دو راهی ناگزیر بودجه ۸۸

هفته های پرکاری برای مجلس و دولت در پیش داریم. لایحه بودجه سال ۸۸ ۱۳ باید طی روزهای آتی به مجلس ارائه شود و طرح تحول اقتصادی نیز هم اکنون در دست بررسی مجلس قرار گرفته است.
هفته …

هفته های پرکاری برای مجلس و دولت در پیش داریم. لایحه بودجه سال ۸۸ ۱۳ باید طی روزهای آتی به مجلس ارائه شود و طرح تحول اقتصادی نیز هم اکنون در دست بررسی مجلس قرار گرفته است.

هفته های پرکاری برای مجلس و دولت در پیش داریم. لایحه بودجه سال ۸۸ ۱۳ باید طی روزهای آتی به مجلس ارائه شود و طرح تحول اقتصادی نیز هم اکنون در دست بررسی مجلس قرار گرفته است.

اما اینها در شرایطی است که وضعیت کنونی اقتصاد ایران کاملاً با شرایطی که در ابتدای سال جاری با آن روبه رو بود، تفاوت یافته است. میزان درآمدهای دولتی در مقایسه با هنگامی که طرح تحول اقتصادی برای نخستین بار مطرح شد، یعنی در نخستین ماه های سال جاری، بشدت کاهش یافته و به همین ترتیب، در بودجه سال جدید نیز دیگر خبری از انبوه درآمدهای نفتی ناشی از جهش قیمت نفت نیست.

طوفان بحران بزرگ مالی، اقتصاد جهانی را درنوردیده و اقتصاد ایران را نیز بشدت متأثر از خود ساخته است. بهای نفت هم اکنون رقمی نزدیک به یک چهارم بهای اردیبهشت ماه است. چشم انداز کاهش صادرات غیرنفتی ایران کاملاً محسوس است و از این رو تردیدی نیست که اقتصاد ایران در ماه های آتی با کمبود نسبی منابع ارزی برای تأمین مالی هزینه های عمرانی و جاری روبه رو خواهد بود. طبیعی است، در چنین شرایطی نباید انتظار داشت درآمدهای مالیاتی دولت افزایش قابل توجهی یابد، زیرا این درآمدها نیز متأثر از رکود نسبی حاکم بر فعالیتهای بخش واقعی و مالی اقتصاد خواهد بود.

در چنین شرایطی، یک راه برای جبران کسری احتمالی بودجه، کاهش حجم یارانه های انرژی است. در صورتی که روایت اولیه طرح تحول اقتصادی، یعنی پرداخت مستقیم و نقدی یارانه ها به هفت دهک پایین درآمدی، موردنظر دولت باشد، در این صورت نه تنها کسری بودجه کاهش نخواهد یافت، بلکه علاوه بر آن تزریق مستقیم نقدینگی به طبقاتی با میل مصرف بالا، آثار تورمی سنگینی بر اقتصاد تحمیل می کند که مورد تأیید دولت نیز هست و حاصل نیز تشدید شرایط رکود تورمی، کسری بیشتر بودجه و در نهایت کاهش ارزش پول ملی است.

اگر به ناچار، حذف یارانه ها بدون پرداخت ما به ازای نقدی آن مورد توجه دولتمردان و قانونگذاران قرار گیرد، شرایط دشواری پیش رو خواهیم داشت، چرا گروه های آسیب پذیر درآمدی بشدت از حذف یکباره یارانه ها آسیب می بینند، هزینه های تولید افزایش می یابد، تقاضای مؤثر کاهش می یابد، رکود اقتصادی تشدید می شود و مردم نیز زیر فشار سنگین گرانیها قرار خواهند گرفت.

در عین حال که انتظار می رود حتی در چنین شرایطی نیز شاهد کسری بودجه دولت باشیم و کاهش ناگزیر ارزش پول ملی را نیز به همراه داشته باشد.

راه سوم، مدیریت هوشمندانه منابع، کاهش تدریجی یارانه ها، اعمال حداکثر سخت گیریهای بودجه ای و تنظیم بودجه ای ریاضت طلبانه است که فارع از بلندپروازیها، تدوین و تنظیم گردد.

در این راه، دولت ناگزیر است از هزینه های خود بکاهد، و طبعاً و به ناگزیر بخشی نیز مربوط به کاهش یارانه ها خواهد شد. اما این کاهش نباید به صورت شوک یکباره و ناگهانی، همچون آواری بر سر اقتصاد فرود آید. از سوی دیگر، کاهش هزینه های عمرانی دولت نیز روند ناگزیری است که رخ خواهد داد.

در چنین حالتی، آنچه بسیار ضروری است، مدیریت هوشمندانه منابع محدود ارزی است، به نحوی که ارزش پول ملی کمترین نقصان را ببیند، به بخش تولید ضربه کمتری وارد آید و در نهایت مردم عادی، یعنی سرمایه واقعی اقتصاد کشور، کمترین آسیب را از شوک وارده به اقتصاد ببینند.

نویسنده:جمشید پژویان