جان اسپوزیتو John L Esposito

جان اسپوزیتو استاد دانشگاه جورج تاون امریكا در زمینه دین و پژوهش های اسلامی و امور بین المللی و همچنین بنیانگذار و سرپرست مركز شناخت متقابل اسلام و مسیحیت است

جان اسپوزیتو استاد دانشگاه جورج تاون امریكا در زمینه دین و پژوهش‌های اسلامی و امور بین‌المللی و همچنین بنیانگذار و سرپرست مركز شناخت متقابل اسلام و مسیحیت است.

اسپوزیتو در زمینه اسلام، اسلام سیاسی و اثرات جریان‌های اسلامی از شمال افریقا تا آسیای جنوب شرقی صاحب تخصص است و علاوه بر فعالیت‌های یاد شده در مراكز متعدد دیگر نیز فعالیت داشته و دارد، از جمله مركز مطالعات مربوط به اسلام و دموكراسی كه نایب رئیس آن بوده است.

اسپوزیتو سرپرست و سرویراستار دایرهٔ‌المعارف چهار جلدی آكسفورد راجع به جهان اسلام مدرن (۱۹۹۵)، تاریخ اسلام آكسفورد (۱۹۹۹)، فرهنگ‌نامه اسلام آكسفورد و دنیای اسلام گذشته و حال آكسفورد است. او صاحب بیش از ۳۰ كتاب است كه برخی از آنها عبارتند از: جنگ نامقدس: ترور به نام اسلام (۲۰۰۲)، آنچه هر كس باید راجع به اسلام بداند، تهدید اسلام: افسانه یا واقعیت؟ (۱۹۹۹)، اسلام در تركیه و دولت سكولار، اسلام و سیاست، اسلام و دموكراسی و سازندگان اسلام معاصر، مدرن‌سازی اسلام، اسلام سیاسی: انقلاب، رادیكالیسم یا اصلاح؟، دین و نظام جهانی، اسلام و سكولاریسم در خاورمیانه با ایران بر سر دوراهی به همراه ر.ك. رمضانی، انقلاب ایران: اثرات جهانی آن، اسلام جنسیت و تغییر اجتماعی، جایگاه زنان در حقوق خانواده مسلمان، آواهای احیای اسلام، اسلام در گذر: دیدگاه‌های اسلامی، اسلام در آسیا: دین، سیاست و جامعه، اسلام و توسعه. بعضی از كتاب‌های او به زبان عربی، اردو، تركی، ژاپنی، چینی و نیز زبان‌های اروپایی ترجمه شده است. یكی از كتاب‌های او اسلام، صراط مستقیم نام دارد كه نویسنده صاحب نامی چون دكتر سید حسین نصر از آن در كنار پاره‌ای از آثار پروفسور آن ماری شیمل مانند «و محمد پیامبر اوست» و «ابعاد عرفانی اسلام» به عنوان اثری كه با همدلی و شناخت نسبت به اسلام نوشته شده است، یاد می‌كند.

آنچه او درباره احیا و رونق مجدد دین گفته است حاصل مطالعات عینی و تجربی او در جوامع مختلف است و نه بحث‌های صرفاً كلامی و فلسفی. كتاب جغرافیای دین نیز چه بسا جلوه‌ای از این پدیده باشد.

▪ در کتاب جنگ نامقدس:

ترور به نام اسلام اسپوزیتو میان جریان اصلی و عمده اسلام و اسلام افراطی و تندرو تمایز می‌گذارد و معتقد است كه در تاریخ مسیحیت، یهودیت، هندوئیسم و بودیسم نیز جدای از جریان اصلی این ادیان، گروه‌های حاشیه‌ای (كه گاه نقش ویژه‌ای ایفا می‌كنند) نیز وجود دارد. او تصریح می‌كند كه در شناخت اسلام و مسلمانان بسیار اهمیت دارد كه تمایز و تفاوت میان این دو جریان مورد توجه قرار گیرد، به ویژه در روابط بین‌الملل و مناسبات سیاسی خاصه در آنجاها كه فی‌المثل ایالات متحده و برخی دیگر از كشورها سیاست‌های خارجی‌شان را نسبت به دنیای اسلام تنظیم می‌كنند.

او می گوید: «ما نیازمند آن هستیم كه میان حكومت‌ها و جریان‌های اصلی یا افراطی فرق و تمایز بگذاریم.» به دید او این موضوع در روابط خارجی و سیاست‌های بین‌المللی پیامدهای بسیار مهمی خواهد داشت. اسپوزیتو از باب مثال اسامه بن لادن و سایر افراط‌گرایان را نام می‌برد كه بر پایه خشونت و ترور عمل می‌كنند، به جای آن كه مانند جریان‌های عمده و اصلی بكوشند در «درون سیستم» رفتار كنند.

اسپوزیتو همچنین تصریح می‌كند كه بر خلاف پاره‌ای پندارها قرابت و نزدیكی میان سه سنت بزرگ ابراهیمی یعنی یهودیت و مسیحیت و اسلام بیش از آن چیزی است كه گمان شده است و اكنون بیش از هر زمان دیگر به این فهم و شناخت متقابل نیاز است.

اسپوزیتو در گفتاری با عنوان ادیان، گذشته و حال چنین می‌نویسد: «خانواده بشری در هر دوره‌ای از تاریخ و در هر فرهنگ و كشوری در تجربه‌های بسیاری سهیم و شریك بوده است. وقتی مردی به دنیا می‌نگرد، چیزهایی را می‌بیند كه تحت كنترل یا شناخت او نیستند؛ نیروهایی كه می‌توانند با قدرت و سختی‌شان وی را از پا درآورند یا بر او غلبه پیدا كنند و چون زنی به گذشته و آینده نظر كند، در می‌یابد كه او و همه اعضای خانواده‌اش با پستی و بلندی‌های بسیار در زندگی روبه‌رو هستند: غم و شادی، رنج و سرمستی، بیماری و تندرستی و تولد و مرگ. پس بسیاری از امور زندگی و وضعیت انسان فراتر از قدرت شناخت ماست، با وجود این، در طبیعت خود آدمی است كه به معرفت دست می‌یابد و الگوهایی برای شناخت و پیش‌بینی بیشتر آینده به دست می‌آورد و در این میان، دین از آغاز حیات بشر سرچشمه رضایت و امنیت بوده و برای بسیاری از پرسش‌های وجودی اساسی‌ای كه انسان‌ها طرح كرده‌اند، پاسخ‌هایی فراهم ساخته است؛ پرسش‌هایی از این قبیل كه من كه هستم؟ چگونه باید رفتار كنم؟ آیا این اهمیت دارد كه چگونه رفتار كنم؟ آیا وجود من اهمیتی دارد؟ در زندگی این جهان چه امیدی می‌توانم داشت؟ و به زندگی پس از مرگ چه امیدی می‌توانم داشت؟ بسیاری از این انگیزه‌ها و رضایت‌مندی‌ها را در همه ادیان، در همه اعصار می‌توان یافت؛ اموری كه با بنیان‌های ادیان ارتباط دارند. و این ادیان در دنیای امروز نیز همچنان دارای ثبات و رونق هستند.