اثر هنر نقاشی در تربیت

یکی از هنرهایی که می‌تواند در تربیت کودک سهم بسزایی داشته باشد نقاشی است. نقاشی کردن فعالیتی تقریباً غریزی است که در رشد هوشی و ذهنی کودکان و نوجوانان بسیار مؤثر است. بسیاری …

یکی از هنرهایی که می‌تواند در تربیت کودک سهم بسزایی داشته باشد نقاشی است. نقاشی کردن فعالیتی تقریباً غریزی است که در رشد هوشی و ذهنی کودکان و نوجوانان بسیار مؤثر است. بسیاری از پژوهندگان بر این عقیده‌اند که نقاشی کودک دریچه‌ای است که بر اندیشه‌ها و احساسات او گشوده می‌شود و می‌توان از نقاشی‌های او در سنجش شخصیت یا تشخیص نابسامانی‌های روان‌شناختی او استفاده کرد و در پی درمان آن‌ها برآمد. اهمیت نقاشی از این جهت است که به حقیقت ذاتی اشیا از کلمات بسیار نزدیک‌تر است و درک آن برخلاف نوشتن به کوشش و دقت زیادی نیاز ندارد. به زبان ساده‌تر، شکل یک خانه هر قدر هم که بد کشیده شده باشد شباهت بیش‌تری از کلمه خانه به خانه واقعی دارد و چون کودک برای تجسم بخشیدن به اشیاء در مغزش بیش‌تر از تصویر واقعی آنها استفاده می‌کند، نقاشی می‌تواند در برقراری ارتباط با دنیای بیرون، نقش مهمی ایفا کند، در این کار سه بخش یعنی دست، چشم و مغز فعالیت دارد.

نقاشی دو گونه مورد استفاده دارد: یکی نقاشی‌هایی که توسط کودک کشیده می‌شوند و دیگر نقاشی‌هایی که دیگران برای کودک می‌کشند. کودک از همان سالهای اول تولد به نقاشی علاقه‌ نشان می‌دهد و خطوط کج و معوجی را روی کاغذ ترسیم می‌کند. می‌توان گفت این امر، هم‌زمان با تقلید برای ایجاد صدا صورت می‌گیرد. شاید صدا بهترین وسیله برای جلب توجه و تحت تأثیر قرار دادن دیگران و نیز برای اعلام حضور کودک باشد ولی غالباً والدین در مقابل اولین خط خطی‌های کودک، آن هیجان و شادمانی را که در مقابل اولین صداهای او دارند، از خود نشان نمی‌دهند. زیرا آن خط‌خطی‌ها برای والدین به منزله بازی کودکانه تلقی می‌شود و از نظر آنان مفهوم اجتماعی ندارد، در صورتی که کودک در دو، سه سالگی برای شکل‌هایی که می‌کشد اسم می‌گذارد. این بدان معناست که او می‌خواهد با محیط اطراف خود ارتباطی با مفهوم پیدا کند. کودک، اندکی که بزرگ‌تر شد متوجه می‌شود کشیدن نقاشی یک وسیله بیانی است که با افکار او مطابقت دارد و او را در تخیلاتش آزاد می‌گذارد. علاوه برآن نقاشی به اوامکان می‌دهد که اندیشه‌ها و یا به عبارت دیگر تأثیرپذیری از خاطرات و فرهنگ محیطش را نشان دهد. او به کمک نقاشی دلهره‌های درونی‌اش را آشکار می‌سازد و به این طریق اثر مخرب آن‌ها را کاهش می‌دهد. به همین جهت برای رفع بسیاری از مشکلات روحی و روانی دانش‌آموزان می‌توان از نقاشی استفاده کرد. در مجموع، هنر نقاشی با توجه به زبان تصویری و تجسمی خود، کارایی‌های بسیاری در امر تعلیم و تربیت دارد که برخی از آنها بدین شرح است:

الف) کودک از طریق فعالیت نقاشی به شناخت خود و جهان نائل می‌شود.

ب) کشیدن نقاشی منجر به پرورش تخیل کودک می‌شود.

ج) از دیگر ویژگی‌های نقاشی، قابلیت آن در انتقال دانش‌های کودک است.

د) ایجاد سرگرمی سالم و لذت بخشیدن به کودک از دیگر آثار این هنر است.

ه) شناخت محیط و فضای زندگی از دیگر کارکردهای مهم نقاشی است که کودک آن را به دست می‌آورد.

فاطمه سلطانی- فریدونکنار

منابع:

ـ حسین سیدی، کودک و نقاشی (مجموعه مقالات) انتشارات برگ، تهران، ۱۳۸۶

ـ میرزابیگی، علی، نقش هنر در آموزش و پرورش، انتشارات مدرسه، تهران، ۱۳۷۰

ـ کیومرثی، غلامعلی، آشنایی با نقش هنر در پیشبرد فعالیت‌های پرورشی مدارس، انتشارات مدرسه، تهران، ۱۳۸۶