ضرورت بررسی بدعت ها در مجالس عزاداری سیدالشهدا ع

بصیرت افزایی اشعار مداحی نیاز مجالس حسینی

می گویند وقتی مرحوم میرزا عبدالجواد جودی خراسانی شاعر اهل بیت(ع) تصمیم می گرفت شعری در وصف عاشورا بسراید دلش را روانه کربلا می کرد چنانکه یک روز تصمیم گرفت خودش را در زیرزمین خانه اش زندانی کرده و با غل و زنجیر پاها و سپس دستانش را محکم بست و وقتی حسابی خسته و درمانده شد آن وقت شروع کرد به شعرسرایی در وصف اسارت امام زین العابدین علیه السلام.

این روایت شرح حال شعرایی است که سال ها پیش به دور از فضای موجود جامعه منفک از احساسات موهوم شعر می گفتند و مداحان هم فارغ از هورمونی موسیقی های غربی و آهنگ خوانندگان لوس آنجلسی، گرم کردن مجالس را فقط به شور و حرارت و اشک و آه محدود نمی کردند و تکایایی برپا می شد که نه مداحی هایش به تعبیر علی معلم دامغانی شبیه دیسکوهای غرب بود و نه اعمال و رفتارش مثل دوپینگ های ورزشی.

دستورالعمل مرکز رسیدگی به امور مساجد برای نحوه عزاداری در مساجد طی ماه محرم و صفر موجی از واکنش های مثبت و منفی را به چنین بخشنامه ای درپی داشت.

در این بخشنامه علاوه بر مخالفت با نصب شمایل ائمه و قمه زنی و سینه زنی برهنه مردان در مقابل بانوان، حضور مداحان و مطالبشان در مساجد منوط به تایید صلاحیت پیش از اجرای مراسم شد.

بدنبال واکنش های متعدد در قبال این دستورالعمل نیاز بود پای صحبت مخالفان و موافقانی بنشینیم که علت مخالفت یا موافقت خود را با آن هراس از انحراف فرهنگ قیام کربلا و خلوت شدن مجالس مذهبی عنوان می کنند.

این اتفاق نظر از آنجاست که مداحان با سابقه و منبری های باتجربه تلاشی جز ارتقای جایگاه مجالس معنوی مذهبی در میان مردم ندارند و قصد خیرشان را از واکنش در قبال این بخشنامه صادر شده به سود دستگاه عزاداری سیدالشهدا(ع) عنوان می کنند.

● بخشنامه ای با موافقان و مخالفان فراوان

به راستی چگونه می توان اشعاری که با آهنگ و لحن خوانندگان فراری از کشور همرنگ شده را متناسب توصیف لحظات حزن و اندوه شیعیان و تسلای خاطر منجی عالم بشریت(عج) دید و از خطر بدعت آفرینی در دین دم نزد؟

و دیگر اینکه به راستی چرا مجالس عزاداری امام حسین علیه السلام نیازمند آسیب شناسی و آماج نقد و انتقادات است تا از ورود خرافه، اشعار انحرافی و یا داستان های دروغ در امان باشد و در این راستا نیاز به دستورالعمل هایی دارد تا از آسیب های وارده جلوگیری شود اما در مقابل همین اقدام هم واکنش هایی از سوی جامعه مداحان و منبری ها دیده می شود.

حجت الاسلام و المسلمین حسین ابراهیمی رییس مرکز رسیدگی به امور مساجد علت واکنش های متفاوت به بخشنامه این مرکز را فقدان وجود تشکیلاتی برای تایید صلاحیت مداحان عنوان می کند ضمن اینکه متصدی خاصی هم عهده دار این مسئولیت نیست. البته خود مداحان هم نتوانسته اند تاکنون فیلترگذاری کنند تا مداحان تازه وارد ملزم به عبور از آن باشند. به همین دلیل هر کس که صدای خوبی دارد و می تواند شعری را از حفظ و یا از روی ورق بخواند یکباره مداح می شود.

وی البته مداحان بد سابقه را افرادی می داند که به نام مداح بین مردم شهرت یافته اند و همه می دانند که صلاحیت لازم را برای مداحی ندارند. به عبارت دیگر اگر کسی بخواهد در مساجد مداحی کند باید صلاحیت لازم را داشته باشد.

با توجه به اینکه اثر یک مداح گاهی از یک وعظ یا واعظ بیشتر است، رییس مرکز رسیدگی به امور مساجد معتقد است که وجود فرد یا افراد یا تشکیلاتی، مداحان را کنترل کند و به خوب ها بهای خوب بدهد و جلوی بدها را برای آنکه تاثیر خوب سخنان مداحان را خراب نکنند بگیرد، واجب است.

البته به اعتقاد وی این تشکیلات باید از سوی خود مداحان ایجاد شود. افرادی که قابل اعتمادند و بین مداحان مقبولیت دارند از سطح سواد بالاتری برخوردارند می توانند سبک های جدید مداحی را آموزش دهند تا از سبک های تقلیدی خوانندگان بدسابقه استفاده نشود. چنانچه چنین تشکیلاتی از بین خود مداحان سازمان دهی شود بهتر است تا اینکه از سوی یک مرجع یا نهاد دیگر باشد.

● نبود کارشناس اشعار مداحی خلأ نظارت بر مداحان

در پاسخ به حجت الاسلام و المسلمین ابراهیمی، حاج محسن طاهری مدیرعامل خانه مداحان اهل بیت(ع) و از مداحان با سابقه کشور گلایه ای دارد که در گفت و گو با خبرنگار سرویس گزارش کیهان اینطور بیان می کند: بنا ندارم مقابل ایشان جبهه گیری داشته باشم اما اینکه اشعاری که توسط مداحان خوانده می شود را تایید کنند باید پرسید آیا فردی به عنوان کارشناس هست تا اشعاری در خصوص اهل بیت را بررسی و کارشناسی کند؟ مسلما پاسخ این سوال منفی است.

وی ادامه می دهد: در این صورت مداحان هم حاضرند اشعار و مطالبشان توسط کارشناسان و ناظران بررسی شود اما در حال حاضر چون این شرایط محقق نشده مداحان نمی پذیرند. البته در مورد آیات و روایات کارشناس هست و می تواند بررسی دقیق را داشته باشد اما اشعار چنین حالتی ندارد.

محسن طاهری البته همین شرط را فقط مختص مداحان جوان و تازه کار می پذیرد آن هم در صورتی که با برخورد محبت آمیز همراه باشد و اشعاری جایگزین در اختیارشان قرار گیرد تا متوجه سستی مطالب قبلی شان شوند.

البته سید احمد خاتمی عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم هم انتقاداتی به این دستورالعمل مرکز رسیدگی به امور مساجد دارد با این تعبیر که نباید امر و نهی ها آنگونه باشد که خدایی نکرده منجر به خلوت شدن یا عدم حضور جوانان در مساجد شود.

وی ضمن اشاره به فرمایش امام راحل عظیم الشأن و تاکیدات مقام معظم رهبری در برپایی باشکوه عزاداری سیدالشهدا(ع) معتقد است: از سوی دیگر نمی توان از این واقعیت گذشت که چه بسا کسانی در پی سوءاستفاده هایی از این گوهر مقدس بوده اند و آسیب هایی به این اعتماد ارزشمند زده اند.

وی البته در مورد اینکه اگر شخص مداح سابقه استفاده از سبک های نامناسب را دارد، نباید در مساجد و هیات ها دعوت شود، شرط حضور این مداحان را تغییر رویه و اصلاح آنها می داند.

● نیاز به ساماندهی اشعار مداحی

وجود برخی اشعار در جلسات مداحی جوانترهای این کسوت، دلزدگی جوانان را فراهم می آورد.

همانطور که نه تنها مسئولان دستگاه های فرهنگی بلکه مداحان باسابقه هم این موضوع را ضعف جلسات جوانان در عرصه مداحی قلمداد می کنند.

حجت الاسلام و المسلمین احمد زادهوش معاون فرهنگی تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی در این زمینه معتقد است: در نیاز به ساماندهی اشعار مداحی شکی نیست اما باید توجه کنیم برگزاری این برنامه ها مردمی و برخاسته از متن جامعه است و طبیعتا وجود برخی خطاها به دور از انتظار نیست. اما اینکه برای ساماندهی اشعار یا مداحی ها و مجالس بخواهیم دولتی عمل کنیم یا انتظار هزینه کردن و کنترل مجالس را از دولت توقع داشته باشیم مطلوب نیست.

این مقام مسئول فرهنگی در ادامه می گوید: باید نقاط ضعف و قوت را بررسی و مجالس را حمایت و هدایت کرد به طور مثال برخی اقدامات مثل برگزاری همایش های حوزوی و حمایت از آثار و اشعار برتر، انتشار کتب یا نشریات انجام شده و در ادامه به کمک رسانه ملی نیاز دارد تا از ترویج اشعار و مداحی های خرافی و سطحی جلوگیری شود.

زادهوش با ابراز امیدواری نسبت به روند مطلوب مبارزه با سطحی نگری در مراسم مذهبی می گوید: باید در میان سراینده ها این نگرش اصلاح شود تا شاهد اشعار بصیرت افزا و حماسی بین مردم باشیم.

تاکنون اقدام وفعالیت های خوبی توسط ستاد شئون اسلامی در تهران توسط سازمان تبلیغات اسلامی تشکیل شده است که اهم آن را می توان تغذیه فرهنگی، تربیت مبلغان خواهر، تدوین شیوه نامه وآیین نامه برگزاری مجالس برشمرد.

زادهوش هم با تاکید بر اهمیت نظارت بر مجالس مذهبی تصریح می کند: تاحدود زیادی با همکاری دستگاه های اطلاعاتی و انتظامی در برخورد با شیادانی که از طریق مجالس مذهبی از احساسات مردم سوء استفاده می کردند موفق بوده ایم و تقریبا بساط این مدعیان و نمایندگان دروغین امام زمان(عج) برچیده شده است.

حجت الاسلام والمسلمین اسماعیل قبادی،رییس سازمان تبلیغات اسلامی استان کرمانشاه نیز در گفتگو با گزارشگرکیهان می گوید: متاسفانه در برخی اشعار مداحان نسبت های نادرستی به ائمه معصومین علیهم السلام زده می شود.به عنوان مثال کلمات و جملاتی که حکایت از خاری،التماس و ذلت امامان معصوم(ع) خصوصا در حادثه کربلا دارد در اشعار برخی مداحان دیده می شود، که این وضع باید ساماندهی شود.

قبادی می گوید: معمولا مداحان پیش کسوت این نکات را رعایت می کنند و تنها مشکل ما با مداحان جوانی است که برای رسیدن به شهرت در میان مردم دست به ابداع سبک هایی خارج از عرف می زنند و نتیجه اش این می شود که می بینیم در یک مداحی اشعاری خوانده می شود که زیبنده مراسم سوگواری امام حسین(ع) نیست.

وی به برخی دیگر از انحرافات در اشعاربرخی مداحان اشاره می کند و می گوید: در برخی از اشعار خوانده شده توسط مداحان دیده شده که به زبان اهل بیت امام حسین(ع) در روز عاشورا چنین می خوانند؛خاک عالم شد به سرم، برادرم! . . . این در حالی است که اهل بیت شهادت را افتخار می دانستند و اینچنین با خفت و خاری و ذلت در رثای شهیدان خود سخن نمی گفتند و مداحانی که اینچنین اشعار بی محتوایی را می خوانند نشان می دهد که از تاریخ حادثه کربلا و حکایت های اهل بیت کاملا بی خبرند و هیچگونه مطالعه ای در این باره ندارند و بر همین اساس یک سری اشعار بی محتوا را می خوانند که حتی بعضا کفر آمیز بوده و سنخیتی با مرام و مسلک امامان معصوم(ع) ندارد.

قبادی اظهار امیدواری می کند که سازمان تبلیغات اسلامی بتواند در آینده ای نزدیک با بدعت های نامتعارف در اشعار مداحان برخورد کند و مداحان جوان را دراین باره توجیه کند و کلاسهای آموزشی برای آنان دایر نماید.

● دقت در انتخاب اشعار، مانع دلزدگی حضار

به طور حتم هیچ چشم پر از اشک یاد حسین(ع) کوشش مداحان صادق و فعال که نسل به نسل پرچمدار برپایی با شکوه مجالس مطهر روضه و مداحی بوده اند را انکار نمی کند. هیچ سینه پردردی هم از مصیبت اسرای کربلا حلاوت ذکر و یاد خدا را بی واسطه مداحان و منبری ها رد نمی کند.

اما هستند تعدادی از مداحان نوپرداز که به معنای واقعی فرامین مقام معظم رهبری را توجه نکرده و با اشعار و آهنگ های نامتناسب به کار خود مشغولند.

اما شعرای برجسته و متدین و مداحان زیادی داریم که حفظ منابع مذهبی و شئون اسلامی برایشان اهمیت دارد و البته از سوی جوانان هم مورد استقبال قرار می گیرند.

حجت الاسلام و المسلمین ابوالقاسم شجاعی از منبری های به نامی است که بهره برداری از دستگاه عزاداری امام حسین(ع) را توسط مردم به دو شکل عنوان می کند.

وی در گفت و گو با خبرنگار سرویس گزارش کیهان می گوید: گروهی که فقط به ارضای احساسات از طریق صرفا سینه زنی و دم گرفتن و گریه سردادن بسنده می کنند و گروه دیگری که بهره برداری از جنبه های عظیم معنوی یعنی قیام و ظلم ستیزی و به طور کلی به فلسفه قیام عاشورا توجه دارند.

وی ادامه می دهد: وظیفه بانیان و سخنرانان و مداحان جذب مستمع برای بیان اینگونه مسایل است. اینکه امام حسین(ع) حتی یک لحظه هم زیر بار ظلم و زور نرفت بنابراین ملت مسلمان هم باید تحمل ظلم و ستم را ننگ بداند.

شجاعی توجه به جهاد اکبر و مبارزه با نفس و شهوات را دیگر درس قیام کربلا می داند و در این رابطه وظیفه خطیبان و مداحان را در بیداری مردم مسلمان برای مبارزه با استکبار مهم ارزیابی می کند.

وی به همین علت توجه به اشعار مداحی را مهم می داند ضمن آنکه تاکید دارد: از اشعاری استفاده شود تا به بصیرت مردم بیافزاید. بسیاری از مداحان در عرصه مبارزه با فتنه خوش درخشیده اند و هنر ارزشمند دینی خود را در عرصه بصیرت به کار برده اند.

درست است که از چند سال قبل تاکنون تحول شایسته ای در عرصه مداحی پدید آمده و برخی از مداحان خود پیشگام این موضوع و مبارزه با غلو هستند و اغلب از سبک های غیراسلامی در مداحی اجتناب می کنند. بسیاری از مداحان در عرصه مبارزه با فتنه خوش درخشیده اند و هنر ارزشمند دینی خود را در عرصه بصیرت به کار برده اند.

اما هستند مداحان نوپایی که مناسک عزاداری را تکیه گاهی برای کسب شهرت و مادیات قرار داده اند و آسیب هایی به جامعه مداحی و فرهنگ عزاداری وارد می سازند که ضربات آن سخت تر از صدماتی است که دشمنان می توانند وارد کنند.

نباید از این واقعیت هم غافل بود که امروز خطابه و این هنر ارزشمند دینی متمم یکدیگر هستند و نباید ادبیات سخنانمان به گونه ای باشد که هیچ یک از این دو نهاد تضعیف شود. مداحی در جایگاهی قرار دارد که بدون اتکا به شعر خوب و مطلوب و رعایت اخلاق مداحی به ثمر نمی رسد بنابراین پناهگاهی برای هدایت و حمایت از مجالس و همه نیازهای آن ضرورتی اجتناب ناپذیر است.

وقتی استاد شهید مطهری و دیگر عالمان و محققان از تحریف قیام عاشورا می گفتند و می نوشتند شاید کسی باورش نمی شد به این سرعت تحریفات و بدعت ها در قیام عاشورا نام حسین علیه السلام را هم به تسخیر فتنه گران و براندازان دربیاورد به طوری که در پیام یکی از سران اصلی فتنه همچون سال گذشته اینطور تاکید شده است: »حسین(ع) زمانی به پا خواست که بازمانده دستاوردهای نهضت نیای خود را در معرض تندبادهای تمامیت طلبی تشنگان قدرت یافت. حسین(ع) می دانست که در این راه چه رنج های بزرگی در انتظار اوست: مفتیان مزدبگیر، او را به خروج از دین و ایجاد فتنه متهم خواهند کرد... بر ماست که در این دوران بحران زده، کاری زینبی کنیم و پیام راستین دین را با چهره فطرت پسندانه آن به تشنگان حقیقت برسانیم. بر ماست که ماجرای راستین انقلابی را که در این دیار به نام دین بر پا شد، برای نسلی که آنچه می داند یا از طریق رسانه های تحریف گر رسمی و یا از طریق روایت گران ناهمدل با آن است، بازگو کنیم و در این بازگویی از نقد منصفانه گذشته نهراسیم. برماست که همچون زینب(س) با بازگویی حقیقت، ملات کاخ دروغ را زایل کنیم.»

وقتی سخن از مجالس عزاداری شهدای کربلا به میان می آید ناخودآگاه در کنار همه نمادها و شعائر پای آسیب هایی هم به میان می آید که تحریف مسبب آن بوده است.

● نمونه اش صدور پیام هایی از سوی فتنه گران است .

عاشورا مانند هر حقیقت روشن دینی در بستر زمان دچار آسیب هایی می شود که شامل بدعت، خرافات، تحریف و مانند آن است.

شهید مطهری با زبانی ساده از تحریفات در حماسه حسینی سخن می گفت و معتقد بود: » اینکه آن بابا از جیب خودش پول خرج می کند، خودش را بیکار می کند، زنجیر برمی دارد پشت خودش را سیاه می کند و اشک او هم متصل جاری است، ارزش دارد و نباید با آن مبارزه کرد و گفت این کارها وحشیگری است. ابراز احساسات برای قهرمانان بزرگ تاریخ وحشیگری نیست فقط اشتباه او در این است که وقتی می خواهد ابراز احساسات کند، به شکلی ابراز احساسات می کند که نمایشگر قهرمانی جنایتکارانه جنایتکاران و نمایشگر مظلومیت آن کسی است که به او عشق می ورزد و علاقه دارد. او نمی داند حالا که می خواهد نمایشگری بکند باید طوری نمایشگری بکند که نمایشگر حماسه حسینی باشد...»

تا جایی که علی معلم دامغانی این انتقاد را با جدیت مطرح و تاکید دارد: این شور و حرارت یک مقدار به قاعده دوپینگ های ورزشی اتفاق می افتد و به امام حسین(ع) هیچ نسبتی ندارد و این قصه غم انگیز روز است وگرنه مردمان ما خردمند بوده اند و می دانستند مسجد خانه مقدسی است.

وی البته در ادامه به مقایسه مجالس مداحی امروز و مجالسی که در گذشته نزدیک برگزار می شد می پردازد و می گوید که مدح امروز در آدم هایی که دورش نشسته اند و مخصوصا شور و حرارتی که نشان می دهند با دیسکوهایی که آن طرف وجود دارد شباهت های بیشتری دارند تا مجلسی که در گذشته به آن گفته اند تعزیه.

● تحریف عاشورا و تولید داستان عشقی و خرافی

هر چیزی که از سوی مردم با اقبال بیشتری مواجه باشد دست تحریف در آن بیشتر وارد می شود از این روست که شعرهای شاعران مردمی تر، بیشتر دچار تحریف می شود و هر کسی واژه ای را جایگزین می کند که شاعر گفته بود.

حجت الاسلام خلیل آقاخانی پژوهشگر و کارشناس مذهبی در شناسایی و ردگیری بدعت های راه یافته به حماسه عاشورا می گوید: بخشی از آسیب هایی که این حماسه با آن مواجه است متوجه عالمان دینی و بخش دیگر متوجه توده های مردم است. به این معنا که برخی عالمان وظیفه و مسئولیت خویش را در قبال حماسه عاشورایی به درستی ایفا نکرده اند و با کوتاهی در این زمینه اجازه دادند تا دست تحریف و بدعت بدان وارد شود. در غیراینصورت هرگز کسی به خود این جرات را نمی داد تا آن را تحریف کند و فلسفه و اهداف آن را دگرگون و واژگونه سازد.

وی در ادامه به گزارشگر کیهان می گوید: دست تحریف از طریق روضه خوانی و ایجاد فضای احساسی بیش تر و گریاندن مردم موجب شده تا داستان عشقی و خرافی تولید شود و فلسفه قیام را به شکل دیگری جلوه دهد. انواع دروغ ها، غلوها و مطالب ذلت آمیز در برخی مجالس به حماسه حسینی نسبت داده شده که انسان شرم می کند تا آن را تکرار کند و بر زبان راند.

به اعتقاد این کارشناس مذهبی هر کسی می کوشد تا بهتر مردم را متاثر کند و به گریه وادارد. اینگونه است که از هنر باطلی با هر محتوای دروغی بهره می برند. شاعرانی هم که با تاریخ واقعی و حقیقی عاشورا آشنا نیستند در اشعار خود مطالبی را مطرح می کنند که وهن دین و مذهب است.

حجت الاسلام آقاخانی در نفی حرکت های برخی دسته جات سینه زنی و رقابت در خودنمایی آنها می گوید: این خودنمایی ها عامل دیگری برای تحریف حقیقت عاشورایی شده است. اگر بخواهیم در زمینه آسیب های جامعه شناسی مذهبی ایران در بخش حماسه عاشورایی سخن بگوییم می بایست مثل دکتر شریعتی و شهید مطهری به گوشه و کنار کشورهای جهان برویم و هر یک از مراسم و آداب و سنت های مردم را در این حوزه بررسی و مطالعه کنیم و آن را با حقیقت تاریخی بسنجیم. آن گاه درمی یابیم که چهره ای نادرست از حماسه عاشورایی ارایه داده ایم.

● رفتار مسالمت آمیز در کنار ابزار قانونی

به اعتقاد اغلب کارشناسان حقیقت قیام کربلا و چهره خونین عاشورایی در طول تاریخ گرفتار امور خرافی، بدعت و تحریف شده که نیازمند بازخوانی و ارزیابی دقیق در همه ابعاد است تا چهره واقعی از پس هزاران پرده دروغین دوباره دیده شود.

اما مسئولان سازمان تبلیغات اسلامی علی رغم تاکید بر وجود خرافات و بدعت در حماسه کربلا همچنان اعتقاد دارند علی رغم ابزارهای قانونی باید با روش های نرم و مسالمت آمیز این نوع آسیب ها را رفع کرد البته بدور از هر گونه رفتاری که مبتنی بر دولتی شدن هیات های عزاداری و دسته جات سینه زنی باشد.

حجت الاسلام و المسلمین احمد زادهوش معاون فرهنگی تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی هم این خطر را آسیبی جدی می داند و در گفت و گو با گزارشگر کیهان هشدار می دهد: باید جلوی انحرافات و خرافات را بگیریم چرا که در صورت غفلت، هر نقطه ضعفی که در جامعه پدید آید محل فرود و سرمایه گذاری دشمن خواهد شد و به این ترتیب حماسه عاشورا به انحراف می رود. وی البته خطر رسانه های غربی را در این انحراف بیش از پیش عنوان و تاکید می کند: علی رغم ترویج سکولاریسم و نهیلیسم در این نوع رسانه ها، می بینیم که چطور از خرافات در مجالس امام حسین(ع) و قمه زنی دفاع می کنند و دائم تبلیغ می کنند که شیعیان باید به مناسک دینی بپردازند و با این نوع محدودیت های نیروی انتظامی مقابله کنند.

زادهوش البته نقش رسانه های جمعی را در تقابل با جنگ نرمی که دشمنان علیه آیین های مسلمانان درپیش گرفته اند حساس می داند و معتقد است در برابر این تهاجمات باید هوشیارانه عمل کرد.

معاون فرهنگی تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی رفتار مسالمت آمیز نیروی انتظامی و دستگاه های اطلاعاتی و فرهنگی با دسته جاتی که چندان به قوانین صادر شده در مورد مناسبت های مختلف توجهی ندارند را مهم می داند و می گوید: باید از برخوردهای خشن و تند با مردم خودداری کرد و نهایت آزادی مردم و فضاسازی برای عزاداری را فراهم کنند. البته در مبارزه با تحریفات ۱۰ هزار نفر از مبلغان اعزام شده از حوزه علمیه قم، مشهد و اصفهان نقش موثری خواهند داشت و امیدواریم آسیب ها به حداقل برسند.

● معاندان شیعه در کمین مراسم عزاداری

حقیقتا همین عزاداری ها است که قیام امام حسین(ع) را زنده نگه داشته است و از زنده بودن امام حسین علیه السلام است که اسلام و ارزش ها زنده است.

اما خطرات بسیاری در کمین است که با اندکی غفلت شدیدترین لطمات را وارد می کند و هر نحوه عملکرد و گفتار و کردار ما در عزاداری ها که با اهداف امام حسین منافات داشته باشد قطعا آسیب و آفتی برای عزاداری است.

دکتر عبدالله امیدی فرد مدرس حوزه و دانشگاه در مورد اهمیت رفع بدعت ها در مراسم عزاداری امام حسین(ع) معتقد است: سفارش و تاکید فراوانی از سوی ائمه اطهار علیهم السلام در به پا داشتن مراسم عزاداری و ماتم برای امام حسین(ع) شده است و چه بسا از رمزهای ماندگاری و درخشندگی این قیام مقدس همین عزاداری هاست.

وی در گفت و گو با خبرنگار سرویس گزارش کیهان ادامه می دهد: دشمنان و معاندان شیعه، در کمرنگ و بی خاصیت کردن و احتمالا از بین بردن نام حسین(ع) از قلب شیعیان و سپس از جامعه اسلامی همه تلاش خود را بکار می برند. البته این خیال باطلی است که هیچ گاه محقق نخواهد شد اما از آنجا که جهان خلقت بر پایه نظام سبب و مسبب استوار شده است اگر ما در این مورد غفلت ورزیم چه بسا واقعه کربلا هم چون واقعه غدیر کم کم به یک حادثه قابل مناقشه تبدیل شود و از طرفی خودمان نتوانیم از همه آثار و برکات این واقعه بهره کافی را ببریم.

وی اینطور نتیجه می گیرد که توجه به آسیب هایی که می تواند عزاداری را تهدید کند بسیار بجاست و به خصوص در این زمان که با کمک تکنولوژی به راحتی هر کسی می تواند شبهات خود ساخته اش را از طریق اینترنت، کانال های ماهواره ای و دیگر ابزارهای رسانه ای به دیگران سرایت دهد.

دکتر امیدی فرد با برشمردن آسیب های موجود می گوید: غلو در مورد ائمه اطهار(ع) یکی از همین آسیب ها است. به طور مثال معرفی امامان در حد خدایی در این صورت کسی که برای گریاندن بیشتر به بیان اینگونه مطالب بپردازد آنهم در قالب عزاداری آنها، قطعا تیشه به ریشه اصل دین می زند. البته این بهانه ها نباید مانع عزاداری شود. برخی از کارهای حرام هم در عزاداری ها از قبیل بکارگرفتن آهنگ ها و کلمات و اشعار و اصطلاحاتی که در شان ائمه نیست. البته آسیب هایی که می تواند عزاداری ها را تهدید کند قطعا منحصر به این موارد نیست اندکی تامل پیرامون اهداف قیام خونین عاشورا می تواند زمینه هوشیاری ما را در برابر بسیاری از تهدیدات بالا ببرد و پیشاپیش برایش چاره ای اندیشیده شود.

طی کردن مبلغ؛ سبکسری برخی مداحاندریافت مبالغ هنگفت برای شرکت در مجالس مداحی و نوحه سرایی عملی قبیح و دور از شئون اخلاق اسلامی است که از سوی برخی مداحان و منبری ها انجام می شود.

مبالغ کلانی که بسیاری از بانیان را اگرچه از برپایی تکیه ها و سیاه پوش کردن حسینیه ها منصرف نمی کند اما هر ساله در مواجهه با این پیشنهادات کلان از سوی عده معدودی از مداحان آزرده خاطر می کند.

حاج حسین علی یکی از بانیان این مجالس که سابقه ای طولانی مدت در برپایی مراسم دهه محرم و عزاداری سیدالشهدا(ع) دارد شرط گذاشتن برای حضور و اجرای مراسم توسط این اشخاص را مانع گسترش فرهنگ عزاداری واقعی و راستین می داند.

وی در گفت و گو با گزارشگر کیهان اظهار می دارد: مداحان و منبری ها الگوی جوانان و نوجوانان هستند و با این رویکرد باید این افراد در همه احوال و رفتارهایشان دقت بیشتری داشته باشند. وقتی جوانان وارد محافل مختص ائمه اطهار(ع) می شوند خب این انتظار را دارند تا با رعایت ادب نسبت به ائمه معصومین علیهم السلام و مهمانان برخورد شود ضمن اینکه مطالب و اشعار واقعی و مطالب متناسب با حوادث روز را بشنوند نه اینکه به تحریفات دامن زده شود و آنقدر خرافی رفتار کنیم که جوانان از این مجالس زده شوند.

وی رعایت تقوا و پرهیزکاری را شرط لازم برای اخلاق مداحان می داند و طی کردن رقم های میلیونی را نوعی رفتار ضد دینی می داند.

محسن طاهری هم که به قول خودش از دوران طفولیت و نزدیک به نیم قرن در دستگاه عزاداری امام حسین(ع) مشغول به مداحی است، طی کردن مبالغ از سوی برخی از مداحان را عملی زشت قلمداد و تاکید می کند: این افراد ارزش محبوب و معشوق را کم نمی کنند بلکه ارزش خود را تنزل می دهند چون نام سیدالشهدا(ع) رفیع و بلند است و فقط مزد این عمل را خداوند می تواند بدهد بنابراین این عملی سبکسرانه است

وی معتقد است: چنین سیاقی برای کسب خدمت در پیشگاه حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) صحیح نیست بلکه مادی گرایی است که هدف گرفته شده و این عمل به سرانجام نمی رسد.

گذشته از طی کردن مبالغی برای مجالس مداحی، بعضی تازه کارها چندان اعتبار و احترامی برای بزرگترهای مداحی قایل نیستند. به همین خاطر مجالسشان بعد از مدتی خالی می شود.

البته طرح این موضوع دلالت بر تمامی مجالس ندارد اگرچه میزان استقبال مردم از مجالس مذهبی خالص گواه این ادعا است. اما به طور کلی اشعار در مدح ائمه(ع) باید طوری انتخاب و خوانده شود که به عنوان یک پیام رسان کامل عمل کند.

در شأن عزاداری ائمه اطهار(ع) نیست که ترانه های آلوده و هرز در مجالس طرح و الگوی مداحان ما قرار گیرد. بنابراین مداح باید قبل از آغاز مداحی نصایح و پندهای اخلاقی را بیان کند چرا که امر به معروف و نهی از منکر بالاترین عبادات است به طوری که این وظیفه مداح و شاعر است که انحرافات جامعه را با زبان تاثیرگذار هنری بیان می کند تا رفتارهای نامناسب اجتماعی اصلاح شود. ضمن آنکه مداح باید حین مطالعه تاریخ با شخصیت اهل بیت(ع) آشنا باشد تا بتواند با بصیرت و معرفت کار خود را به زیباترین شکل انجام دهد.

یک مداح خوب باید مقتل شناس باشد و مقتل های معتبر را مطالعه کرده و از ریزه کاری های تاریخ کربلا آشنایی دقیق و گسترده داشته باشد.

پریسا جلالی