دیه

دیه در لغت به معنی پرداخت خون بها آمده است چرا که با پرداخت آن نزاع و اختلاف بین طرفین کنار گذاشته می شود.
در اصطلاح حقوقی، دیه مالی است که از طرف شارع برای حوادث عمدی و غیر عمدی …

دیه در لغت به معنی پرداخت خون بها آمده است چرا که با پرداخت آن نزاع و اختلاف بین طرفین کنار گذاشته می شود.

در اصطلاح حقوقی، دیه مالی است که از طرف شارع برای حوادث عمدی و غیر عمدی تعیین شده است.

اصولا به جنایات غیر عمدی وارد بر جسم و جان انسان دیه تعلق می گیرد، در مورد جنایات عمدی گر چه اصل اولیه به قصاص است ولی در مواردی که امکان قصاص وجود ندارد یا شخص آسیب دیده بر پرداخت دیه توافق کند با شرایطی دیه پرداخت می شود.

ماهیت دیه

از جمله مسائلی که در حقوق جمهوری اسلامی ایران وجود دارد این است که دیه جایگاهی دارد؟ آیا دیه واقعا به مانند حدود و قصاص که در ماده ۱۲ قانون مجازات اسلامی به عنوان مجازات های اصلی آمده، مجازات و کیفر قانونی است یا جنبه جبران خسارات دارد و ماهیت آن دین می باشد؟ قانون مجازات اسلامی بودن این که صراحتا به این موضوع اشاره کند احکام مخصوص دیه را برای محاکم معین می کند.ولی درباره این موضوع حقوقدانان، فقها و قضات اختلاف نظر دارند.

جبران خسارت و دیه

دیه جنبه خسارت دارد و ماهیت آن دین می باشد چون اول این که دیه در هر موردی افزایش و کاهش می یابد اگر چه مقدارش معین است ولی در هر موردی ممکن است با مورد دیگر متفاوت باشد در حالی که میزان مجازات متغیر نیست.دوم این که دیه قابل عفو و اسقاط از جانب اولیای دم یا مجنی علیه است اما مجازات جنبه عمومی دارد و قابل عفو و اسقاط توسط مجنی علیه نیست، مجازات جزو قواعد امری و نظم عمومی است و در واقع مجازات را حکم و دیه را حق می دانند.

سوم این که پرداخت دیه از جانب عاقله دلیل بر مجازات نبودن آن دارد چون مجازات جنبه شخصی دارد و نمی توان بر دیگری تحمیل کرد.

رضایی