فوتبال خصوصی رو به موت

استقلال اهواز و شیرین فراز در آستانه انحلال

قرار و مدارها در فوتبال ایران هرگز آن‌گونه كه وعده داده شده و برنامه‌ریزی‌شده پیش نرفته و عملی نشده است. قرار بر این بود كه فوتبال ایران كم‌كم بار و بندیل خود را از روی دوش دولت جمع كند و در اختیار كسانی قراربگیرد كه هم پولش را دارند و هم علاقه‌اش را; اما از لحظه‌ای كه علی‌آبادی رییس سازمان تربیت‌بدنی استراتژی كلی سازمان در مورد فوتبال را توسعهء جغرافیایی لیگ و خصوصی‌سازی در بطن فوتبال اعلام كرد، تا امروز همه‌چیز عكس چشم‌انداز و این استراتژی حركت كرده است. نه‌تنها باشگاه‌های دولتی در جریان خصوصی‌سازی حل نشده‌اند بلكه معدود باشگاه‌های خصوصی هم غرق جریان همیشگی فوتبال شده و آخرین نقشه‌های خود را می‌كشند. در آغاز راه البته اعلام شرایط اعطای وام به شركت‌های خصوصی برای مشاركت در ورزش این امیدواری را ایجاد كرد كه سرانجام بخش خصوصی، داستان تكراری خرج، بی‌دخل را فراموش كند.

اما امروز كه یكی‌یكی سرمایه‌گذاران و باشگاه‌های خصوصی دست‌ها را به نشانهء تسلیم بالا می‌برند و كنار می‌كشند و تماشاگر جنگ مطلق باشگاه‌های دولتی می‌شوند نمی‌توان نترسید از آیندهء آن. یك‌ماه تا شروع مسابقات لیگ برتر هفتم باقی نمانده است و البته یك سال و نیم تا پایان مهلت فیفا برای حرفه‌ای شدن باشگاه‌ها در قاره، اما حركت عملی ما برای سوق دادن این باشگاه‌ها به دامان بخش‌خصوصی چه بوده است؟

در آخرین جلسه‌ای كه صفایی‌فراهانی به عنوان رییس كمیتهء انتقالی، با مسوولان و مدیران عامل باشگاه‌ها برای روشن شدن این بحث ترتیب داده شد حتی یك نفر از ایشان هم شركت نكرد و این‌چنین پشت كردن به واقعیت و نفله كردن زمان در فوتبال ما امری بسیار طبیعی و مرسوم است. آقایان مدیران دولتی چه نیازی به تكاپو می‌بینند وقتی راحت و بی‌دردسر بودجهء چند میلیاردی خود را سال به سال دریافت می‌كنند و بعد باید آن را تا قران آخر خرج كنند. آن‌ها برای پربار بودن كارنامهء خود از ریختن چند صد میلیون به پای یك ستاره و جذب بازیكنان بهتر برای نتیجه‌گیری ابایی ندارند و این مصداق همان ماجرای «خرج كه از كیسهء مهمان بود» است كه آن‌ها را به حاتم طایی‌هایی تبدیل كرده كه مدیران بخش خصوصی یارای مقاومت و رقابت با آن‌ها را ندارند. در این پروسه معیوب قابل توجیه بود كه لااقل همین تعداد انگشت شمار از تیم‌های خصوصی كه در این فضای پر از ضرر و زیان فوتبال مانده‌اند و پول خرج ‌آن می‌كنند كمی بیش‌تر مورد لطف و عنایت مسوولان ورزش قرار می‌گرفتند تا شیشهء حیات همین تعداد اندك در آستانهء شكستن قرار نگیرد. روش‌های ارتزاق آن‌ها می‌تواند ماكتی كوچك از آیندهء فوتبال ایران باشد و دستگیری ایشان در زمان سختی دیگر سرمایه‌گذاران را هم تشویق به حضور در فوتبال خواهد كرد تا اگر قید برداشت سود را زدند لااقل نگران از دست رفتن كل سرمایهء خود نباشند. اتفاقی كه دور از چشم مسوولان برای دو تیم خصوصی حاضر در لیگ برتر در شرف وقوع است.

● استقلال اهواز به فروش می‌رسد

به استقلال اهواز نگاه كنید; با علی شفیع‌زاده از هرجا پول درآورد در چاه فوتبال ریخت و اكنون هزینه‌های استقلال اهواز او را در شاخه‌های كاری دیگرش نیز به یك بدهكار بزرگ تبدیل كرده است.استقلال اهواز در بازار نقل و انتقالات یك بازیكن هم نگرفته و تنها خروجی داشته و در باشگاه‌برای رفتن و نیامدن باز است. با وجود تمام حرف و حدیث‌ها و حدس و گمان‌ها هنوز نام سرمربی این تیم برای فصل آینده مشخص نیست و مدیرعامل باشگاه رسما اعلام كرده در ازای شش میلیارد تومان استقلال اهواز را می‌فروشد. آن‌هم در حالی كه طی سه،‌چهار سال گذشته بالغ بر ۲۰ میلیارد تومان خرج آن كرده و درآمدش از قبل آن صفر تومان بوده است. او كماكان منتظر است تا یكی مثل خودش پیدا شود و چند سال از عمرش و چند میلیارد از سرمایه‌اش را خرج فوتبال و در واقع خرج «هیچ» كند.

برادران شفیع‌زاده هیچ‌كدام در دسترس نیستند و تیم را از راه دور هدایت می‌كنند. آن‌ها پیش از این برنامهء بلند بالایی برای گرفتن استقلال تهران نوشتند كه در آن راه‌های سوددهی فوتبال هم مشخص شد و آن را به دفتر رییس سازمان تربیت بدنی بردند، اما نه تنها استقلال تهران در اختیارشان قرار نگرفت - كه البته منطقی بود - كه در مورد استقلال اهواز هم كمكی متوجه آن‌ها نشد.تیمی كه فصل پیش تا آستانهء قهرمانی رفت و ثابت كرد كه حتی یك تیم كاملا خصوصی هم می‌تواند به شكلی ساخته و پرداخته شود كه جزو مدعیان لیگ قرار بگیرد، اما همچنان علامت سوال بزرگ برای آن‌ها وجود دارد و آن هم ترش‌رویی مسوولان نسبت به آن‌ها و عدم حمایت مادی و معنوی است. استقلال اهواز نمایندهء خطهء جنوب كشور در لیگ برتر است و بعد از سقوط فولاد چشم امید اهوازی‌ها به این تیم است آن هم در شرایطی كه آنها یك استادیوم یا زمین تمرین درست و حسابی در اختیار ندارند. شفیع‌زاده‌ها تهدید كرد كه از لیگ كنار خواهند كشید و دلایل زیادی هم برای عملی كردن ادعای خود دارند، جالب است اگر بدانید همین شنبهء گذشته سازمان لیگ فوتبال ایران تمام فعالیت‌های باشگاه استقلال اهواز را به خاطر عدم پرداخت ۳۹ میلیون تومان از قرارداد فریدون حردانی بازیكن این تیم به حالت تعلیق درآورد.

● شیرین فراز، پایانی بدون آغاز

به شیرین فراز كرمانشاه نگاه كنید; میهمان تازه وارد لیگ برتر هنوز نیامده قصد رفتن كرده است. آن‌ها كه به رقم‌های معمولی لیگ یك عادت داشتند ناگهان و در فضای لیگ برتر با رقم‌های چند صد میلیونی مواجه شدند. فرمان كریمی هم به همان سرنوشتی مبتلا شده كه شفیع‌زاده‌ها شده بودند یعنی خارج شدن از دسترس. قایم مقام او در باشگاه اعلام كرده كه تیم در حال حاضر بی‌صاحب است و آن‌ها توانایی ادامهء كار را ندارند. بنابراین چاره‌ای جز فروش نیست حتی چند نهاد و شركت در استان‌های مختلف هم چنگ و دندان تیز كرده‌اند و بالای سر آن ایستاده‌اند تا این لقمهء چرب و آمادهء بلعیده شدن در لیگ برتر را یكجا قورت دهند.ماجرا از این قرار بود كه استانداری كرمانشاه به شخص فرمان كریمی قول داده بود بخشی از هزینه‌های این باشگاه لیگ برتری را بپردازند، اما محاسبات استانداری كمی و تنها كمی اشتباه از آب درآمد و تا امروز فقط هفت میلیون تومان از سوی استانداری برای این تیم هزینه شده است. این كمك نجومی مبلغ هفت میلیون تومانی )!( برای یك پدیده اجتماعی خاص هزینه شده كه بافت استان كرمانشاه را تغییر داد و این استان جوان كه تنها نمایندهء غرب كشور در لیگ برتر است را متحول كرده است.اگرچه بسیاری معتقدند تهدیدهای فرمان كریمی فقط برای گرفتن امتیاز بیش‌تر است و او از پس هزینه‌ها برمی‌آید، اما اگر پولش به چاه نفت هم وصل باشد سوال اینجاست كه حس مسوولیت‌پذیری دیگر اهالی استان و ورزش در مورد تیم كجا رفته است.

اگر استقلال اهواز به فروش برسد، اهواز نماینده‌ای در لیگ برتر نخواهد داشت و پایان كار شیرین فراز به مفهوم پایان بی‌آغاز كار كرمانشاه خواهد بود; اما وقوع این اتفاقات شروع ضعیفی برای روند خصوصی‌سازی باشگاه‌ها در ایران نخواهد بود؟ مگر نه این‌كه بر سازمان تربیت‌بدنی واجب است كه با گرفتن دست آن‌ها زمینه را برای پیوستن دیگر باشگاه‌های دولتی به این جمع اضافه كند، پس چگونه است كه با فراموشی این وظایف به روند سیر قهقرایی فوتبال خصوصی نیز كمك می‌شود.