اصول پایه‌ای برخورد با مصدوم

بسیاری از ما با بیمارانی روبه‌رو شده‌ایم که دچار خونریزی یا شکستکی هستند. شاید تصورتان این بوده که بند آوردن خونریزی مهم‌ترین اقدام باشد یا بهتر است اول برای بیمار آتل بگیریم. …

بسیاری از ما با بیمارانی روبه‌رو شده‌ایم که دچار خونریزی یا شکستکی هستند. شاید تصورتان این بوده که بند آوردن خونریزی مهم‌ترین اقدام باشد یا بهتر است اول برای بیمار آتل بگیریم. اما برای برخورد با بیماران حادثه دیده باید مراحلی (گام‌هایی) به صورت متوالی و منظم انجام گیرد تا بیشترین فایده و کمترین آسیب برای بیمار حاصل آید.

اولین گام ) بررسی راه هوایی است. انسداد راه هوایی به معنای مرگ فوری است. بررسی راه هوایی جهت رد انسداد می‌باشد. زبان در اثر شلی ناشی از کاهش سطح هوشیاری به ته حلق میرود و باعث انسداد می‌شود. دندان شکسته نیز یکی از موارد انسداد است. شکستگی حنجره هم یکی از علل انسداد راه هوایی است که به علت تشخیص دیرهنگام بسیار خطرناک است.

برای رفع انسداد باید از مانورهایی خاص استفاده کرد. در بکارگیری نادرست این مانورها نه تنها راه هوایی باز نمی‌شود، بلکه انسداد را تشدید می‌کند.در صورت دیدن جسم خارجی (دندان) باید مبادرت به خروج آن نمود. وارد کردن انگشت بدون دیدن جسم خارجی می‌تواند آن را بسمت پایین فرستاده و انسداد را بدتر کند.

اگر وسیله‌ای در اختیار نیست، کافی است که امتداد طبیعی ستون فقرات به کمک دو دست برقرار شود. در این روش دو دست فرد کمک رساننده در دو طرف سر و گردن قرار گرفته و از حرکت گردن ممانعت می‌کند.اگر گردن آسیب دیده دچار حرکت گردد ممکن است تنفس یکباره قطع شود. پس دقت کافی به گردن بسیار مهم و حیاتی است.

گام دوم) بررسی تنفس بیمار است. باز بودن راه هوایی شرط لازم برای تنفس است اما کافی نیست. برای تنفس مناسب نیاز به عضلات تنفسی و قفسه سینه با توانایی لازم برای دم و بازدم است. زمانی که مسیر هوایی باز است اما تنفس بیمار کافی نیست باید با روشی مانند تنفس دهان به دهان به بیمار کمک کرد.

اگر بیمار براحتی صحبت می‌کند، نشان از این است که هم راه هوایی و هم تنفس مناسبی دارد. بنابراین در این بیماران نیازی به بررسی بیشتر نیست و می‌توان وارد گام سوم رفت.

گام سوم) کنترل خونریزی است. برای کنترل خونریزی مهم‌ترین اصل فشردن محل خونریزی به مدت ۱۰ دقیقه است. بستن پارچه یا هر وسیله‌ای در بالای محل خونریزی می‌تواند خونریزی‌های شدید را که به درمان موضعی پاسخ نمی‌دهد، کنترل نماید. این روش به دلیل قطع خونرسانی، حداکثر تا ۳۰ دقیقه قابل استفاده است و نه بیشتر.

گام چهارم) مراقبت از ستون فقرات است. این گام عمدتأ در حین انتقال بیمار اهمیت پیدا می‌کند. آسیب‌های ستون فقرات به دلیل پنهان بودن نشانه‌ها دیرتر تشخیص داده می‌شود در حالی‌که عوارضشان شدیدتر است. حمایت از ستون فقرات با برقراری امتداد ستون فقرات و ممانعت از خم شدگی است.

اگر تخته‌ای بلند در دسترس باشد، می‌توان بیمار را با حفظ گردن در امتداد بدن، به روی آن گرداند و انتقال داد.

این ۴ گام باید در هر بیمار حادثه‌دیده به صورت متوالی و منظم اجرا گردد.

دکتر بهروز هاشمی

متخصص طب اورژانس