گذر از مسیر برزخ عمر

یكی از مشكلات عمده ای كه نسل جوان جامعه با آن رو به روست, خطر اعتیاد و گرایش به مصرف مواد مخدر است از آن جا كه مصرف این گونه مواد انواع سیگارها, قرص ها, مخدرها و در بین جوانان و نوجوانان رو به افزایش است, وظیفه والدین, مربیان و سایر نهادهای اجتماعی برای آگاه ساختن قشر جوان از عواقب مصرف مواد مخدر به مراتب سنگین تر از قبل می شود

نكته ها

۱- بالاترین رقم سنی معتادان در ایران را افراد ۲۷ _ ۲۱ساله تشكیل می دهند.

۲- افرادی كه به انواع مواد مخدر اعتیاد پیدا كرده اند، اغلب اولین تجربه شان را به صورت تفریحی و در دوران نوجوانی كسب كرده بودند.

۳- تشخیص رفتارهای آشكار دوره نوجوانی از رفتارهای ناشی از مصرف مواد مخدر دشوار است.

۴- نوجوانانی كه از بودن در خانواده شان احساس رضایت داشته اند و روابط صمیمی بین اعضای خانواده وجود داشته است، كمتر به دنبال سیگار، الكل و انواع مخدرها بوده اند.

یكی از مشكلات عمده ای كه نسل جوان جامعه با آن رو به روست، خطر اعتیاد و گرایش به مصرف مواد مخدر است. از آن جا كه مصرف این گونه مواد (انواع سیگارها، قرص ها، مخدرها و... ) در بین جوانان و نوجوانان رو به افزایش است، وظیفه والدین، مربیان و سایر نهادهای اجتماعی برای آگاه ساختن قشر جوان از عواقب مصرف مواد مخدر به مراتب سنگین تر از قبل می شود. آمار نشان می دهد بالاترین رقم سنی معتادان در ایران را افراد ۲۷ _ ۲۱ساله تشكیل می دهند. با توجه به این موضوع، والدین و مربیان باید سعی كنند با استفاده از روش ها و آموزش های لازم، بچه ها را از همان دوران كودكی و پیش نوجوانی با آثار زیان بار مصرف این گونه مواد و اثرات و پیامدهای ناشی از آن بر جسم و روان شان مطلع سازند.

اغلب جوانان با گذر از دوران بلوغ و نوجوانی دچار تغییرات جسمی _ روانی گوناگونی می شوند كه تاثیرات زیادی بر رفتارها و عكس العمل های هیجانی آنها نسبت به اطرافیان می گذارد. احساس نارضایتی، عصبانیت، بی حوصلگی، مخالفت، مبارزه جویی، عدم همكاری، بی اعتنایی و عیب جویی از جمله بدخلقی هایی است كه زندگی نوجوانان را دشوارتر از پیش می كند. در مواردی این ویژگی های رفتاری _ اخلاقی ِ نوجوانان به گونه ای است كه آنان را شدیداً مستعد آلوده شدن به انواع كجروی ها و آسیب های اجتماعی می كند. این نوجوانان ارزش ها و معیارهای اخلاقی والدین شان را كمتر می پذیرند و بیشتر درصدد یافتن استقلال و اثبات خویشتن اند.

• عوامل موثر در اعتیاد جوانان

تحقیقات نشان می دهند، افرادی كه به انواع مواد مخدر اعتیاد پیدا كرده اند، اغلب اولین تجربه شان را به صورت تفریحی و در دوران نوجوانی كسب كرده بودند و به تدریج اعتیاد آنان، از حالت تفریح خارج شده و با تكرار و زیاد شدن میزان مصرف، معتاد شده اند. از آن جایی كه مصرف مواد مخدر همیشه رو به افزایش است، نوجوان نیز ابتدا با مقداری كم شروع می كند و چون با گذشت زمان، مقدار كم اولیه نیاز جسمی او را تامین نمی كند، مجبور می شود یا مقدار مصرف را افزایش دهد و یا فاصله زمانی مصرف را كوتاه تر كند كه در نهایت منجر به وابستگی شدید او به مواد و اعتیاد او می شود. در نظر داشته باشید، رهایی از تجربیات منفی مكرر بسیار دشوار و طاقت فرسا است. گروهی دیگر از جوانان و نوجوانانی كه شروع به مصرف مواد مخدر می كنند، اظهار می دارند كه برای فرار از مشكلات و مسائل زندگی روزمره و داشتن احساسی بهتر از احساس فعلی شان دست به این كار زده اند. به طور كلی، عوامل متعددی موجب اعتیاد جوانان می شوند كه مهمترین آنها عبارتند از:

۱ _ زمینه های خانوادگی: الگوهای نامناسب رفتاری اطرافیان منجر به تقلید كوركورانه نوجوانان از آنان می شود. سیگار كشیدن، نوشیدن الكل، اعتیاد به مواد مخدر و سایر كجروی های اخلاقی در خانواده موجب بدآموزی و زمینه سازی برای شروع انحرافات و آسیب های اجتماعی در بچه ها (اعم از كودك و نوجوان) می شود. در چنین خانواده هایی نوجوانان به جای این كه به فكر انجام فعالیت های مثبت و سازنده باشند، مدام درصدد یافتن راه هایی برای مقابله با آثار این بحران ها هستند و در بدترین شرایط نیز خود درگیر آن می شوند.

۲ _ فقر مادی خانواده: به رغم این كه بین فقر مادی و اعتیاد به مواد مخدر هیچ ارتباطی وجود ندارد، ولی عامل مهمی در معتاد شدن جوانان جامعه است، زیرا به دلیل فقر و نداری امكان دسترسی به بسیاری از امكانات آموزشی را از دست می دهند و هیچ تخصص و حرفه ای پیشه نمی كنند و در نتیجه در بازار كار سهم عمده ای ندارند. همین امر موجب كشیده شدن گروهی از جوانان به سمت و سوی فروش مواد مخدر و امكان استفاده از آن قرار می گیرند.

۳ _ عدم آگاهی و كم سوادی: افرادی كه از سواد و تحصیلات كمتری برخوردارند، آسیب پذیرتر از افرادی هستند كه نسبت به مضرات و تاثیرات سوء مواد مخدر آگاهی دارند. هر چند نمی توان میزان تحصیلات افراد را عاملی برای مصرف این گونه مواد دانست، اما تحقیقات بسیاری نشان می دهند كه هر چه سواد و میزان تحصیلات قشر جوان بالاتر باشد، كمتر به اعتیاد و استفاده از مواد روی می آورند. بر اساس آمار ۶۶ درصد افراد معتاد، سوادی در سطح ابتدایی و كمی نیز در سطح متوسطه داشته اند.

۴ _ اختلافات خانوادگی: آمارها نشان می دهند، نوجوانانی كه والدین شان دچار مشكلات و مسائل اخلاقی _ رفتاری هستند، بیشتر در معرض خطر اعتیاد و مصرف مواد مخدر هستند. مشكلات رفتاری خانوادگی منجر به عدم امنیت و فشار روانی بر جوانان و نوجوانان می شود و آنان را از محیط امن خانواده دور می سازد. همین امر موجب ارتباط بیشتر او با دوستان و گاه افراد مسئله داری می شود كه زمینه ساز بسیاری از مسائل اجتماعی بعدی می شوند.

۵ _ خصوصیات و ویژگی های جوانان و نوجوانان: در خیلی از موارد مشاهده می شود، نوجوانان و جوانانی كه مضطرب، پریشان، افسرده و منزوی هستند، مرتب دچار شكست های گوناگون تحصیلی _ اجتماعی می شوند و عزت نفس، خویشتن داری و اعتماد به نفس شان را از دست می دهند و به سیگار، الكل، مواد مخدر و... به عنوان مفری برای رهایی از این مشكلات روی می آورند.

۶ _ فشار دوستان و هم سالان: گروهی از نوجوانان به دلیل سازگاری با دوستان و همسالان شان و یك رنگ شدن با آنها چنان موجودیت فردی _ خانوادگی خود را فراموش می كنند كه در برابر هر تقاضایی سر تسلیم فرود می آورند. هر چه روابط بین والدین و فرزندان نوجوان شان كاهش یابد، ارزش همسالان و روابط گروهی برای آنان بیشتر می شود.

• نقش خانواده در آگاه سازی جوانان و نوجوانان

برای پیشگیری از عادات و رفتارهای منفی و غیرسالم جوانان و نوجوانان، هیچ گاه نباید صبر كرد تا آنان با چنین مشكلاتی درگیر شوند و آن گاه درصدد یافتن راه حل و شیوه مقابله با آن برآیند. از طرف دیگر، با نادیده گرفتن و یا انكار واقعیات موجود، نه تنها نمی توان مشكلی را حل كرد، بلكه فرصت یافتن راه حل هم از دست می رود. بهای پیشگیری موثر از اعتیاد جوانان، همانا هوشیاری همیشگی والدین و اعضای موثر خانواده است.

جوانی نمایانگر رشد، بلوغ و تشكیل عادات پایدار فردی است. جوانی دوره ای است كه با گذر از انواع هیجان ها، آشوب ها و آشفتگی های روحی _ روانی گوناگون به سوی رشد اجتماعی سالم در حال تحول است. نتایج تحقیقات بی شماری نشان می دهند، نوجوانان و جوانانی كه ارتباط صمیمانه و نزدیكی با اعضای خانواده شان دارند و از بودن در جمع آنها احساس رضایت و شادی می كنند، كمتر به دنبال رفتارهای ناسالم می روند. از جمله راهكارهای موثری كه والدین می توانند به منظور پیشگیری از اعتیاد جوانان و نوجوانان به مصرف مواد مخدر به كار بندند، عبارتند از:

۱ _ معیارهای «خوب بودن» و «بد بودن» را به فرزندان شان یاد بدهند. ارزش های پسندیده اخلاقی، رفتارهای مناسب اجتماعی، انتظارات جامعه از یك نوجوان مسئول، اهمیت رشد و بالندگی نوجوان برای پیشرفت اجتماعی كه در آن زندگی می كند و... را به آنها بیاموزند.

---