تنهاترین مردان جام نوزدهم

بعد از مخالفت مجدد و اکید فیفا با استفاده از فناوری در امر قضاوت مسابقات فوتبال, داوران این رشته در مرحله نهایی جام جهانی پیش رو باز باید فقط متکی بر توانایی های شخصی خود باشند و از این رو در این میدان دشوار و بزرگ بشدت احساس تنهایی خواهند کرد

بعد از مخالفت مجدد و اکید فیفا با استفاده از فناوری در امر قضاوت مسابقات فوتبال، داوران این رشته در مرحله نهایی جام‌‌جهانی پیش رو باز باید فقط متکی بر توانایی‌های شخصی خود باشند و از این رو در این میدان دشوار و بزرگ بشدت احساس تنهایی خواهند کرد.

با این اوصاف داوران باید تنها روی دید خودشان و قوه تشخیص سریع اتفاقات در داخل میدان حساب کنند. قبل از شروع یک مسابقه در دور نهایی جام‌ ملت‌های اروپا ۲۰۰۸ در خاک سوئیس و اتریش ماسیمو بوساکا داور مشهور سوئیسی خطاب به بازیکنان دو تیم گفت: «ببینید دوستان، من یک موجود بی‌نقص و سلطان هستی و گیتی نیستم و بنابراین بدیهی است که در کارم اشتباهاتی داشته باشم، خواهش می‌کنم صبور باشید.» از حالا نمی‌توان با اطمینان صحبت کرد اما همین مرد سوئیسی و فرانک دوبلیکر از بلژیک از شانس بیشتری در قضاوت بازی فینال جام‌جهانی نوزدهم برخوردارند که ۲۰ تیرماه در شهر ژوهانسبورگ پایتخت آفریقای جنوبی برگزار می‌شود. با این حال در این راه، آنها باید در یکی دو دیداری که تا قبل از فینال به آنها سپرده می‌شود، قضاوت‌های کم‌اشتباه و فاقد جنجالی را ارائه کنند؛ زیرا اگر کارشان گره بخورد طبعا از جمع نامزدهای قضاوت فینال خارج خواهند شد.

● در یک دنیای تجاری

با این اوصاف داوران در جام‌جهانی‌که با شرکت ۳۲ تیم برتر جهان از ۲۱ خرداد در ۱۰ استادیوم مختلف در کشور آفریقای جنوبی آغاز می‌شود، بدون هیچ کمکی و فقط براساس قوه تشخیص و دید سریع خود باید تصمیم بگیرند و رای صادر کنند و بازی‌ها را از آب درآورند.

درست برعکس کارشناسان امر داوری و تحلیلگران که با انواع و اقسام کمک‌های اصلی و جنبی و رویکرد به ادوات پیشرفته الکترونیک و نگاه مکرر به فیلم تلویزیونی مسابقات می‌توانند اشتباهات داوران را بیابند و آن را به نقد بکشند.

در سال‌های اخیر که مسابقات فوتبال تجاری‌تر و تاثیرگذاری آن بر جوامع و سرمایه‌گذاری افراد و سازمان‌های علاقه‌مند بیشتر شده، هر قضاوت غلط بازتاب‌های شدیدتری داشته و کار به تهدید داوران به مرگ و کناره‌گیری اجباری آنها از حرفه داوری هم کشیده است.

اما جام‌جهانی، بزرگ‌ترین تست در این زمینه برای داوران هم هست و هر اشتباه آنان اثر ویران‌کننده‌تری بر تیم‌های مغبون و خود آنها خواهد داشت.

● انتخاب‌های عجیب

۳۰ داوری که در جدیدترین نسخه بزرگ‌ترین جشنواره فوتبال جهان به قضاوت می‌پردازند، از مدتی پیش انتخاب شده‌اند. ۱۰ نفر آنها اروپایی‌اند، ۶ تن به آمریکای جنوبی تعلق دارند و قاره‌ها و مناطق آسیا، آفریقا و کونکاکاف هریک ۴ نماینده دارند. ۲ داور هم از اقیانوسیه می‌آیند، برای هریک از داوران ۲ خط‌ نگه دار انتخاب شده‌اند که یا هموطنان و همزبانان آنها باشند و یا در یکی دو سال اخیر به طور مستمر با آن داوران کار کرده و با آنها هماهنگ باشند. در میان حذف‌شده‌ها و کسانی که به این فهرست راه نیافته‌اند، برخی نامداران نیز مشاهده می‌شوند.

یکی از آنها «متیو بریز» از استرالیاست که البته او به جام‌جهانی ۲۰۰۶ راه نیافته بود. عجیب‌تر آن که السالوادور و گواتمالا که اصولا در عالم داوری چندان شناخته شده و صاحب پیشینه نیستند، هریک ۲ داور در آفریقای جنوبی خواهند داشت و مکزیک نیز همین‌طور. فیفا در نقطه مقابل اعلام و تصریح کرده است که آمریکا برخلاف ادعاهایش حتی یک داور واجد شرایط برای مسابقاتی در این سطح ندارد و هیچ داوری از این کشور در جام‌جهانی ۲۰۱۰ رویت نخواهد شد. برای داوران منتخب، پس از مستقر شدن آنها در آفریقای جنوبی برنامه‌های خاصی در نظر گرفته شده است. اضافه بر مسائل امنیتی که با شدت و حدت روی آنها پیاده خواهد شد و کاستن از راه‌های ارتباطی تیم‌ها و خبرنگاران با آنها، از توصیه‌های بهترین روانکاوان برای اطمینان خاطر بخشیدن و دادن قوت روحی بیشتر به آنها بهره‌گیری خواهد شد. اضافه بر این بهترین کامپیوترها و وسایل اطلاع‌رسانی در اختیار آنها خواهد بود تا قبل از هر مسابقه راجع به تیم‌های حاضر در آن جدیدترین و عمیق‌ترین اطلاعات را کسب کنند و به طور دقیق بدانند که با کدام افراد با کدامین خصلت‌های اخلاقی طرف هستند و ویژگی‌های ورزشی و فنی آنها چیست.

برخلاف اعتقاد سنتی فیفا ، داوران موافقند با کمک وسایل مدرن الکترونیک و به‌عنوان‌مثال رجوع به فیلم مسابقه برای تشخیص اتفاقاتی که در بازی افتاده، بهره‌مند شوند و هر موقع شک داشتند، بسرعت کنار خط بیایند و با کمک رایانه مشکل را حل کنندتقریبا تمامی داوران موافقند که با کمک وسایل مدرن الکترونیک و به عنوان مثال رجوع به فیلم مسابقه برای تشخیص اتفاقاتی که در بازی افتاده، بهره‌مند شوند و هر موقع شک داشتند، بسرعت کنار خط بیایند و با کمک رایانه و فیلم، مشکل را حل و رای صادر کنند. اما فیفا با رویکردهای سنتی‌اش و تکیه بر بورد قانونگذاری و هیات رئیسه‌ای که اعضای آن عمدتا پیر هستند، سال‌هاست با این قضیه مخالفت می‌ورزد و داوری را همچنان کاری مختص انسان‌ها و نیروها و مشخصه‌های طبیعی آنها می‌داند. به دنبال آن نیز پذیرفته است که با اشتباهات حاصل از تشخیص‌های غلط آنها هم کنار بیاید. این در حالی است که وقتی اشتباه عمده‌ای در کار داوری روی می‌دهد، نه فیفا، بلکه داوران اشتباه‌کار هستند که هدف انتقادهایی بی‌رحمانه قرار می‌گیرند و تصویری ویران‌کننده از آنها در رسانه‌ها ارائه می‌شود.

داوران جام‌جهانی ۲۰۱۰ از امتیازی که شامل حال همتاهای شاغلشان در «لیگ اروپا» (جام یوفای سابق)‌ شده نیز بی‌نصیب خواهند بود. به تصمیم یوفا و با تایید نهاد حاکم بر فوتبال جهان، در این فصل قضاوت هریک از مسابقات این جام را نه ۳ داور معمول، بلکه ۵ تن به عهده داشته‌اند و ۲ نفر اضافی حول و حوش ۱۸ قدم و پشت دروازه ایستاده و به ظرایفی چون آفسایدها و بویژه مقوله عبور یا عدم عبور توپ از خطوط دروازه‌ها پرداخته‌اند. ظاهرا فیفا و یوفا از این تجربه چندان راضی نیستند و برخی تیم‌ها و منابع و افراد دیگر هم در مذمت آن سخن گفته‌اند، بنابراین گفته می‌شود این تجربه فصل بعد تکرار نخواهد شد.

● ترور شخصیت

با این که فیفا از چند سال پیش، فزون‌ترین اختیارات را در اختیار داوران گذاشته است تا بازیکنان متقلب را با کارت‌های رنگارنگ تنبیه کنند؛ اما هنوز بازی در دست متقلب‌هایی است که در جریان مسابقه، خود را مزورانه و به گونه‌ای در محوطه جریمه به زمین می‌اندازند که داور فریب می‌خورد و اعلام پنالتی می‌کند، حتی فردی را که گمان می‌رود خطا کرده، از زمین اخراج می‌کند. با وجود این، مچ این‌گونه بازیکنان متقلب بندرت باز می‌شود و نکوهش هم نمی‌شوند و داوران در نقطه مقابل با کوچک‌ترین اشتباهات خود و به عنوان مثال عجز در تشخیص دادن صحنه‌های فوق، بهای گزافی می‌پردازند و از هر سو کوبیده و ترور شخصیت می‌شوند.

● اصرار حیرت‌انگیز

البته مارتین هنسون، داور سوئدی که خطای آشکار هند تیه‌ری آنری، کاپیتان فرانسه را در بازی این کشور با ایرلند جنوبی در مرحله پلی‌آف جام جهانی ۲۰۱۰ ندید و بر صعود پرحرف و حدیث خروس‌ها و حذف نه‌چندان منصفانه ایرلندی‌ها مهر تایید زد، در میان حیرت ناظران به فهرست ۳۰ داور مرحله نهایی این جام راه یافته است. تردیدی نیست که روبرتو روزه‌تی از ایتالیا و کارلوس سیمون از برزیل در دوران اوج خود قرار دارند؛ اما آنها لابد در دل آرزوی شکست تیم‌های ملی کشورشان را دارند؛ زیرا اگر آتزوری یا سله‌سائو فینالیست شوند، به دلیل هموطن بودن، داوری این مرحله را به آنها نخواهند داد. این مشکل را بوساکای سوئیسی و دوبلیکر بلژیکی ندارند؛ اما هرکس از حالا ادعا کند که دقیقا می‌داند چه بر سر داوران خواهد آمد و کارشان به کجا می‌انجامد، فقط خواب می‌بیند؛ زیرا این مسابقات پرحادثه معمولا حوادث خاصی دارد و گاه داورانی برای قضاوت دیدارهای واپسین انتخاب شده‌اند که در شروع مسابقه‌ها اصلا روی آنها حساب نمی‌شده است.

‌روزنامه Mirror

مترجم : وصال روحانی