لزوم الگوبرداری از شخصیت حضرت فاطمه س

انسان ها به طور طبیعی علوم خود را از دیگران می آموزند

انسان ها به طور طبیعی علوم خود را از دیگران می آموزند. این علوم شامل علوم رفتاری نیز می شود. هر کسی می کوشد باتوجه به مفهوم موفقیت و محبوبیت، از کسانی تقلید و پیروی کند که او را موفق و محبوب تر از دیگران می شمارد. و لذا مفهوم الگوبرداری و الگوسازی در آدمی شکل می گیرد.

از آن جایی که انسان ها نمی توانند در همه زمینه ها موفق و سرآمد باشند، الگوها نیز دچار نواقص عدیده ای هستند ولی مردم با چشم پوشی از نواقص باتوجه به موفقیت شخص در یک عرصه، او را در همه مسایل زندگی الگو قرار می دهند. از اینرو جوان از فوتبالیست موفق، حتی در زمینه نوع پوشش و آرایش مو و مانند آن تقلید و الگوبرداری می کند. این درحالی است که چنین الگوبرداری از آدم های موفق در یک زمینه، می تواند آثار منفی به دنبال داشته باشد.

خداوند با انتقاد از چنین الگوبرداری، خواهان محدودیت سازی از الگوبرداری ها می شود و براین اساس پیامبران را تنها در همان زمینه و روش موفق آمیزشان مورد تجلیل و الگوبرداری معرفی می کند و از الگوبرداری در سایر موضوعات و مسایل باز می دارد. از این رو از الگوبرداری از حضرت ابراهیم(ع) درباره دعا نسبت به مشرک باز می دارد و او را سزاوار الگوبرداری در این مطلب و موضوع برنمی شمارد (سوره ممتحنه، آیات۴و ۶) و در تحلیل رفتار وی به این نکته توجه می دهد که وی نسبت به مردم بسیار مهربان و دلسوز بوده و همین دلسوزی موجب شده تا رفتاری برخلاف اصول عقاید داشته باشد که ازنظر دین، رفتاری کمالی نیست. (توبه، آیات۱۱۳و ۱۱۴)

● اهل بیت(ع) کاملترین الگوها

خداوند در قرآن، کامل ترین الگوها را اهل بیت عصمت و طهارت(ع) برمی شمارد و به صراحت ایشان را به عنوان برترین الگوها معرفی می کند؛ زیرا آنان در همه زمینه ها و عرصه ها بر پایه اصول وحیانی حرکت می کردند و حتی در امور خرد و ریز نیز ترک اولی از ایشان مشاهده نشده است. خداوند در آیه۲۱ سوره احزاب، حضرت پیامبر(ص) را اسوه کاملی معرفی می کند که در همه زمینه ها باید الگو قرار گیرد.

حضرت فاطمه(س) از جمله الگوهای معرفی شده از این خاندان است که در آیات و سوره هائی از جمله سوره انسان به عنوان برترین الگوی کامل در میان زنان مطرح می شود و از مؤمنان از زن و مرد خواسته شده تا از ایشان پیروی کنند و او را الگوی کامل خود در ایمان و رفتار قرار دهند.

نگاهی گذرا به گزارش قرآن از بینش و نگرش فاطمه(س) نشان می دهد که وی زنی کامل در همه حوزه هاست و به سادگی قابلیت پیروی از ایشان وجود دارد.

وی دارای عفت و حیا بود که ملکه ای نفسانی است و شرم و حیای وی به گونه ای است که با نامحرمان، هم کلام نمی شود ولی این حیا موجب نمی شود تا از مسئولیت اجتماعی خود باز ایستد و برای مبارزه به میدان نرود و حقوق خود و شوهرش را استیفا نکند، لذا به مسجد می رود و در میان مردان و زنان با حفظ حجاب و پوشش شرعی به سخنرانی می ایستد و از مقام ولایت دفاع و حقوق خویش را از فدک مطالبه می کند.

آن حضرت(س) در عمل اجتماعی وارد می شود و با آن که به خودسازی از راه روزه ادامه می دهد، به دیگرسازی نیز توجه دارد و درد افراد جامعه را درد خویش می شمارد و در مقام ایثار، غذاهای خود را به کافر حربی می دهد که اسیر شده و یا غذای خویش را به فقیران و مستمندان جامعه می بخشد. چنین رفتاری قابل پیروی همگانی است.

حضرت فاطمه(س) ارزش زن را در دست یابی به کرامت و شرافت انسانی می داند و عرضه تن و بدن را نه تنها آزادی نمی داند، بلکه عاملی برای تعرض به ساحت امنیت روحی و اجتماعی خود برمی شمارد. به این معنا که برخی از آزادی ها را عین اسارت زن می داند؛ زیرا اگر زیبایی های جنسی و جنسیتی زن آشکار و شناخته شود، احتمال تعرض از سوی بیماردلان اجتماعی وجود دارد و ضریب امنیتی وی کاهش می یابد. از این رو خود را به حجاب تن، افزون بر حیا و عفت روح می آراید تا این گونه کرامت و شرافت خویش را حفظ کند، بی آن که کوچک ترین تعرضی به حقوق انسانی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی وی شده باشد.

● حجاب، راهکار امنیتی

بررسی ها نشان داده که بیشتر زنانی که از سوی بیماردلان مورد تعرض قرار می گیرند، کسانی هستند که زیبایی های زنانگی خویش را آشکار ساخته اند. بنابراین حجاب در حقیقت یک راهکار امنیتی است که زنان با به کارگیری آن، هم از آزادی های واقعی در جامعه سود می برند و هم از تعرض بیماردلان در امان می مانند. از این رو قرآن در تعلیل لزوم حجاب از سوی زنان، به عدم شناخته شدن و عدم اذیت اشاره می کند. (احزاب، آیه۵۹)

رفتار خاندان اهل بیت عصمت و طهارت(ع) نشان می دهد که ایشان با رهایی از بند بردگی علایق دنیوی، هواهای نفسانی و وسوسه های شیطانی، به مرتبه آزادگی واقعی رسیده اند و در همه صحنه های اجتماعی و سیاسی و اقتصادی حضوری واقعی و جدی دارند. این گونه است که حضرت فاطمه(س) و هم چنین دختران گرامی اش(س) در همه صحنه های حساس تاریخ ساز عصر نخست اسلامی حضور دارند و مسئولیت های اجتماعی، آنان را از مسئولیت خانوادگی و تربیت فرزند و شوهرداری باز نمی دارد. حضرت فاطمه(س) در میدان های جنگی در کنار امیرمؤمنان(ع) و پدرش(ص) حضور می یابد و هنوز مسجد فاطمه(س) در کنار شهر مدینه در جنگ احزاب و خندق وجود دارد که بیانگر این حضور حتی در عرصه نظامی و پشتیبانی از نیروهای رزمنده است.

همکاری در کارهای خانه و مدیریت آن و رایزنی با پیامبر(ص) در امور خانه و خانواده، بخشی از گزارش هایی است که در روایات بسیار آمده است. بنابراین شناسایی این رفتارها و تحلیل آن می تواند زمینه ای برای الگوسازی درست از شخصیت زن کاملی چون حضرت فاطمه(س) برای نسل های امروز و فردای جامعه باشد که این مهم باید از سوی عالمان دینی با مراجعه به روایات معتبر و آیات قرآنی صورت گیرد.

کریم صادق زاده