پس از غذا در چای تان آبلیمو بریزید

کارشناس تغذیه زندگی مثبت درباره بهترین نوشیدنی همراه غذا می گوید

حتما شما هم بارها شنیده‌اید بهتر است همراه غذا، آب یا نوشیدنی‌های دیگر را مصرف نکنید اما چند درصد ما می‌توانیم به این توصیه عمل کنیم؟...

اصلا چرا چنین توصیه‌ای شده است؟ آیا واقعا می‌شود دور انواع نوشیدنی‌ها را هنگام خوردن غذا، خط کشید؟ دکتر سیدعلی کشاورز، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی و مدیر گروه تغذیه دانشگاه تهران در این‌باره می‌گوید: «ما هیچ‌وقت نمی‌گوییم تحت هیچ شرایطی حق نوشیدن آب را همراه غذای خود ندارید بلکه می‌گوییم برای پیشگیری از اختلال هضم، در مصرف نوشیدنی‌های مختلف کنار غذاهای اصلی‌تان خودداری کنید. معمولا افرادی در مصرف نوشیدنی همراه غذا افراط می‌کنند که غذای‌شان را به‌خوبی نمی‌جوند. غذایی که به‌خوبی جویده نشود، به‌خوبی هم با بزاق دهان آغشته نمی‌شود و همین اولین مرحله از هضم غذا، دچار اختلال می‌شود. با این حساب، اگر غذای‌تان را به‌خوبی و اندازه کافی بجوید، اشکالی ندارد اگر مقداری نوشیدنی هم در سفره غذایی‌تان داشته باشید و بدون افراط، آن را هم مصرف کنید». حالا سوال مهم اینجاست که چه نوع نوشیدنی‌ای؟ آب؟ دوغ؟ شربت‌های سنتی یا نوشابه؟

● با غذاهای گوشتی، دوغ بنوشیم یا ننوشیم؟

یکی از باورهای قدیمی که درباره نوشیدنی‌های همراه غذا وجود دارد، این است که نباید دوغ را کنار غذاهای حاوی گوشت مصرف کنیم چون کلسیم موجود در دوغ باعث ایجاد اختلال در جذب آهن موجود در گوشت‌ها می‌شود. دکتر کشاورز درباره این باور قدیمی می‌گوید: «بیشتر غذاهایی که ما در وعده ناهار یا شام مصرف می‌کنیم، حاوی گوشت قرمز یا گوشت سفید هستند و انواع گوشت‌ها هم دو نوع آهن آلی یا «هم» و آهن معدنی یا «غیرهم» دارند که البته این نوع دوم یا غیرهم، اهمیت کمتری در فهرست ارزش تغذیه‌ای گوشت‌ها دارد. بهتر است بدانید که آهن هم موجود در گوشت‌ها، چندان تحت تاثیر عوامل و خوراکی‌های دیگر قرار نمی‌گیرد و این آهن غیرهم است که بیشترین تاثیر را از خوراکی‌های دیگر می‌گیرد.» وی در مورد گذاشتن ماست و دوغ بر سر سفره می‌گوید: «مصرف کلسیم باعث ایجاد اختلال در جذب آهن غذا می‌شود اما از آنجا که مشکل کمبود مصرف خوراکی‌های حاوی کلسیم و ابتلا به پوکی استخوان و عوارض ناشی از آن در ایران رو به افزایش است، نمی‌توانیم توصیه کنیم خانواده‌ها، ماست و دوغ را از سر سفره غذایی‌شان بردارند.» بنابراین باید در مصرف ماست و دوغ ‌همراه غذا، حد تعادل را رعایت کنید. یعنی خوردن ۱ پیاله ماست یا ۱ لیوان دوغ با هر غذایی، مشکلی ایجاد نمی‌کند اما برای پیشگیری از ایجاد اختلال در جذب آهن غذا نباید در مصرف لبنیات همراه غذاهای گوشتی افراط کنید.»

● با چه غذاهایی شربت آبلیمو یا آبمیوه بخوریم؟

شربت آبلیمو یکی از شربت‌های سنتی ما ایرانی‌هاست که اگر شکر زیادی نداشته باشد، می‌تواند یکی از بهترین و مغذی‌ترین نوشیدنی‌های همراه غذا هم محسوب شود. دکتر کشاورز معتقد است ویتامین C موجود در شربت آبلیموی تازه یا یک لیوان آب مرکبات تازه‌ای که همراه غذا مصرف می‌شود، می‌تواند جذب آهن غذا را تا حد زیادی افزایش دهد بنابراین اگر نمی‌توانید آب تازه مرکبات را هم همراه غذای خود کنید، بهتر است یک عدد پرتقال، نارنگی یا لیمو را پس از غذا، بخورید. بد نیست بدانید هر ۲۵ گرم ویتامین C می‌تواند تا ۵۰ درصد،‌ جذب آهن غذا را بالا ببرد. از طرفی بخشی از آهن غذای ما به‌دلیل نوشیدن چای با فاصله کوتاهی پس از مصرف غذا، از دست می‌رود. اینکه به مردم بگوییم پس از صرف غذا، چای ننوشند، یک بار روانی منفی برای آنها ایجاد می‌کند. به‌همین دلیل و برای برداشتن این بار روانی، می‌توان به طرفداران چای بعد از غذا توصیه کرد بعد از نوشیدن چای، یک عدد مرکبات یا مقداری آب مرکبات تازه و طبیعی هم مصرف کنند تا اختلال چشمگیری در جذب آهن غذایشان ایجاد نشود.

● جای شربت‌های سنتی در سفره غذایی ما ایرانی‌ها کجاست؟

شربت سکنجبین،‌ بهارنارنج، به‌لیمو و آلبالو، جزو سنتی‌ترین شربت‌های ما ایرانی‌هاست که از گذشته‌های دور تا امروز، روی میز غذای خیلی از خانواده‌های ایرانی بوده و هستند. دکتر کشاورز درباره همراه کردن شربت‌های سنتی ایرانی با غذاهای مختلف می‌گوید: «این شربت‌ها، ‌می‌توانند نوشیدنی و همراهان خوبی برای غذاهای ما باشند و به‌خوبی جای انواع نوشابه‌های گازدار و مضر را بگیرند اما باید به این نکته هم توجه کنیم که الگوی زندگی و تغذیه‌ای امروزمان با گذشته‌ها تفاوت بسیاری کرده است. یعنی ما دیگر تحرک مردمان گذشته را نداریم بنابراین زیاده‌روی در مصرف همین شربت‌های سنتی هم می‌تواند ابتلا به اضافه‌وزن و چاقی در پی داشته باشد. با این حساب،‌اگر شربت‌های سنتی را گاهی در برنامه غذایی داشته باشید، اشکالی ندارد اما برای طولانی‌مدت، بهتر است همان آب ساده را به جای شربت‌های سرشار از قند و شکر، ‌مصرف کنید. البته این را هم اضافه کنم که اگر بتوانید شربت‌های سنتی را با کمترین شکر ممکن یا با عسل طبیعی تهیه کنید، ارزش تغذیه‌ نوشیدنی‌تان را افزایش خواهید داد.»

متخصص تغذیه

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران

دکتر سیدعلی کشاورز