چهارشنبه, ۲۶ دی, ۱۴۰۳ / 15 January, 2025
فرهنگ هورامان و جهاني شدن ؛ فرصت‌ها و چالش‌ها
پابلۆ نێرۆدا هۆنیاری ئێنقێلابی و شۆڕشگه‌ری شیلیایی یاگێوه‌نه واته‌بێش: «وه‌ختارێو دیانێ وێمةره، مدیۆ ئینانێ جه‌هانه‌نه و دنیانه م‍ژناسام، به‌ڵام خه‌ڵكوو وه‌ڵاتوو وێم مه‌ژناسانێم و له‌یده‌نا په‌یشا، شۆنۆ ئینه‌یه‌ره، ئامانێوه پوێره و كه‌وتانێ كاركه‌رده‌ی سه‌روو فه‌رهه‌نگوو وێماره». ئێمه‌چ سه‌روو ده‌ستووروو! چراغی كه به خانه رواست، به مسجد حرام است، و رێكایی ویروو گه‌وره پیاكه‌و به‌ڵخیه‌نه كه واته‌نش: (در زمین دیگران خانه مكن/ كار خود كن،كار بیگانه مكن) ئامه‌یمێنه مه‌یدانوو فه‌رهه‌نگوو هه‌ورامانی و به شانازیه‌وه كارش په‌ی كه‌رمێ. چوونكه‌تی پێسه هه‌ورامی ماچۆ ئینایمێ سه‌روو ئی باوه‌ریه‌وه كه: خه‌یرۆ خوێشی؛ نه‌ك ده‌روێشی.
فه‌رهه‌نگوو هه‌ورامانی و جه‌هانی بیه‌ی؛ ده‌رفه‌تێ و ته‌نگ و چه‌ڵه‌مێ
وه‌رشیپان
پابلۆ نێرۆدا هۆنیاری ئێنقێلابی و شۆڕشگه‌ری شیلیایی یاگێوه‌نه واته‌بێش: «وه‌ختارێو دیانێ وێمةره، مدیۆ ئینانێ جه‌هانه‌نه و دنیانه م‍ژناسام، به‌ڵام خه‌ڵكوو وه‌ڵاتوو وێم مه‌ژناسانێم و له‌یده‌نا په‌یشا، شۆنۆ ئینه‌یه‌ره، ئامانێوه پوێره و كه‌وتانێ كاركه‌رده‌ی سه‌روو فه‌رهه‌نگوو وێماره». ئێمه‌چ سه‌روو ده‌ستووروو! چراغی كه به خانه رواست، به مسجد حرام است، و رێكایی ویروو گه‌وره پیاكه‌و به‌ڵخیه‌نه كه واته‌نش: (در زمین دیگران خانه مكن/ كار خود كن،كار بیگانه مكن) ئامه‌یمێنه مه‌یدانوو فه‌رهه‌نگوو هه‌ورامانی و به شانازیه‌وه كارش په‌ی كه‌رمێ. چوونكه‌تی پێسه هه‌ورامی ماچۆ ئینایمێ سه‌روو ئی باوه‌ریه‌وه كه: خه‌یرۆ خوێشی؛ نه‌ك ده‌روێشی.
هه‌ر چه‌ن نه‌واچیا دیارا، ئێمه ئینایمێ سه‌روو ئی باوه‌ر و راوینیه‌وه كه حه‌ر ژیار، شارستانیه‌ت و فه‌رهه‌نگێو هه‌م هێنوو ئا كه‌سیه، گرۆیه یام كۆمه‌ڵگایه‌نه كه وه‌شش كه‌رده‌ن و كارش پنه كه‌رۆ و هه‌رمانبه‌ری هه‌میشه‌گیش بیه‌ن و ئا فه‌رهه‌نگه تایبه‌ته چا وه‌ڵاته‌نه و چا مه‌حاڵه جۆغرافیایه‌نه هۆرش دان، گه‌شه‌ش كه‌رده‌ن و یاوان سه‌ركه‌ل و بومی بیه‌نه‌وه و هه‌م وه‌رچه‌مێوی گردین و وه‌رهه‌ڵاته‌ره‌نه هێنوو گردو كۆمه‌ڵگاو به‌شه‌ریا كه چنی ئا ئه‌ندیشه و فه‌رهه‌نگیه سه‌رووكارشا هه‌ن، مژناساش، هه‌رمانبه‌رێشه‌نێ و تڵانێوه سه‌رته‌ره‌یچه‌نه پێسه گردوو ئا ئێحساسه هامبه‌شانه كه دنیانه و به‌ینوو گردو خه‌ڵكیه‌نه پێسه ئێحتێرام به ئازادی و ...به‌یه‌ك چه‌م مێژۆ.
شیپانه
وه‌ڵێ كارده‌وه‌ژێ و پرگشناسی بنه‌ڕه‌توو بابه‌كه‌ی، په‌ی رۆشنه‌وه كه‌رده‌ی باسه‌كه‌ی لاو ئا ده‌سه جه وانیاره ئازیزه‌كا، چنی وه‌ڵاتی وه‌رباسی ئاشنایی كه‌مشا هه‌ن و رێكایی و لاپلای پابه‌ست بیه‌ی پرگشناسی ئاكادمیك و زانستی فاكته‌كه‌یه‌ره؛ فره كۆرت و خێرا و به یه‌ك چه‌م، ته‌ماشێڤوو ویه‌رینوو هه‌ورامانی كه‌رمێ. فه‌رهه‌نگی دیاری كریا چی باسه‌نه یانێو هورامان؛ به‌شێو جه خه‌رمانوو یانه‌و وه‌ڵاتوو ئه‌هوورایی به‌ینوننه‌هره‌ینی و شارستانیه‌توو مێزۆپۆتامیاییا. یانێو حه‌ر ئا یاگێنه كه پێسه یۆ جه كۆڵه‌كه بنه‌ڕه‌تیه‌كاو ته‌وه‌ن مووره‌كێ ڕسای فه‌رهه‌نگه تریفه‌داره كۆنه‌كا بیه‌ن و پێسه یۆ جه بێشكه‌كاو شارستانیه‌توو ئینسانی ئه‌ژناسیان. به‌ڵام ئی فه‌رهه‌نگه‌یچه پێسه نامۆ هه‌ورامانی به وه‌ركارو گردو هۆكارا كه واته‌ی و شییهوه كه‌رده‌یشا نیا تاقه‌توو ئی وتاریه‌نه؛ هه‌زار تۆ گاهه‌ز و ویره‌وه شیه‌یه‌نه گم بیه‌ن. پی گردوو قساوه؛ هه‌ورامان ئی وه‌ڵاته گه‌وره سه‌ربه‌رزه، كه سه‌ره‌ش یاوان به‌رزی ئاسمانی به ده‌ره‌كڵه‌كاش كه ئینده‌و خیاڵی قووڵێ و دوورێنێ و ئاخرشا میاڤۆ سیروانی په‌ڕ شه‌پۆلوو فه‌رهه‌نگ و شارستانیه‌تی كۆنش، به هۆبه و هه‌واری ئه‌وه‌ڕازیا به شه‌وبۆ، چنوور و سووره‌هه‌راڵه‌ش یاگه و په‌نایێوه‌ن په‌ی خه‌ڵكانێوی به نه‌رم و نیانی هه‌راڵه‌و واماو به وه‌شه‌سیاوی عه‌شقوو نازاراش و هه‌ر چا حاڵه‌نه كۆڵنه‌دای و سه‌ختی تاش و تل و ته‌وه‌نیش كه زه‌مانه‌و ئه‌سكه‌نده‌ریه‌وه تا ئیسه كه‌سێو نه‌یاران ئاگه‌ی گێرۆنه و به درێژایی ویه‌رینیش له‌له و ئێسكچی فه‌رهه‌نگیش بیه‌ن و پێسه قانێعی واته‌ن:
شاخی هه‌ورامان هه‌رچه‌ن ره‌نجه‌ڕۆم
زۆر چـــاك بزانه، كه مه‌منونی تۆم
چوونكه پاراستت، تۆ ئــــه‌و زمانه
تــێكه‌ڵت نــه‌كــه‌رد لــه‌گه‌ڵ بێگانه
هه‌ڵبه‌ت وه‌ركاروو ئی هه‌رمانێ نه‌ته‌نیا جۆغرافی و تۆپۆلوژی تایبه‌توو وه‌ڵاتی، كه ڕاو شێوه‌و ژیوای و تایبه‌تی فه‌رهه‌نگوو هه‌ورامه‌کا بیه‌ن. مه‌سه‌ڵه‌ن وه‌ختاروو هێرشوو سپاو عه‌ره‌با به ئا مه‌حاڵیه و ئه‌رمانای قۆرئانی پێسه كتێبوو دینی و پیرۆزوو وێشا، مه‌رۆهه‌ورامی ئارده‌نش و قۆرئانش چنی كتێبوو ماریفه‌توو پیری كه یۆ جه كتێبه پێرۆزه‌كاو وێشا بیه‌ن ئێژانه و كێشانه كه‌رده‌ن و شۆنۆ شییهوه كه‌رده‌ی و له‌یه‌كدای فره‌یه‌ره، قۆرئانشا قه‌بووڵ نه‌كه‌رده‌ن و تازه شۆنۆ جه‌نگێوی فره‌ی تا ساڵۆ 318هێجری كه كه‌مكه‌م عه‌ره‌بێ ئاماینێ دلێشا، مۆبارێزه و خه‌باتێوی فه‌رهه‌نگی نه‌رێنیشا (نگاتیو) كه‌رده‌ن. یۆ جه سه‌رباقه فه‌رهه‌نگیه‌كاو ئی مۆبارێزه‌یه؛ ماڕای و وردوهان كه‌رده‌ی و گۆلاله‌وه كه‌رده‌ی نامه عه‌ربیه‌كا بیه‌ن. پێسه محمدی كه بیه‌ن به حه‌مه، عبدالله بیه‌ن به عه‌به، مصطفی بیه‌ن به مچه، محمود به خۆله و...
نسخه کامل این یادداشت به همراه چکیده فارسی قابل دریافت می باشد
| پیوست | اندازه |
|---|---|
| 29958-446.pdf | 782.77 KB |
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فره‌ی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست