آینده صادرات گاز از زمین و دریا

گاز همانند نفت در برخی از مناطق مشخص جهان با کمیت بالا وجود دارد, بنابراین انتقال آن از منبع تولید به کشورهای نیازمند امری ضروری است به طور معمول کار انتقال گاز با استفاده از لوله های انتقال دهنده انجام می شود

گاز همانند نفت در برخی از مناطق مشخص جهان با کمیت بالا وجود دارد، بنابراین انتقال آن از منبع تولید به کشورهای نیازمند امری ضروری است. به طور معمول کار انتقال گاز با استفاده از لوله های انتقال دهنده انجام می شود.

شبکه انتقال گازپروم روسیه یکی از بزرگترین شبکه های جهان به شمار می رود و این شبکه که گاز را از آسیا و سیبری به کشورهای مختلف اروپا انتقال می دهد، اکنون در تلاش است تا شبکه های جدیدی را بر دسترسی به کره جنوبی و چین ایجاد کند، زیرا این کشورها تقاضای زیادی برای گاز دارند.

در عین حال ترکیه کانال گازرسانی به اروپا به شمار می رود اروپایی که تشنه گاز طبیعی است، در پی افزایش تقاضای اروپا شبکه لوله های گازرسانی ترکیه توسعه یافت. در سال ۱۹۸۹ طول شبکه گازرسانی ترکیه ۸۵۰ کیلومتر بود که در سال ۲۰۰۵ به شش هزار کیلومتر رسید و در سال ۲۰۰۶ از ۷۶۰۰ کیلومتر تجاوز کرد. این افزایش اهمیت عملیات انتقال گاز با استفاده از لوله های انتقال دهنده را به خوبی نشان می دهد، اما در سال های اخیر تجارت گاز طبیعی رو به افزایش نهاده است.

اکثر ذخایر گاز طبیعی جهان و یا ۷۰ درصد از ذخایر در روسیه، قزاقستان، ترکمنستان، ایران، قطر، عربستان، دریای خزر، خلیج فارس و سیبری قرار دارند. اکثر اکتشاف های جدید گاز طبیعی در آسیا بوده و سهم جمهوری های شوروی سابق از دیگران بیشتر بوده است. در سال ۲۰۰۷ قزاقستان حدود ۳۵ تریلیون متر مکعب گاز کشف کرد و ذخایر گاز این کشور نسبت به سال ۲۰۰۶ ، ۵۴ درصد افزایش یافت، اما ترکمنستان در مدت اخیر ۲۹ تریلیون متر مکعب گاز کشف کرد که این امر باعث شد تا ذخایر آن ۴۱ درصد افزایش یابد. کشور چین ۲۷ تریلیون متر مکعب گاز کشف نمود و ذخایرش ۵۰ درصد افزایش یافت.

همچنین ۱۲ تریلیون متر مکعب گاز در آمریکا کشف شد که این مسئله باعث شد تا ذخایر این کشور ۶ درصد بیشتر شود. ارقام ذکر شده نشان می دهد که اکثر اکتشافات بزرگ گاز طبیعی در اماکن جغرافیایی خاص انجام شده است، بنابراین برای انتقال آنها به کشورهای مصرف کننده به تلاش های زیادی نیاز است، زیرا در بسیاری از حالات فاصله زیادی میان اماکن تولید و مصرف وجود دارد و کوه ها و اقیانوس های بزرگ در میان آنها واقع اند. مصرف جهانی گاز در سال ۲۰۰۵ به حدود ۹۸ تریلیون متر مکعب رسید و میزان گازی که مورد تجارت واقع شد ۱۴‎/۵ تریلیون دلار یعنی ۱۵ درصد بود که نصف آن گاز مایع (LNG) بود.

انتظار می رود تا سال ۲۰۱۵ میزان تجارت گاز مایع به حدود ۱۳ درصد از مجموع مصرف گاز طبیعی جهان برسد و این بدین معناست که میزان تجارت گاز مایع سالانه ۸ درصد افزایش خواهد داشت. به طور معمول این تجارت یا از طریق اقیانوس اطلس انجام خواهد شد که گاز طبیعی مایع را به آمریکا می رساند و یا این که از طریق اقیانوس آرام انجام می شود، جایی که گاز را به کره، ژاپن و برخی از کشورهای دیگر شرق آسیا انتقال می دهد.

در سال ۱۹۹۸ تعداد کشتی های حامل گاز مایع به ۱۰۰ فروند رسید،اما این رقم در آوریل ۲۰۰۶ از ۲۰۰ فراتر رفت و انتظار می رود تعداد کشتی های حامل گاز مایع تا پایان سال ۲۰۰۸ از ۳۰۰ فروند فراتر رود. گنجایش اکثر کشتی های فعلی حدود ۱۰۰ الی ۲۰۰ هزار متر مکعب یعنی حدود ۶۰ الی ۱۰۰ هزار تن گاز مایع است، اما اگر حجم گنجایش کشتی ها افزایش یابد، به ۲۵۰ الی ۳۰۰ هزار متر مکعب خواهد رسید. کشتی های مذکور گاز مایع را از قطر، مالزی، مصر، استرالیا، برونئی، اندونزی، الجزایر، نیجریه، لیبی، عمان و ترینیداد و توباگو به اروپا و آمریکا می رسانند. قیمت این کشتی ها به حجم گنجایش آنها بستگی دارد. معمولاً قیمت کشتی های حامل گاز مایع در حدود ۲۰۰ الی ۳۰۰ میلیون دلار است. عواملی همچون هزینه حمل و نقل گاز طبیعی، جغرافیا و مرزهای سیاسی کشورها از جمله عوامل اصلی تعیین کننده نوع وسیله ای هستند که برای حمل و نقل مورد استفاده قرار می گیرند. در اکتبر سال ۲۰۰۵ در مجله نفت و گاز طی گزارشی عنوان شد هرچقدر که گنجایش کشتی حامل گاز مایع بیشتر شود، هزینه های حمل و نقل کمتر می شود، بنابراین پس از آن ملاحظه شد که اقداماتی در راستای افزایش حجم کشتی ها صورت گرفت و گنجایش کشتی ها از ۱۴۵ هزار متر مکعب به ۲۵۰ هزار متر مکعب رسید. معمولاً سرعت کشتی های حامل گاز مایع از سایر کشتی های باری بیشتر است که این اقدام تلاش در راستای کاهش هزینه ها است. یکی از هزینه های حمل و نقل گاز مایع مربوط به پرداخت اجاره برای کشتی هاست، به طوری که اجاره یک فروند کشتی با ظرفیت ۱۴۵ هزار متر مکعب روزانه ۷۰ هزار دلار و با ظرفیت ۲۵۰ هزار متر مکعب ۱۰۰ هزار دلار است.

اجاره کشتی ۶۸ درصد از هزینه انتقال گاز مایع را به خود اختصاص می دهد، اما ۱۸ درصد هزینه ها به سوخت، ۳ درصد بیمه، ۵ درصد هزینه بنادر و ۶ درصد باقی مانده نیز به سایر موارد اختصاص می یابد. برای مثال اگر یک کشتی با ظرفیت ۲۵۰ هزار متر مکعب ۲۰ روز برای رسیدن به هدف لازم داشته باشد، هزینه ای در حدود ۳۰ میلیون دلار خواهد داشت.

هزینه های مربوط به حمل و نقل از جمله مواردی است که آینده صنعت گاز را مشخص می کند.