دشمن عزیز

درباره سریال «راه طولانی»

رسانه‌ای که شعار رسانه ملی بودن سر می‌دهد، در اولین گام و برای تثبیت وفاداری خود به این شعار آرمانگرایانه باید به سلیقه‌های عمومی احترام بگذارد.

با در نظر گرفتن علاقه عمومی مردم ایران به قصه شنیدن و قصه دیدن، سریال‌های تلویزیونی یکی از ابزارهای کاربردی بسیار مهم و کارآمد برای فرهنگسازی و البته جذب مخاطب حداکثری بوده و هست.

شبکه‌های مختلف سیما همیشه سریال‌هایی را آماده می‌کنند که امیدوارند مورد اقبال عمومی قرار بگیرند و توجه جامعه را به سوی شبکه جذب کنند.

این هدفگذاری درست، البته در برخی مواقع در دام تعبیرها و سلیقه‌های نادرست گیر می‌افتد؛ اما سریالی که درست و با ایده‌ای متناسب و ساختاری حرفه‌ای ساخته شود، حتما مخاطب خود را خواهد یافت و موفقیتی از پیش تضمین شده دارد. این قاعده کلی درباره سریال «راه طولانی» هم صدق می‌کند.

راه طولانی، تازه‌ترین ساخته رضا کریمی است که با حضور بازیگرانی محبوب چون کیانیان و بایگان برای مخاطب عام ساخته شده است.

این سریال با موضوعی اجتماعی و لحنی شوخ و شنگ و در عین حال تلخ در همین قسمت‌های ابتدایی موفق شده مخاطب را بخوبی همراه سازد.

مضمون جذاب سریال که با تم مهمی مثل توقعات فرزندان و وظایف والدین همراه شده، بدون کمترین دردسری توانسته توجه مخاطبان را به خود جلب کند و هم برای مسن‌ترهای جامعه جذاب باشد و هم برای جوان‌ترها. داستانی ساده، اما گیرا و دلنشین که هر لحظه‌اش انگار دردهایی آشنا را به یادمان می‌آورد.

گرچه برخی سکانس‌های سریال ـ از جمله رفتن پدر سراغ نزول‌خوار ـ بشدت کلیشه‌ای و تکراری است، اما سریال فضایی راحت و صمیمی دارد که همراهی کردن را برای مخاطب بشدت سهل و راحت کرده است.

این مجموعه که قرار بود ماه مبارک رمضان سال پیش پخش شود، در دل داستان ساده خود نکات مهم بسیاری مطرح کرده است.

گذشته از حدیث همیشگی درک متقابل والدین و فرزندان، باید به زوایای ریزی اشاره کرد که در این داستان دیده می‌شود.

از جمله نکات کلیدی، اشاره زیرکانه این مجموعه به آسیبی همه‌گیر همچون تطابق‌نداشتن شیوه‌های زندگی ایرانی با سطح درآمد است؛ اتفاقی که سال‌هاست تکرار شده و حالا کار به جایی رسیده که خواسته‌های نسل تازه سنخیتی با داشته‌های خانواده ندارد.

در نتیجه با نسلی مغموم و همیشه معترض روبه‌روییم که آرزوهای خود را در اتفاقات بزرگ یا در دوردست‌ها جستجو می‌کند.

این نکته تربیتی بسیار مهم در زوایای ریز و تقریبا پنهان سریال بخوبی دیده می‌شود. نکته دیگر، نوع رابطه والدین و فرزندان است.

دور بودن دختر از مادر و پنهانکاری خواسته و ناخواسته او سبب شده مادر تصویری از دنیای ذهنی دخترش نداشته باشد.

برخلاف رابطه پدر و پسر که صمیمی و دوستانه است، مادر انگار دیواری ناخواسته میان خود و دخترش ایجاد کرده که موجب دوری و بی‌خبری شده است.

گذشته از این نکات تربیتی و بسیاری مسائل ریز دیگر که بخوبی در دل داستان تنیده شده و بدون شعار و فریاد بیان می‌شود، ساختار سریال نیز بشدت حرفه‌ای و خوش‌ساخت است.

حضور تهیه‌کننده‌ای مثل محمدرضا تخت‌کشیان که آثار شاخصی در کارنامه فعالیت خود دارد، سبب شده به لطف سختگیری‌های او و شعور حرفه‌ای والایی که دارد، رضا کریمی با ذهنی رها و راحت خلاقیت خود را صرف متن سریال کند و نه حاشیه‌هایی که معمولا مثل خوره روح و روان کارگردان را می‌جوند.

کارگردانی رضا کریمی در عین سادگی بشدت پخته و حساب شده و سختگیری او در گریم و طراحی صحنه و لباس، تصویری بسیار هوشمندانه و آبرومند به مخاطب هدیه کرده است.

بازی جذاب، تازه و بسیار متناسب با نقش رضا کیانیان، بی‌شک یکی از برترین بازی‌هایی است که این بازیگر سینمای ایران ثبت کرده است.

میمیک بشدت کنترل شده و پرهیز کیانیان از اغراق در حس و بیان سبب شده مخاطب این شخصیت را دوست داشته باشد و او را واقعی و ملموس بیابد.

کنار او باید به بازی بکر و درخشان افسانه بایگان اشاره کرد که با حذف اقتدار ذاتی و همیشگی خود، نقش مادری منفعل و نگران را به سبکی خیره‌کننده بازی کرده است.

بازیگران جوان سریال و بازیگران نقش‌های فرعی نیز موفق شده‌اند در قامت نقش‌های خود مناسب و قابل قبول باشند، اما همه بازیگران زیر سایه درخشش کیانیان و بایگان گم شده‌اند.

به هر حال، تازه اول راه است و قسمت‌های جذاب سریال راه طولانی هنوز پخش نشده است. ایده اصلی سریال بشدت تکان‌دهنده و دلنشین است.

حکایت مردی که برای تامین نیازهای خانواده، گناه دیگری را گردن می‌گیرد و تن به حبس و... می‌دهد.

با همین ایده، نوری بیلگه جیلان ترکیه‌ای فیلمی شگفت‌انگیز به نام «سه میمون» ساخت که تقریبا تمام جوایز بین‌المللی ممکن را درو کرد. صبور باشیم؛ شاید یکی از بهترین سریال‌های چند سال اخیر را ببینیم.

حمید سلیمی