دیدگاه های تحقیرآمیز درباره زن

▪ قرآن کریم چگونه به دیدگاه‌های تحقیرآمیز درباره زن پاسخ می دهد؟
ـ پاسخ :۱
اندیشه ها و دیدگاه های تحقیرآمیزی درباره زن قبل از اسلام وجود داشته که اسلام آنها را باطل کرد و در اینجا …

قرآن کریم چگونه به دیدگاه‌های تحقیرآمیز درباره زن پاسخ می دهد؟

ـ پاسخ :۱

اندیشه ها و دیدگاه های تحقیرآمیزی درباره زن قبل از اسلام وجود داشته که اسلام آنها را باطل کرد و در اینجا برخی از این دیدگاه ها را همراه پاسخهای اسلام به آنها با استناد به قرآن کریم بیان می کنیم.

یکی از این دیدگاهها این است که “ زن برای مرد خلق شده و تنها بازیچه ای در دست اوست. “ که قرآن کریم این دیدگاه را نفی می کند و می فرماید : “هن لباس لکم و انتم لباس لهن”۲(” آنان (زنان) لباس شما (مردان) هستند و شما نیز لباس آنان هستید “) در واقع هریک از زن و مرد برای دیگری خلق شده اند. ( رابطه دوطرفه است نه یکطرفه )

دیدگاه دیگر این بود که عربهای جاهلی و نیز برخی ملتهای دیگر تصور می کردند زن تنها ظرف و جایگاهی برای نطفه مرد است و هیچ نقش مهمی در حفظ این نطفه و رشد دادن آن ندارد اما قرآن کریم این دیدگاه را نفی کرد آنجا که می فرماید :” ای مردم ما شما را از یک مرد و یک زن آفریدیم و شما را تیره ها و قبیله هایی قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید بی شک گرامی ترین شما با تقواترین شماست...”۳ در اینجا خداوند زن و مرد را به‌صورت یکسان مورد خطاب قرار داده است۴

دیدگاه دیگر همان است که زن را عامل گناه و شر به شمار می آورد. بر اساس این دیدگاه از طریق زن بود که وسوسه شیطان کارگر شد و آدم فریب خورد. زیرا شیطان ابتدا حوا را فریب داد و سپس حوا آدم(ع) را فریفت.۵ اما قرآن کریم قصه آدم(ع) را به گونه دیگری بیان می کند. در قرآن اصلا نیامده که “ شیطان ابتدا حوا را فریفت و سپس او آدم(ع) را فریب داد” بلکه داستان را به‌صورت زیر بیان می فرماید :

( و گفتیم :” ای آدم تو و همسرت در بهشت ساکن شوید و و از نعمتهای آن از هرجا می خواهید گوارا بخورید اما نزدیک این درخت نشوید که از ستمگران خواهید شد”)۶ سپس وقتی خداوند می خواهد موضوع وسوسه شیطان را مطرح کند ضمایر را مثنی می آورد و بدین‌وسیله از هر دو یکسان یاد می کند :

( فوسوس لهما الشیطان) و (فدلاهما بغرور) و (قاسمهما انی لکما لمن الناصحین)۷

ترجمه : ( پس شیطان آن دو نفر را وسوسه کرد ) و ( پس آن دو را از مقامشان فرود آورد ) و ( برای آن دو سوگند یاد کرد که من برایتان خیرخواه هستم )

بدین ترتیب قرآن کریم دامن زن را از آنچه به او نسبت داده می شد پاک کرد.۸ همچنین در برخی احادیث آمده که زن مایه خیر و نیکبختی برای مرد است. امام صادق (ع) می فرمایند : “ بیشترین خیرات و برکات در زنان است. “۹

دیدگاه دیگر که زن را حقیر معرفی می کند نظریه ای است که ریاضت کشیدن و تجرد را سفارش می کند و ازدواج را امری نامطلوب می شمارد. ریشه این دیدگاه نوعی بدبینی نسبت به جنس زن است و این تصور که میل به زن باعث مفاسد اخلاقی می‌شود. اسلام بشدت با این عقیده ی خرافی جنگیده زیرا ازدواج در اسلام امری مقدس است اما تجرد در اسلام امری ناپسند به شمار می آید. همچنین در اسلام عشق به همسر از جمله ویژگیهای پیامبران شمرده شده است. پیامبر اعظم (ص) فرمود : “ از دنیای شما سه چیز برایم دوست داشتنی است : عطر ، زن و نور چشمم در نماز است. “ نیز فرمود :” گمان ندارم هیچ مردی از ایمان بهره مندتر شود مگر اینکه عشقش به زن بیشتر گردد. “ ۱۰نیز فرمود :” ازدواج ، سنت من است و هر کس از سنت من روی بگرداند از من نیست.”۱۱و فرمود : “ دو رکعت نماز که مردی متاهل بجا می آورد بهتر از آنست که مردی مجرد شب را به عبادت بگذراند و روز را روزه بدارد.”۱۲

استاد ایوب حائری

ترجمه اسلا‌م ملکی معاف

پی‌نوشتها:

-۱ پاسخ این پرسش را از کتاب “ نظام حقوق زن در اسلام” اثر استاد شهید مرتضی مطهری وام گرفته ایم.

-۲ سوره بقره آیه ۱۸۷

-۳ سوره حجرات آیه ۱۳

-۴ به تعبیر دیگر خداوند تلویحا نقش هر زن و مرد را در خلقت انسان معادل دانسته و هیچ یک را بر دیگری برتری نداده است ( مترجم )

-۵ این اندیشه ریشه در قصه ی آدم(ع) و حوا به روایت تورات دارد زیرا در متن تحریف شدهء تورات که مورد اعتقاد یهودیان و مسیحیان است آمده که ابتدا حوا فریب شیطان را خورد و سپس او آدم(ع) را فریب داد. ( مترجم )

-۶ سوره بقره آیه ۳۵

-۷ این عبارات در آیات ۲۰ تا ۲۲ سوره اعراف آمده اند.

-۸ قرآن اینگونه به ما می فهماند که زن و مرد هر دو به‌طور یکسان در معرض فریب شیطان بوده و هستند.

-۹ وسائل الشیعه ۱۰ : ۱۴

-۱۰ اصول کافی ۱۵۹ : ۲

-۱۱ بحار الانوار ۵۱ : ۲۳ و ۲۲۰ : ۱۰۳

-۱۲ وسائل الشیعه ۳۲۸ : ۵