ناهمسو با اهداف براندازانه اصلاح‌طلبان صورت پذیرفته بود.

در واقع، رویداد هجدهم تیرماه دگرگونی‌های براندازانه مدنظر اصلاح‌طلبان رادیکال را که در قالب پروژة چند ساله‌ای طراحی گردیده بود، در قالبی فشرده و به شکل"فرصتی طلایی" در مقابل دیدگان ایشان قرار داده بود.

صاحب‌نظران حوزه سیاست، اتخاذ چنین راهبردی از سوی اصلاح‌طلبان را، نوعی"خطای استراتژیک" ارزیابی می‌کنند، که آثار تخریبی و انفعالی گسترده‌ای را بربدنة جنبش دانشجویی تحمیل نمود.

هجدهم تیر سال ۸۷، آغاز افول محبوبیت و مقبولیت کاذبی بود که افراطیون دوم خردادی در افکار عمومی دانشجویان از خود منقش ساخته بودند!

محمد عبداللهی