مشاغل پرزحمت کم رحمت

در سراسر کشورهای دنیا پاره ای مشاغل سخت وجود دارد که متاسفانه به شاغلین آنها اهمیت درخور داده نمی شود

در سراسر کشورهای دنیا پاره‌ای مشاغل سخت وجود دارد که متاسفانه به شاغلین آنها اهمیت درخور داده نمی‌شود. شاید از جمله این مشاغل رفتگری، باربری و کارگری باشد که گاهی در برخی گفتارهای خشن ما به‌عنوان توهین میان افراد رد و بدل می‌شوند، آن هم به واسطه الفاظ مبتذلی چون سوپور، حمال، عمله و مانند اینها.

اگرچه در قدیم‌های ایران هم به پاره‌ای از مشاغل و هنرها چنین اهانت‌هایی می‌شد، اما باید گفت در هر صورت، فهم یک فرد یا جامعه از تشخیص حق و باطل، معرف معرفت شخصی و خرد جمعی است.

گاهی در جامعه می‌بینیم که به غلط افراد محترمی تنها به مشاغل ساده‌ و کم‌درآمدشان ـ مانند رفتگری ـ مورد توهین قرار می‌گیرند. این موضوع لایه‌ای پنهان هم دارد که بسی آسیب‌زننده‌تر است. این‌که این توهین‌ها به ادبیات عامه هم راهی جسته و شاهدیم که در مواقعی وقتی می‌خواهند کسی را به دارابودن شأن و مقام حقیر متهم کنند، از این مشاغل مایه می‌گذارند.

باید گفت متاسفانه جامعه‌ای که عقب‌مانده است به‌جای تجلیل از عزیزانی که سلامت خودشان را به خطر می‌اندازند و برای آسایش دیگران زحمت می‌کشند، آنها و خانواده‌هایشان را با چنین هجمه‌های روانی مواجه می‌سازد.

باید بپذیریم که بعضی از ما نه‌تنها صاحبان این دست مشاغل را محترم نمی‌دانیم که مشاغل آنها را ضرب‌المثل و دستاویزی برای توهین‌ها و عقده‌گشایی‌های خودمان قرار می‌دهیم. بی‌گمان چنین رفتاری اگر فراگیر باشد، نشانه عقب‌ماندگی تک‌تک افراد مرتکب‌شونده و درواقع جامعه است. خوشبختانه در سال‌‌های اخیر، این‌مسائل به دو دلیل تقریبا رفع و رجوع شده و در حال اضمحلال است؛ یکی این‌که برخی از این امور به صورت تکنولوژیک درآمده و دیگر فرد انسانی عامل آن کار نیست و در خیلی موارد از ماشین‌‌های تمیزکننده خیابانی استفاده می‌شود.

دوم هم این‌که عزیزانی که به رفتگری در خیابان‌ها مشغولند، به خاطر رشد فرهنگی جامعه، مورد احترام و محبت فرهیختگان جامعه هستند. امروزه اگر تک و توک افرادی هنوز شغل رفتگری را پست می‌شمارند کسانی هستند که عقب‌ماندگی آنها را رها کرده، ولی آنها عقب‌ماندگی را رها نمی‌کنند.

از نظر کارشناسان و مسئولان، به کارگرفتن این‌واژگان برای زحمتکشان یک جامعه، جز برچسب و انگ عقب‌ماندگی و بی‌فرهنگی برای شخصیت به کاربرنده آن را به ارمغان نمی‌آورد. متاسفانه باید گفت تنها در جامعه‌ای که عقب‌مانده است، معروف منکر و منکر معروف می‌شود. مثلا خوردن بیت‌المال که امری حرام است، برای خیلی از افراد این جامعه مباح است و طرف به خاطر انباشت ثروت و رفاهی از این طریق فراهم کرده است، با افتخار شأن پدری خودش را به رخ دیگران می‌کشد. این امر در حالی است که خیل مشاغلی که مصداق معروف است، در جامعه ما منکر قلمداد شده است. از این جمله، کار کارگران شهرداری و رفتگران عزیز. به نظر می‌رسد در این میان حلقه گمشده‌ای وجود دارد. چیزی که این بین باید منشأ عمل و رفتار مردم قرار بگیرد توجه به آموزه‌های دینی و مذهبی ماست.

در آموزه‌های دینی ما به صراحت گفته می‌شود کاری که حلال باشد، مورد اعتنا و احترام است. خوشبختانه در اسلام فقط یک فرق بین افراد نزد خدا گذاشته می‌شود و آن چیزی نیست جز تقوا. هر کسی که متقی‌تر باشد نزد خدا گرامی‌تر است: «یا ایها‌الناس انا خلقناکم من ذکرو انثی و جعلناکم شعوبا و قبائل لتعارفوا ان اکرمک عندالله اتقاکم»/حجرات ۱۳.

امید است که این امر از طریق رسانه‌های گروهی به اطلاع برسد و زشتی این‌گونه نگاه و بینش به مشاغل مهم و شریفی مانند رفتگری از میان برود. باید مردم بدانند تا زمانی که این رویه اصلاح نشود، هم به خود و هم به شرافت زحمتکشان جامعه آسیب خواهند زد؛ آسیبی که قاعدتا قابل جبران نیست.

دکتر حسین باهر

رفتارشناس