یك انتظار ایده آل

صدا و سیما برای تمامی شبكه های تلویزیونی داخلی و بین المللی خود سایت اختصاصی راه اندازی كرده است شبكه ها و برنامه های رادیویی سازمان نیز فراخور حال و اوضاع اطلاع رسانی از یك پورتال استفاده كرده اند

● بررسی سایت های سازمان صدا و سیما

۱-اكنون بیش از ۶۰ هزار وب سایت توسط ایرانیان در وب راه اندازی شده است كه در كنار صدها هزار وبلاگ فارسی در وب، توانمندی تولید محتوای فارسی توسط وب گردان ایرانی در اینترنت را نشان می دهد.

۲- ده ها سایتی كه صدا و سیما در راستای اطلاع رسانی دیجیتالی برنامه های خود در وب ایجاد كرده است، هنوز با وضعیت آرمانی

فاصله زیادی دارد.

۳- صدا و سیما برای تمامی شبكه های تلویزیونی داخلی و بین المللی خود سایت اختصاصی راه اندازی كرده است. شبكه ها و برنامه های رادیویی سازمان نیز فراخور حال و اوضاع اطلاع رسانی از یك پورتال استفاده كرده اند.

حضور فناوری اطلاعات و ارتباطات در صدا و سیما، حضوری پر رنگ و ارزنده دارد. این سازمان از پر مخاطب ترین سازمان های دولتی محسوب می شود كه سطح این مخاطب مداری به صورت ۲۴ ساعته است. بر اساس كاركرد و ماموریت این سازمان در سه دهه اخیر و وظایفی كه قانون اساسی برای این سازمان تصریح كرده است، انحصار اطلاع رسانی صوتی و تصویری كشوری در ایران، به عهده این سازمان است. وجود ۸ شبكه تلویزیونی و صدها شبكه رادیویی ملی و استانی كه پس از انقلاب طراحی و راه اندازی شد، پتانسیل فنی و طراحی این سازمان را نشان می دهد. اما همیشه نگاه منتقدان به این سازمان، خارج از برداشت های جناحی و سیاسی، به سمت و سوی رفتار سازمانی اثر بخش مدیران تولید این سازمان در طراحی و ساخت برنامه ها متنوع و مبتنی بر نیازهای طیف اكثریت جامعه استوار بوده است. یكی از این انتقادات كه به نظر می رسد، انتظار نا بجایی هم تلقی نمی شود، عدم اهتمام جدی مدیران این سازمان به بحث اطلاع رسانی و آموزش مباحث مربوط به ICT در كشور در رسانه ملی است.

● ICT و رسانه ملی

فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران به قدری جدی است كه حتی نام وزارت خانه پست و تلگراف به فناوری اطلاعات و ارتباطات تغییر می یابد (ICT.gov.ir) و هزاران میلیارد ریال برای گسترش ضریب نفوذ آی تی در لایه های مختلف علمی، آموزشی و اجرایی كشور در قالب تكفا (TAKFA.ir) اختصاص می یابد. بر اساس انتظارات، تا پایان برنامه پنج ساله چهارم توسعه كشور، شمار كاربران اینترنت در ایران باید به مرز ۱۵ میلیون نفر افزایش یابد و این بدان معنی است كه حداقل از هر ۵ ایرانی، یك نفر باید به وب دسترسی داشته باشد. گسترش آی تی در روستاها نیز با گسترش دفاتر روستایی مورد توجه بوده است و سازماندهی دولت الكترونیك در ایران، با وجود نبود وحدت فرماندهی و رهبری در لایه های مختلف اجرایی، به طور پراكنده ظرفیت های مختلفی را مد نظر قرار داده است. اكنون بیش از ۶۰ هزار وب سایت توسط ایرانیان در وب راه اندازی شده است كه در كنار صدها هزار وبلاگ فارسی در وب، توانمندی تولید محتوای فارسی توسط وب گردان ایرانی در اینترنت را نشان می دهد. تعداد دانشجویان فناوری اطلاعات و زیر شاخه های آن در ده سال اخیر به شدت در حال افزایش است كه راه اندازی دانشگاه های مجازی، نمایشگاه های بین المللی الكامپ و السیت (با هر ضعف و قوتش )، در این بستر شكل گرفته است. همه این موارد در حالی شكل گرفته است كه ما تورم و بیكاری دو رقمی را تجربه می كنیم و رشد ناخالص ملی ما هنوز بر پایه المان های توان افزای فناوری، مجهز نشده است. از سویی دیگر، با وجود بیش از ۷ میلیون بی سواد در كشور و در حال گذار از یك كشور جهان سوم به در حال توسعه، نیازمند استفاده سریع و گسترده از مبانی فناوری اطلاعات در راستای پاتولوژی اقتصادی، فرهنگی و آموزشی كشور هستیم. همه این مسائل نشانگر اهمیت راهبردی حضور موثر فناوری اطلاعات در جامعه اطلاعاتی ایران است كه باید بیش از پیش توسط مسئولان اطلاع رسانی و اجرایی كشور مورد بررسی و توجه قرار گیرد. پیكان مهم ترین توجهات، اكنون به سوی سازمان صدا و سیما نشانه رفته است سازمانی كه نبض اطلاع رسانی سنتی و فراگیر ایران را در دست دارد. ده ها سایتی كه صدا و سیما در راستای اطلاع رسانی دیجیتالی برنامه های خود در وب ایجاد كرده است، هنوز با وضعیت آرمانی فاصله زیادی دارد. برنامه سازی این سازمان در حوزه آی تی، وضعیت غریبی دارد. به جز چند برنامه خبری و آموزشی پراكنده كه به نوعی اخبار و اطلاعات این حوزه را در چند دقیقه در هفته ارائه می كنند، هنوز برنامه سازی مطلوبی در حوزه آی تی در هیچ یك از شبكه های صدا و سیما صورت نگرفته است.

منظور ما از برنامه سازی اثر بخش در حوزه آی تی، برنامه ای مثل برنامه نود است كه مخاطب بسیاری دارد. به نظر می رسد اكنون از هر لحاظ، ظرفیت و بستر برای ساخت برنامه در این حوزه فراهم است و آنقدر مسئله برای طرح و بررسی در این حوزه به نسبت جدید در كشور وجود دارد كه اگر شبكه فناوری اطلاعات ایران نیز راه اندازی شود، مثل شبكه قرآن و خبر و آموزش، برنامه برای پخش كردن خواهد داشت. با همه این اوصاف رسانه ملی از صنعت ICT برای پوشش گسترده برنامه های خود به خوبی استفاده كرده است. اخیراً شبكه های تلویزیونی داخلی نیز توسط ماهواره Intelsat، در اكثریت نقاط كره زمین پوشش ماهواره ای داده شده اند. این وضعیت علاوه بر افزایش میزان مخاطب، بهبود سیستم مخابراتی سازمان را از ماكروویو به دیجیتال ماهواره ای ایجاد كرده است. با راه اندازی سایت فنی سازمان، اطلاعات گسترده ای در مورد سیستم پوشش ماهواره ای شبكه های سازمان بارگذاری شده است كه در نشانی اینترنتی www.irib.ir/tech/frequency قابل دسترسی است. ماهواره های عرب ست، آسیا ست، یوتل ست، تل استار، اینتل ست و هات برد، نام قمرهای مصنوعی در اختیار IRIB در فضای لایتناهی است. از شمال آفریقا تا جنوب شرق آسیا و سراسر آمریكای شمالی و حتی در شمال قفقاز، دسترسی تقریباً با كیفیتی به مجموعه شبكه های تلویزیونی صدا و سیما وجود دارد كه این مسئله از لحاظ فنی، قابل توجه و تقدیر كارشناسان امور مخابرات و ارتباطات است. البته شنیده شده است كه ماهواره مصباح می تواند انتظارات رسانه ای بیشتری برای صدا و سیما به همراه داشته باشد. تلاش برای در اختیار گرفتن ماهواره اختصاصی برای IRIB كه شاید نام IRIB SAT را داشته باشد، انتظاری است كه باید به زودی تحقق یابد.

● اطلاع رسانی ملی

در بهترین شرایط، پورتال های اینترنتی شبكه های رادیویی و تلویزیونی، برای ارتباط بهینه با مخاطبان دیجیتالی خود در اقصی نقاط جهان راه اندازی می شوند و در آنها، خدماتی متنوع برای وب گردها فراهم می شود. خرید اینترنتی برنامه های پخش شده، ارتباط مستقیم و راحت با مسئولان برنامه ها و شبكه مربوطه و همچنین تلاش در جهت تعامل هدفمند با سطح مختلفی از مخاطبان در جهت ارتقای سطح كیفی و كمی برنامه ها. سایت شبكه های رادیو و تلویزیونی مشهور دنیا، هیچ گاه چند صفحه استاتیك بد فرم را برای بستر سازی تعاملی دیجیتالی با مخاطبان جهانی خود تعریف و طراحی نمی كنند. ZDF, CNN, RTL, BBC و صدها نمونه دیگر كه هر كدام با صدها هزار HIT از اقصی نقاط جهان مواجه می شوند، پورتال هایی هستند كه مسئولان شان برای بقا و برترین اطلاع رسانی آنها در وب، هزینه و وقت می گذارند. بارها عنوان شده است كه سپردن مدیریت سایت های دولتی كشور به مسئولان طراحی وب برای به روز رسانی و اطلاع رسانی آن لاین فعالیت های سازمانی، بدون حضور روابط عمومی و متخصصان مربوطه كار اشتباهی است. مدیریت واحد در اطلاع رسانی دیجیتالی پورتال های دولتی مخصوصاً پورتال های صدا و سیما مقوله مهمی است كه شورایی مثل شورای عالی فناوری اطلاعات سازمان باید آن را فراهم كند. اگر سازماندهی ممتازی در بدنه اطلاع رسانی دیجیتالی سازمان حاكم باشد، آن وقت می توان انتظار داشت كه حتی كاربری از سنگال، مستند های تلویزیونی ایران را كه با زیر نویس فرانسوی در اینترنت پخش می شود، نظاره گر باشد و از این بستر برای دریافت تصویری واقعی از پتانسیل های كشور بهره گیرد. شاید لود شدن یك برنامه ۲۰ دقیقه ای در وب، زمینه سفر گردشگران به ایران را فراهم كند. این همه فرصت های شغلی و فرهنگی متنوعی كه پیش روی است، در راستای اطلاع رسانی دیجیتالی فراگیر در اختیار این سازمان قرار دارد.

بالاخره باید پذیرفت كه اكنون بهترین ابزار اطلاع رسانی فراگیر كه كم خرج و موثر و در دسترس است، سایت های وب است. شاید برای شما جالب باشد كه بدانید كه لشكر ۲۷ محمد رسول الله سپاه پاسداران، برای جذب نیروهای زبده بسیجی و تعامل گسترده با آنان، اخیراً پورتالی در نشانی: www.lashkar۲۷.ir راه اندازی كرده است و از طریق فرم های الكترونیكی، به جذب منابع انسانی كارا اقدام كرده است. چندی پیش نیز مركز مطالعات زنان سپاه پاسداران نیز با همكاری چند نهاد دولتی، جشنواره زنان، اینترنت و هزاره سوم را ترتیب داده است كه اطلاع رسانی گسترده ای از برنامه های این جشنواره در سایت www.wit.ir ارائه شده است. مشخص است كه رویكرد وبی برای اطلاع رسانی و تعامل هر سازمانی با جامعه مخاطبان خود ضروری است و برای صدا و سیما ضروری تر .

علی محمد آقازمانی

---