هند ایران را دور می زند

توافق برای انتقال گاز از ترکمنستان به هند

طرح انتقال گاز ترکمنستان از طریق خاک افغانستان و پاکستان به هند از سال ها پیش مورد بررسی بود. با وجود دو برابر شدن هزینه احداث این خط لوله برای انتقال گاز از ترکمنستان به شبه قاره هند، کشورهای هند، پاکستان و افغانستان در این رابطه موافقت نامه امضا کردند و این در حالی است که برآورد هزینه های اجرای این پروژه از پیش بینی های اولیه که حدود ۳/۳ میلیارد یورو بود تا به ۷/۶ میلیارد دلار افزایش یافته است.

لازم به ذکر است یادداشت تفاهم اولیه اصلی همکاری برای احداث خط لوله گاز بین این سه کشور در دسامبر سال ۲۰۰۲ به امضا رسیده بود و این بار متن آن به گونه ای بازنویسی شد که هنوز نیز بتواند به این پروژه گازی بپیوندد و بر این اساس قرار است از سال ۲۰۱۵ و از طریق این خط لوله ترکمنستان به هند گاز صادر کند.

در این نشست که در اسلام آباد پاکستان برگزار شد مسئله گواهینامه ارزیابی ذخایر گازی ترکمنستان نیز بررسی شد که وزیر نفت و گاز ترکمنستان در این رابطه در مورد توانایی های عشق آباد برای تامین گاز این پروژه اظهار کرد: ما می توانیم در نخستین مرحله ۳۰ میلیون متر مکعب گاز روزانه به پاکستان، همینطور ۳۰ میلیون متر مکعب گاز به هند و همچنین ۵ میلیون متر مکعب گاز به صورت روزانه به افغانستان تحویل دهیم و در ادامه نیز بیان داشت که ترکمنستان قادر خواهد بود مقدار گاز تحویلی به این سه کشور را در مجموع به ۹۰ میلیون متر مکعب در روز افزایش دهد.

یک نکته اساسی و سوال انگیز خصوصا برای ما ایرانیان به وجود می آید و آن این که با توجه به تلاش بی وقفه آمریکا برای خارج کردن هند و پاکستان از مذاکره با ایران در رابطه با موضوع انتقال گاز ایران به این دو کشور از یک سو و همینطور حمایت های آمریکا از خط لوله گاز ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هند از سوی دیگر، بالاخره سرنوشت خط لوله معروف به خط لوله صلح که البته بسیار هم پرهزینه و حائز اهمیت است و قرار بوده در ابتدا روزانه ۶ میلیون متر مکعب گاز را به هند و پاکستان برساند.

و در مرحله بعدی این میزان گاز به حدود ۱۵۰ میلیون متر مکعب در روز افزایش یابد یعنی حدودا ۶۰ میلیون متر مکعب بیشتر از توانایی پاکستان چه خواهد شد؟هرچند مورلی دئورا وزیر نفت هند گفته است که دهلی نو به پروژه خط لوله صلح پایبند خواهد بود و هند خواستار ادامه مذاکرات مربوط به پروژه انتقال گاز ایران به هند و پاکستان است اما با یادآوری این موضوع که احداث خط لوله گاز از ترکمنستان بیش از دو دهه است که به خاطر بار مالی زیاد و نیز هرج و مرج در افغانستان ارزش اجرایی نداشت حال چگونه توانسته است به یکباره از خط لوله صلح که ارزش چند میلیارد دلاری دارد و در سطح پیشرفته تری هم قرار داد پیشی بگیرد.

هرچند که قیمت گذاری یکی از مهمترین موضوعاتی به شمار می رود که هندی ها و شرکایشان در مورد انتقال گاز از ترکمنستان هنوز به توافق کامل نرسیده اند ولی شواهد نشان دهنده آن است که به زودی پیشرفت قابل توجهی در این مذاکرات خواهیم دید برخلاف گفتگوهای خط لوله صلح که در آن هند از اواسط سال ۲۰۰۷ میلادی تاکنون از مذاکرات دوجانبه خارج شده و اعلام کرده است نخست می خواهد موضوعات مربوط به هزینه های مربوط به محل و عبور گاز پاکستان را حل و فصل کند.

نکته دیگر اینکه در این بین هرچند کشور پاکستان گاها موضوع انتقال گاز از ترکمنستان را مطرح می کرد ولی مقامات بلندپایه این کشور به کرات اعلام کرده بودند خواستار اجرایی شدن طرح انتقال گاز ایران به شبه قاره هند و پاکستان هستند و با عملی شدن این طرح بسیاری از مشکلات انرژی این کشور مرتفع می شود.

ولی روز پنجشنبه خواجه محمد وزیر نفت پاکستان هم گفت: با وجود افزایش قابل توجه و زیاد برآوردهای هزینه پروژه ترکمنستان را از لحاظ اقتصادی و مالی، اجرایی تشخیص دادیم و پیش نویس قرارداد خرید و فروش گاز تا ۳۱ دسامبر آماده می شود. در هر صورت مذاکرات گازی چهارجانبه برای انتقال گاز ترکمنستان به شبه قاره در حالی پایان یافت که در این بین آمریکا از منافع زیادی بهره خواهد برد از جمله این که اولا این امر در حکم کمکی به افغانستان است که فعلا می توان از مستعمرات آمریکا از آن یاد کرد. ثانیا این که این پروژه رقیب اساسی صادرات گاز ایران به هند است و این برای آمریکا بسیار مهم و تاثیرگذار خواهد بود. در مجموع ما امیدواریم که هند و پاکستان ایران را دور نزنند و به تعهدات خود پایبند باشند. هرچند مسئله انتقال گاز ایران به چین هم چند وقتی است که به گوش می رسد.

هادی وکیلی