رهنمون شدن به «سمت خدا» در قاب تلویزیون

نگاهی به پربیننده ترین برنامه معارفی سیما

ترویج مفاهیم و ارزش های دینی از طریق برنامه های تلویزیونی یکی از مهم ترین مسائل رسانه ای در ایران بوده است. از جمله این برنامه ها می توان به «درس هایی از قرآن» اشاره نمود که با ۳۰سال سابقه طیف وسیعی از مخاطبان را به خود اختصاص داده است. و یا برنامه هایی که سخنرانی های زنده یادان علامه جعفری و حاج اسماعیل دولابی را در تلویزیون پخش می کرد که مخاطبان بسیاری از طیف های گوناگون جامعه داشتند. همین طور سخن رانی های حجت الاسلام حسین انصاریان که در پخش تلویزیونی اش بسیار مورد توجه عموم قرار می گیرد.

از دیگر برنامه های معارفی که با استقبال نیز مواجه شده برنامه «سمت خدا» از شبکه سوم سیماست. این برنامه از شبکه سه سیما به طور روزانه بعد از اذان ظهر روی آنتن می رود. با توجه به مباحث مهمی که در آن مطرح می شود و پاسخ گویی به سوالات مردم، این برنامه خیلی زود به یکی از پرطرفدارترین و محبوب ترین برنامه های رسانه ملی بدل شد. چندی پیش نیز طبق اعلام مرکز تحقیقات و پژوهش های صدا و سیما برنامه «سمت خدا» پربیننده ترین برنامه مذهبی در سیما اعلام شد و این نشان از میزان مقبولیت این برنامه در بین مخاطبان دارد. «سمت خدا» در سلسله مباحثی که مطرح می کند به شیوه ای بی تکلف و ساده با مخاطب خود ارتباط برقرار می نماید، بی آنکه برای انتقال مفاهیم مورد نظرش به پیچیده گویی روی بیاورد. این کار سبب تنوع طیف مخاطبان این برنامه از نوجوان تا کهنسال شده است و هر یک با توجه به معلومات خود از صحبت های کارشناسان برنامه بهره می گیرند.

در برنامه های گفت وگو محور نقش کارشناس بسیار مهم است و این نکته ای است که به درستی در این برنامه مورد توجه قرار گرفته است. استفاده از کارشناسان متفاوت که هر کدام متناسب با موضوع هدف بحث در برنامه حضور می یابند مسئله ای است که باعث شده به خصوص قشر جوان ارتباط خود را با این برنامه حفظ کند. مجری نیز یکی از ارکان برنامه های تاک شو (گفت وگو محور) است که تأثیر مستقیمی بر میزان مخاطب پذیری برنامه برعهده دارد. لذا اجرای مسلط نجم الدین شریعتی در این برنامه را نمی توان نادیده گرفت. شریعتی علاوه بر تسلطی که بر محتوا و موضوع برنامه دارد بر فاکتورهای اجرا هم آگاه است و به خوبی می تواند بحث را هدایت کند. از طرف دیگر مشارکت بینندگان از طریق نامه الکترونیک یا پیامک و تماس تلفنی نیز نقش مهمی در پر مخاطب شدن این برنامه داشته و شکل کاربردی تری به صحبت های کارشناس برنامه داده است.

با توجه به پخش برنامه «سمت خدا» از طریق شبکه های مختلف جام جم، بیننده های فراوانی از قاره ها و کشورهای مختلف جذب این برنامه شده اند. همچنین از این طریق، معارف الهی در نقاط مختلف جهان در حال انتقال است.

آیتمی در سری جدید برنامه گنجانده شده که در آن یک یا چند آیه از قرآن کریم ترتیل می شود که البته این کار دو حسن عمده و اساسی دارد. علاوه بر مرور آیات قرآن پس از پخش این بخش، آیات مبارکه توسط کارشناس برنامه تفسیر می شود. به واقع می توان گفت این آیتم درست، بجا و بسیار هوشمندانه در برنامه قرار داده شده است.

چرا که طراحی آن به گونه ای است که بار محتوایی برنامه را غنی تر می کند.

این برنامه با مخاطبی عام مواجه است و نمی توان آن را متعلق به یک قشر سنی خاص دانست و با توجه به موضوعاتی که در برنامه به آنها پرداخته می شود به نظر می رسد به سلیقه عام هم توجه نموده است.

همچنین این برنامه علی رغم اینکه آیتم های زیادی ندارد از ریتم مناسبی برخوردار است که باعث دلزدگی مخاطب نمی شود.

دکور جدید برنامه چه به لحاظ رنگ و چه به لحاظ عناصری که به کار گرفته نسبت به سری قبلی آن بهتر شده است.

به طور کلی در زمینه ساختار تولیدات معارفی باید برنامه ریزی دقیقی صورت بگیرد تا بتوانیم شاهد کارهای مذهبی و معارفی خوبی از تلویزیون باشیم. اهمیت این امر در عصر حاضر بیشتر به چشم می خورد چرا که رسانه های غربی و بیگانه با هجمه برنامه های پوچ و بی هدف سعی در منحرف کردن افکار نسل جوان دارند و همه تلاش خود را در راه ضربه زدن به اسلام به کار می گیرند. البته نیز راه به جایی نخواهند برد ولی لزوم تلاش برای آشنایی نسل جوان و مستحکم کردن ارتباط او با آموزه های معنوی مسئله ای غیرقابل انکار است. به نظر می رسد ترکیب جذاب انیمیشن و گرافیک در برنامه ها در جذب مخاطب مؤثر باشد. به طور کلی محتوای برنامه های مناسبتی و مذهبی رسانه ملی خوب است و با بیان مسائل روز و مفید توانسته طیف وسیعی از مخاطبان را به سوی خود جذب کند. اما بیان این موضوعات باید به گونه ای باشد که متناسب با فضای کلی برنامه به موضوعات روز بپردازد و به این طریق ابهامات احتمالی را برطرف نماید. ساخت برنامه هایی در ژانر کودک و نوجوان نیز ضروری به نظر می رسد. برنامه های معارفی که سعی در جذب مخاطب کودک داشته باشند به شدت ضروری به نظر می رسد. چرا که جای خالی این نوع برنامه ها در سیما محسوس است و برنامه های مذهبی که با کیفیت و ساختار عالی سعی در آشنا کردن نسل آینده با مفاهیم دینی و فرهنگ غنی ایرانی اسلامی مان را داشته باشند تاکنون در پیشخوان برنامه های مختلف سیما وجود نداشته و یا حضور کم رنگی داشته اند.

سوق دادن برنامه ها به سمت موضوع های معارفی-اجتماعی نیز راه حل دیگری است که برای جذب بیشتر مخاطب در این راستا به نظر می رسد. با این رویکرد می توان وارد فضاهای مختلف شد و با رصد دغدغه های مردم راهکارهای دینی را به آنها ارائه داد. به واقع اگر برنامه سازان معارفی با توجه به نیاز روز جامعه برنامه سازی کنند و راهکارهای مفید دینی را به مردم ارائه نمایند می توانند نظر مخاطبان را به سوی خود جلب نمایند.

آنچه لازم و ضروری به نظر می رسد و نمی توان آن را نادیده گرفت مطالعه، تحقیق و پشتوانه علمی در برنامه های معارفی است. موضوعات مذهبی باید با حساسیت و دقت خاصی و به دور از هر نوع اشتباه به آنها پرداخته شود. به عبارت دیگر باید بتوان در کوتاه ترین زمان و با ساده ترین زبان موضوع را برای بیننده عنوان نمود. مخاطب امروز بسیار هوشمند است و با دقت بالایی برنامه ها را رصد می کند، لذا باید محتوایی غنی و ساختاری ارزشمند را به او ارائه داد، چرا که موضوعات مذهبی در ذات خود نیز ارزشمند و والا هستند.

هاجر یار احمدی