کتابشناسی کتابشناسی های امام حسین ع

هر پژوهشی باید مسبوق به کتابشناسی باشد و حتی اگر موضوع پژوهش کتابشناسی است, باید نخست کتابشناسی آن کتابشناسی کتابشناسی ها را, فراهم کرد, بدین رو هنگامی که این پژوهنده عهده دار فراهم کردن کتابشناسی امام حسین ـ ع ـ شد, نخست کوشید کتابشناسی کتابشناسی های امام حسین را فراهم کند

هر پژوهشی باید مسبوق به کتابشناسی باشد و حتی اگر موضوع پژوهش کتابشناسی است, باید نخست کتابشناسی آن (کتابشناسی کتابشناسی‏ها) را, فراهم کرد, بدین رو هنگامی که این پژوهنده عهده‏دار فراهم کردن کتابشناسی امام حسین ـ ع ـ شد, نخست کوشید کتابشناسی کتابشناسی‏های امام حسین را فراهم کند. در آغاز می‏پنداشت که حدّاکثر ده کتابشناسی امام حسین منتشر شده است, امّا در طیّ یک سال کاوش و پژوهش به بیش از چهل کتابشناسی دست یافت و هر کس شنید ناباورانه در شگفت شد.

در این رساله, چهل و سه کتابشناسی دربارهٔ امام حسین, معرّفی توصیفی شده است. این کتابشناسی‏ها, کتاب و یک بخش از کتاب و مقاله است. اغلب کتابشناسی‏ها یک بخش از کتاب است و کمترین آنها کتاب است. بیفزاییم که اغلب کتابشناسی‏ها, نابسامان و ناروشمند و ناقص است. کامل‏ترین کتابشناسی امام حسین, از آن عبدالجبار رفاعی است که در ضمن کتاب معجم ما کتب عن الرسول و اهل البیت صلوات الله علیهم چاپ شده و در آن ۳۲۱۵ کتاب و مقاله معرّفی گردیده است و , با وجود این, خالی از کاستی و نادرستی نیست.

۱) استادی, رضا. «کتابنامه امام حسین علیه السلام». چاپ شده در کتاب چهل مقاله:

کتابنامه ـ کتابشناسی ـ شرح حال. چاپ اوّل: قم, کتابخانهٔ عمومی آیت الله العظمی مرعشی نجفی, ۱۳۷۱. ص ۳۹۹- ۴۲۶ , وزیری.

در این کتابشناسی, که پیشتر در مجلّهٔ کیهان‏ اندیشه (شمارهٔ ۱۳, مرداد و شهریور ۱۳۶۶) چاپ شده بود, بیش از پانصد کتاب, در دو بخش, معرّفی شده است. در بخش اوّل به معرّفی کتاب‏های اختصاصی پرداخته شده و در بخش دوم به معرّفی کتاب‏هایی که بخش از آن دربارهٔ امام حسین ـ ع ـ است. در آغاز این کتابشناسی به کامل نبودن آن تصریح و گفته شده کتابشناسی حاضر «گزیده» است.

۲) امینی, محمّد هادی. «المؤلفون فی الامام الحسین و ثورته المقدسهٔ». العدل. سال اول, شماره ۱۶, ۱۳۸۶ ق. ص ۱۹- ۲۱.

برخی از نویسندگان دربارهٔ امام حسین ـ ع ـ و آثارشان معرّفی شده‏اند.

۳) ایرانی قمی, اکبر (به کوشش), «اصحاب امام حسین (ع) و سایر شهدای کربلا».

چاپ شده در کتاب فهرست موضوعی تراجم: راهنمای منابع شرح حال پیامبران, ائمّهٔ اطهار ع, امامزدگان, صحابه و ... موجود در کتابخانهٔ آیهٔ الله العظمی مرعشی نجفی (قدّه).

چاپ اوّل: قم, کتابخانهٔ آیت الله مرعشی ۱۳۷۱. د ۱, ص ۲۸۶- ۲۹۰, وزیری.

سی و دو کتاب چاپی دربارهٔ اصحاب امام حسین ـ ع ـ و شهیدان کربلا, که درکتابخانهٔ آیت الله مرعشی وجود دارد, معرّفی شده است.

۴) ایرانی قمی, اکبر (به کوشش). «حضرت امام حسین (ع)». چاپ شده در کتاب فهرست موضوعی تراجم: راهنمای منابع شرح حال پیامبران, ائمهٔ اطهار ع, امامزادگان, صحابه و .... موجود در کتابخانهٔ آیهٔ الله العظمی مرعشی نجفی (قدّه). چاپ اوّل: قم, کتابخانه آیت الله مرعشی, ۱۳۷۱. د ۱, ص ۱۳۱- ۱۴۷, وزیری.

صد و پنجاه کتاب چاپی دربارهٔ امام حسین ـ ع ـ که درکتابخانهٔ آیت الله مرعشی موجود است, معرفی شده است.

۵) ایرانی قمی, اکبر (به کوشش). «زینب و سایر بانوان کربلا». چاپ شده در کتاب فهرست موضوعی تراجم: راهنمای منابع شرح حال پیامبران, ائمّه اطهار ع, امامزادگان, صحابه و ... در کتابخانهٔ آیهٔ الله العظمی مرعشی نجفی (قدّه). چاپ اوّل: قم, کتابخانهٔ آیت الله مرعشی, ۱۳۷۱. د ۱, ص ۲۷۹- ۲۸۵. وزیری.

پنجاه کتاب چاپی دربارهٔ بانوان کربلا, که در کتابخانهٔ آیت الله مرعشی موجود است, معرفی شده است.

۶) ایزدپناه, عباس با یاری رسول جعفریان. «سخنی در باب منابع عاشورا شناسی».

چاپ شده در کتاب معاونت آموزش دفتر تبلیغات اسلامی (گرد آورنده). ره توشه راهیان نور (ویژه محرم). چاپ اوّل: قم, دفتر تبلیغات اسلامی, ۱۳۷۵. ص ۲۱۳- ۲۲۰, وزیری.

شامل معرّفی سی کتاب دربارهٔ امام حسین ـ ع ـ است. اغلب کتابهای معرّفی شده جدید است و مشخصات کتابشناختی آنها نیامده و به توصیف آنها پرداخته نشده و تنها به ذکر نام کتاب و نویسنده اقتصار گردیده است.

۷) پژوهشکده باقر العلوم (ع). کتابنامهٔ امام حسین علیه السّلام. فتوکپی. قم, پژوهشکده باقر العلوم (ع), [۱۳۷۱]. ۴+۶+۴۳ ص, رحلی.

شامل معرّفی کتاب‏های فارسی چاپ شده دربارهٔ امام حسین ـ ع ـ و یارانش است. در بخش اوّل حدود هشتاد کتاب مستقل معرّفی شده و در بخش دوم به مطالب برخی از کتاب‏ها اشاره گردیده است. در معرّفی کتاب‏ها تنها به عنوان کتاب, نام نویسنده و ناشر اقتصار شده است.

۸) پژوهشکده باقر العلوم علیه السّلام. کتابنامه عاشورا. فتوکپی. قم, پژوهشکده باقر العلوم علیه السّلام. بی تا. ۹+۳۰ ص, رحلی.

دویست و سی و پنج کتاب و مجلّه دربارهٔ امام حسین ـ ع ـ و عاشورا معرفی شده است. برخی آثار, مکرّر معرفی شده و برخی دیگر خارج از موضوع است و تنها چند صفحهٔ آن به موضوع کتابشناسی اختصاص دارد. در معرّفی کتابها فقط به عنوان کتاب, نام نویسنده و ناشر اقتصار شده است.

۹) پژوهشکده باقر العلوم علیه السّلام. کتابنامه محرم. فتوکپی. قم, پژوهشکده باقر العلوم علیه السّلام, بی تا, ۱۳ ص, رحلی.

هفتاد و سه کتاب و مجلّه دربارهٔ امام حسین ـ ع ـ و محرّم معرّفی شده است. برخی آثار یکسره خارج از موضوع است. در معرّفی کتاب‏ها فقط به عنوان کتاب, نام نویسنده و ناشر اقتصار شده است.

۱۰) تبریزیان (حسّون), فارس. «أوّل من کتب المقتل إلی زمن السّید ابن طاووس».

چاپ شده در کتاب رضی الدّین ابی القاسم علیّ بن موسی بن جعفر بن طاووس. الملهوف علی قتلی الطّفوف. تصحیح و مقدمهٔ فارس تبریزیان (حسّون), چاپ اول: [قم], دارالاسوهٔ, ۱۴۱۴ ق. ص ۳۱-۴۱ , وزیری.

۱۱) تقیان, لاله و جمشید کیانفر. « کتابشناسی تعزیه». فصلنامه تئاتر. شماره ۱۳, بهار ۱۳۷۰. ص۲۶۵-۳۱۰ .

اصل این مقاله را, که به نظر می‏رسد شامل معرّفی آثار متعدّدی دربارهٔ تعزیه باشد، نگارندهٔ این سطور ملاحظه نکرد. مشخصات آن در کتاب فهرست مقالات فارسی در زمینهٔ تحقیقات ایرانی, از ایرج افشار (چاپ اول: تهران, شرکت انتشارات علمی و فرهنگی, ۱۳۷۴), ج ۵, ص ۳۵, آمده است.

۱۲) چلکووسکی, پیترجی. «کتابشناسی». چاپ شده در کتاب تعزیه: نیایش و نمایش در ایران. [عنوان روی جلد: تعزیه, هنر بومی پیشرو ایران.] ترجمهٔ داوود حاتمی. چاپ اوّل: تهران, شرکت انتشارات علمی و فرهنگی, ۱۳۶۷. ص. ۳۶۵ - ۳۸۷.

کتاب‏ها و مقالات متعدّدی درباره تعزیه, که اغلب آنها به زبان انگلیسی و فرانسوی است, معرّفی شده است.

۱۳) حاج سید جوادی, سید کمال. «فهرست کتابهای منتشر شده دربارهٔ بدعت‏ها و سنن مذهبی شیعیان». چاپ شده در کتاب فهرستوارهٔ ایرادات و شبهات علیه شیعیان در هند و پاکستان. یادداشت احمد مسجد جامعی. تهیه شده در مرکز بازشناسی اسلام و ایران. چاپ اول: [تهران], معاونت پژوهشی و آموزشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی, ۱۳۷۵. ص ۱۲۳ – ۱۲۷, رقعی.

بیست و هفت کتاب در ردّ عزاداری و برپایی تعزیه برای امام حسین ـ عـ معرفی شده است. این کتاب‏ها به زبان اردو است و در هندوستان و پاکستان منتشر شده است.

۱۴) حاج سید جوادی, سید کمال. « حادثه کربلا». چاپ شده در کتاب فهرستوارهٔ ایرادات و شبهات علیه شیعیان در هند و پاکستان. یادداشت احمد مسجد جامعی. تهیه شده در مرکز بازشناسی اسلام و ایران. چاپ اول: [تهران], معاونت پژوهشی و آموزشی وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی, ۱۳۷۵. ص ۶۲ - ۶۴, رقعی.

نُه کتاب, در ردّ قیام امام حسین ـ ع ـ معرفی شده است. این کتاب‏ها به زبان اردوست و در هندوستان و پاکستان منتشر شده است.

۱۵) حاج سید جوادی, سید کمال. « قاتلان امام حسین (ع)». چاپ شده در کتاب فهرستوارهٔ ایرادات و شبهات علیه شیعیان در هند و پاکستان. یادداشت احمد مسجد جامعی. تهیه شده در مرکز بازشناسی اسلام و ایران. چاپ اول: [تهران], معاونت پژوهشی و آموزشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی, ۱۳۷۵. ص ۶۲ - ۶۴, رقعی.

نُه کتاب, که در آنها ادّعا شده قاتلان امام حسین ـ ع ـ از شیعیان او بودند, معرّفی گردیده است. این کتاب‏ها به زبان اردوست و در هندوستان و پاکستان منتشر شده است.

۱۶) حبیبی, نجفقلی (گردآوری و تنظیم). کتابشناسی امام حسین علیه السّلام. چاپ اول: [تهران], مؤسسهٔ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س), ۱۳۷۴. ۲۵۹ص, وزیری.

در این کتابشناسی, که توصیفی نیست, نزدیک به نهصد عنوان کتاب دربارهٔ امام حسین ـ ع - و یارانش در ضمن هشت بخش, معرفی شده است. پدیدآورنده به کامل نبودن این کتابشناسی تصریح کرده است.

۱۷) حسینی جلالی, محمد حسین. «الامام الحسین علیه السّلام». چاپ شده در کتاب فهرس تراث أهل البیت (ع). چاپ دوم: بیروت. مؤسسهٔ الأعلمی. ۱۴۱۸. ص ۱۲۵-۱۲۶ وزیری.

سه کتاب, که شامل گزیده‏ای از احادیث امام حسین ـ ع ـ است, معرّفی شده است.

۱۸) دوانی, علی. «نقد و بررسی مقاتل موجود». چاپ شده درکتاب پژوهشکده علوم انسانی امام حسین (ع). خورشید شهادت: مجموعه مقالات برگزیده اولین سمینار بررسی ابعاد زندگانی امام حسین علیه السّلام.

چاپ اول: تهران, دانشگاه امام حسین (ع), ۱۳۷۴. د ۱, ص ۳۴۱ – ۳۶۶, وزیری.

۱۹) «ده سال با کتاب عاشورا». کتاب هفته. دورهٔ جدید, شمارهٔ۲۱, چهارم اردیبهشت, ۱۳۷۸, ص ۶.

هشتاد و چهار کتاب دربارهٔ امام حسین ـ ع ـ که اغلب آنها فارسی است و از سال ۱۳۶۷ تا ۱۳۷۷ منتشر شده، معرفی گردیده است.

۲۰) رادفر, ابوالقاسم. «گُزیدهٔ کتابشناسی تعزیه». کیهان فرهنگی. سال چهارم, شمارهٔ ۷. شمارهٔ پیاپی ۴۳, مهر ۱۳۶۶. ص ۳۳- ۳۴.

در حدود هفتاد کتاب و مقاله دربارهٔ تعزیه, که اغلب کتابها مستقلاً در این باره نیست، معرفی شده است.

بر این مقاله استدراکی نوشته شده که عنوان ندارد و به قلم محمد حسن رجائی زفره‏ای است و در آن ده اثر دیگر معرّفی شده است. این استدراک در همان مجله (سال چهارم, شمارهٔ ۱۰, شمارهٔ پیاپی ۴۶, دی ۱۳۶۶), ص ۱۵, چاپ شده است.

۲۱) روسی, اتور و السیو بو مباچی. فهرست توصیفی نمایشنامه‏های مذهبی ایرانی(مضبوط در کتابخانهٔ واتیکان). گردآورندهٔ نسخ، انریکو چرّولی. ترجمهٔ جابر عناصری. چاپ اول: تهران, مؤسّسهٔ فرهنگی گسترش هنر, ۱۳۶۸. ۲۹۰ص, وزیری.

در این کتاب به معرّفی هزار و پنجاه مجلس تعزیهٔ ایرانی پرداخته شده است. همهٔ نسخه‏های این تعزیه‏ها در کتابخانهٔ واتیکان است و محور همهٔ آنها امام حسین ـ ع ـ می‏باشد. این کتاب در سال ۱۹۶۱ میلادی در ایتالیا منتشر شد.

۲۲) رفاعی, عبدالجبّار. «دلیل الباحث عن الامام الحسین بن علی بن أبی طالب(ع) باللغهٔ العربیّهٔ». التوحید. سال پنجم, شمارهٔ سی‏ام, محرّم ـ صفر ۱۴۰۸. ص ۹۲ - ۱۰۹.

دویست و سی هشت مقاله و کتاب, چاپ شده و نشده و مستقل و غیر مستقل, دربارهٔ امام حسین ـ ع ـ معرفی شده است. در آغاز این کتابشناسی به جامع نبودن آن تصریح شده است.

۲۳) رفاعی, عبدالجبّار. «کشاف بالکتابات العربیهٔ حول ثورهٔ الامام الحسین (ع) و آثارها». رسالهٔ الحسین علیه السّلام . سال اوّل, شماره اوّل, ۱۴۱۱ ق. ص ۲۱۳- ۲۲۱. سال اوّل, شمارهٔ دوّم, ۱۴۱۲ ق. ص ۲۰۷ ـ ۲۱۶.

صد و بیست و دو کتاب دربارهٔ امام حسین ـ ع ـ و یارانش, که عنوان آنها با حرف «آ» و «ا» آغاز می‏شود، معرّفی شده است. این مقاله ادامه داشته است، امّا با تعطیلی مجلّه, امکان چاپ نیافت.

۲۴) رفاعی, عبدالجبّار, معجم ما کتب عن الرسول و أهل البیت صلوات الله علیهم. چاپ اول: تهران, وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی, ۱۳۷۱. ج ۷, ص ۷۶ - ۴۶۱ و ج ۸ . ص ۵-۱۵۵ , وزیری.

قِسم پنجم این اثر کتابشناسی امام حسین ـ ع ـ است و شامل اغلب صفحات جلد هفتم و کمی ازجلد هشتم است. در این قسم ۳۲۱۵ کتاب و مقاله معرّفی شده که بیشترینهٔ آنها به زبان عربی و فارسی و تعدادی از آنها به زبان اردو و تعداد کمتری به زبانهای دیگر است. معدودی از کتاب‏ها مستقلاً دربارهٔ امام حسین ـ ع ـ نیست و برخی از آنها دربارهٔ اصحاب و اهل بیت آن حضرت است. این کتابشناسی کامل‏ترین کتابشناسی امام حسین ـ ع ـ است.

۲۵) صاحبی, محمد جواد. «مقتل و مقتل نگاران». کیهان فرهنگی. سال یازدهم, شمارهٔ ۴, شمارهٔ پیاپی ۱۱۱. تیر ۱۳۷۳. ص ۳۱ – ۳۳ .

گزارشی مختصر از سیر مقتل‏نگاری ارائه شده است. نویسنده هم به مقتل‏های مستقل و هم به کتاب‏هایی که بخشی از آن در موضوع مقتل امام حسین ـ ع ـ است، اشاره کرده است. این مقاله در کتاب مقتلُ الشمس: تحقیق و تحلیل تاریخ نهضت حسینی, از همین نویسنده, چاپ شده است. (چاپ سوم: قم, انتشارات هجرت, ۱۳۷۵).

۲۶) صحتی سردرودی, محمد. «گزیدهٔ کتابشناسیِ توصیفی امام حسین (ع)». پاسدار اسلام. سال یازدهم, شمارهٔ ۱۷۴, خرداد ۱۳۷۵. ص ۴۹ ـ ۵۶.

شامل معرّفی شصت کتاب و مجله دربارهٔ امام حسین ـ ع ـ است. آثار معرّفی شده بر حسب نوع (منابع دست اوّل, احادیث امام, کتاب‏های انتقادی و . . . ) از یکدیگر تفکیک شده است. اغلب کتاب‏ها به اختصار توصیف شده و چند کتاب توصیف نشده است.

۲۷) صفرعلی‏پور, حشمت الله و دیگران. کتابشناسی امام حسین علیه السّلام, ج۱: کتابنامه. چاپ اول: [قم], پژوهشکدهٔ تحقیقات اسلامی نمایندگی ولی فقیه سپاه, ۱۳۷۷. شش+۵۸۶ ص, وزیری.

برخی ازکتابهای معرّفی شده مستقلاً دربارهٔ آن حضرت است و بسیاری دیگر فقط بخش اندکی از آن در این‏باره است و اینها از یکدیگر تفکیک نشده است. پاره‏ای از کتاب‏ها مکرّراً معرفی شده و ترجمه‏های پاره‏ای دیگر از کتاب‏ها به صورت مستقل معرّفی شده است. اطلاعات کتابشناختی اغلب کتاب‏ها غلط یا ناقص است.

۲۸) طباطبائی, سید عبدالعزیز.«المدوّنات التأریخیّه لواقعه الطف. دراسهٔ ببلیوغرافیهٔ». الموسم. مجلد سوم, شماره ۱۲, ۱۴۱۲. ص ۱۴۳- ۱۴۷.

هفده کتاب دربارهٔ امام حسین ـ ع ـ معرّفی شده است. در عنوان همه کتاب‏ها کلمهٔ «مقتل» آمده و همهٔ آنها عربی و از کتاب‏های گذشتگان است و نویسندگان آنها سنّی هستند.

این مقاله بخشی از تحقیق نویسنده با عنوان أهل البیت علیهم السّلام فی المکتبهٔ العربیهٔ است که پیشتر در مجلهٔ تراثنا چاپ شده بود و متن کامل آن, ذیل همین عنوان, چاپ شده است. (چاپ اول: قم, مؤسّسه آل البیت, ۱۴۱۷ ق). ص ۵۳۲- ۵۴۸.

۲۹) عندلیب همدانی, حسین. «مقتل نگاری». چاپ شده در کتاب ثار الله: خون حسین علیه السّلام در رگهای اسلام. چاپ اول: قم, انتشارات در راه حق, ۱۳۷۶. ص ۸۵ - ۹۶, وزیری.

شامل بحثی است درباره «نخستین مقتل», «منابع اوّلیه مقتل», « مقاتل از میان رفته», «نخستین مقتل فارسی», «مقاتل اهل سنّت», «دفاع از لهوف» و . . .

۳۰) غفوری, علی. «کتابهایی در زمینهٔ نهضت حسینی». چاپ شده در کتاب گوشه‏ای از سرگذشت و شهادت امام حسین. [تهران], فجر، ۱۳۵۶. ص ۱۹۹- ۲۳۱, رقعی.

شامل معرّفی سیصد و سی کتاب دربارهٔ امام حسین ـ ع ـ است. برخی از کتاب‏ها فقط بخشی از آن دربارهٔ امام است. مشخصات کتابشناختی بعضی از کتابها کامل نیست.

۳۱) فدائی (عراقی), غلامرضا. «حسین بن علی». چاپ شده درکتاب گزیدهٔ کتابشناسی توصیفی اسلامی. [تهران]. دفتر نشر فرهنگ اسلامی, [۱۳۵۶؟]. ص۳۹۴ - ۴۰۲, وزیری.

سی و سه کتاب دربارهٔ امام حسین ـ ع ـ که همهٔ آنها فارسی و از معاصران است, معرّفی توصیفی شده است.

۳۲) فرّخ زادی, مجید. «هفتاد و دو کتاب به یاد هفتاد دو شهید کربلا». زن روز. شنبه, ۲۰ تیر ۱۳۷۱, شمارهٔ ۱۳۷۶. ص ۳۸ - ۳۹ و ۵۶.

شامل معرّفی هفتاد و دو کتاب دربارهٔ امام حسین ـ ع ـ است. اغلب کتاب‏ها در دسترس و در شمار آثار دست دوم است.

۳۳) «فهرست پاره‏ای از کتابها و آثاری دربارهٔ امام حسین علیه السّلام». چاپ شده در کتاب انتشارات شفق (گردآورنده). مقالاتی دربارهٔ حضرت امام حسین (ع). قم, انتشارات شفق, ۱۳۵۷. ص ۵۳- ۷۵, رقعی.

در مقالهٔ مزبور, که نام پدید آورندهٔ آن قید نشده نزدیک به دویست کتاب درباره امام حسین ـ ع ـ معرفی شده است. معدودی از کتاب‏ها مستقلاً دربارهٔ آن حضرت نیست.

۳۴) کمیتهٔ فرهنگی جهاد سازندگی استان تهران. « امام حسین علیه السّلام». چاپ شده در کتاب مجموعه موضوعی کتاب. [تهران], انتشارات جهاد سازندگی, ۱۳۵۸. ۱۳۸ص, وزیری.

سی و سه کتاب فارسی دربارهٔ امام حسین ـ ع ـ معرّفی شده است.

۳۵) محدّث همدانی, میرزا عبدالرزّاق. مجموعهٔ الفوائد المتفرقهٔ. خطی.

شیخ آقا بزرگ تهرانی در الذّریعهٔ (ج ۲۰, ص ۷۹), ضمن معرّفی کتاب مزبور می‏گوید که در آن, از جمله, فهرست کتاب‏های دربارهٔ امام حسین ـ ع ـ آمده است.

۳۶) محدّثی, جواد. «کتابنامهٔ عاشورا» چاپ شده در کتاب فرهنگ عاشورا. قم, نشر معروف, ۱۳۷۴. ص ۳۶۲- ۳۶۵, وزیری.

نزدیک به شصت کتاب دربارهٔ امام حسین ـ ع ـ معرّفی شده است. در معرّفی کتاب‏ها فقط نام نویسنده و عنوان کتاب اقتصار گردیده است. در پایان به دسته‏بندی کتاب‏های دربارهٔ امام حسین پرداخته و به شانزده دسته تقسیم شده است.

۳۷) محدّثی, جواد. موضوعات و منابع بحث از قیام کربلا. چاپ اول: [تهران], سازمان تبلیغات اسلامی, ۱۳۶۹. ۳۸ ص, پالتویی.

عنوان روی جلد: فهرست کتب و موضوعات پیرامون واقعهٔ کربلا.

در آغاز پاره‏ای از موضوعات درباره کربلا و منابع معرفی شده و سپس به هشتاد کتاب دربارهٔ عاشورا اشاره گردیده است. پدید آورنده فقط عنوان کتاب‏ها و نام نویسندگانشان را آورده و از ارائهٔ مشخّصات کتابشناختی آنها خودداری کرده است.

این اثر درمجلهٔ حوزه (سال هفتم, شماره سوم, شماره پیاپی ۳۹, مرداد و شهریور ۱۳۶۹), ص ۱۳۵- ۱۴۹, و در کتابی با این مشخصات به چاپ رسیده است: معاونت آموزش دفتر تبلیغات اسلامی (طرح هجرت). ره توشه راهیان نور, ویژه مُحرم (۱۴۱۸ق - ۱۳۷۶ش). چاپ اول: قم, دفتر تبلیغات اسلامی, ۱۳۷۶. ص ۴۹۱ - ۵۱۹.

۳۸) مرکز پژوهش دفتر تبلیغات اسلامی. «کتابشناسی توصیفی امام حسین (ع) و عاشورا». چاپ شده درکتاب مرکز پژوهش و تحقیقاتِ معاونت آموزش و پژوهش سازمان تبلیغات اسلامی (تدوین و تنظیم). بر شطّی از حماسه و حضور: مجموعه مقالات به مناسبت ایام تبلیغی ماه محرم و صفر ۱۴۱۷ مطابق با خرداد و تیر ۱۳۷۵ (ویژه مبلغین). چاپ اول: تهران, سازمان تبلیغات اسلامی, ۱۳۷۵. ص ۸۸-۱۰۲, وزیری.

نوزده کتاب دربارهٔ امام حسین ـ ع ـ و عاشورا معرّفی توصیفی شده است. نزدیک به همهٔ کتاب‏ها به زبان فارسی و از نویسندگان معاصر است.

۳۹) موحد ابطحی, سید علی. «کتاب نامه زیارت عاشوراء». چاپ شده در کتاب میرزا ابوالفضل طهرانی. شفاء الصدور فی شرح زیارهٔ العاشور. تقریظ محمد حسن حسینی (شیرازی). تصحیح سیّد علی موحّد ابطحی. چاپ سوم، [قم], مصحّح کتاب, ۱۳۷۰. ج ۲ ص ۴۱۸ ـ۴۳۳, وزیری.

سی و یک کتاب چاپ نشده و چهارده کتاب چاپ شده دربارهٔ زیارت عاشورا معرفی شده است.

۴۰) نجفی, سید محمد باقر. «حسین بن علی». چاپ شده در کتاب دین نامه‏های ایران: کتابشناسی موضوعی کتابهای دینی ایران. کلن, آکادمی علمی اسلام، ۱۹۸۷م. ص ۳۲۹- ۳۳۹, وزیری.

در حدود صد و پنجاه کتاب دربارهٔ امام حسین ـ ع ـ معرفی شده است. پس از آن ذیل عنوان «زینب بنت علی» و «عبّاس بن علی» و «یاران حسین بن علی» (ص ۳۳۹ - ۳۴۱), در حدود سی کتاب دیگر دربارهٔ این سه موضوع معرفی شده است.

۴۱) «نگاهی به برخی از مقاتل». حوزه. سال هفتم, شمارهٔ سوم, شمارهٔ پیاپی ۳۹. مرداد و شهریور ۱۳۶۹. ص ۱۸۵- ۱۹۸.

یازده کتاب تاریخی معرّفی توصیفی شده که از میان آنها فقط چهار کتاب ویژهٔ امام حسین ـ ع ـ است: وقعهٔ الطّفّ ابومخنف, مقتل الحسین خوارزمی, اللهوف سید بن طاووس, نفس المهموم شیخ عباس قمی.

۴۲) یزدی مطلق, محمود. «مقتل نگاری در آیینهٔ تاریخ». چاپ شده درکتاب مجموعه مقالات کنگره بین المللی امام خمینی (س) و فرهنگ عاشورا. چاپ اول: تهران, مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س), ۱۳۷۵. د ۳, ص ۹۷ - ۱۰۶, وزیری.

در دو صفحه چند مقتل معرّفی و سپس به مقتل خوانی پرداخته شده است.

۴۳) یوسفی غروی, محمد هادی. «شناختی توصیفی از کتب مقاتل». بصائر. سال سوم, شمارهٔ ۱۹, خرداد و تیر ۱۳۷۵. ص ۷۰ - ۷۱.

شامل معرّفی بسیار مختصری از ده مقتل است که برخی از آنها دربارهٔ امام حسین ـ ع ـ و برخی دیگر فقط یک بخش آن دربارهٔ امام است.

محمد اسفندیاری