ماهی ها قاتل می شوند

از ورود روغن موتور به محیط زیست تا مسمومیت ماهی ها و خطر مرگ برای انسان ها

تعویض روغن موتور یکی از ملزومات استفاده از خودروست. بسیاری از افراد برای انجام این کار به تعمیرگاه‌های ویژه مراجعه می‌کنند اما برخی دیگر که به این کار واردند خود اقدام به تعویض روغن موتور می‌کنند....

یکی از مهم‌ترین مسایلی که در این رابطه مطرح است، تخلیه نادرست روغن موتور در چاه فاضلاب یا داخل جوی‌های آب است که می‌تواند در نهایت آسیب‌های جدی به محیط‌زیست وارد کند. در صورتی که معمولا خودتان روغن موتورتان را عوض می‌کنید، پیشنهاد می‌کنیم حتما این مقاله را مطالعه کنید تا با اصول این کار آشنا شوید.

روغن موتور شامل مواد افزودنی مخصوص مثل مواد ضد اکسیداسیون، مواد صابونی (پاک‌کننده)، مواد ضدخوردگی، مواد ضدزنگ، مواد ضد کف کردن روغن و مواد کاهش دهنده اصطکاک به علاوه روغن پایه‌ای است که از نفت خام به دست می‌آید. روغن موتور از زمان شروع به کار موتور در معرض اکسیده شدن و تجزیه حرارتی قرار می‌گیرد و روغن پایه آن آلوده و از کیفیت آن کاسته می‌شود و همچنین مواد استاندارد آن نظیر مواد افزودنی پاک‌کننده نیز مصرف می‌شوند. در این حالت خاصیت روانکاری، پاک‌کنندگی و جذب ذرات معلق و ناخالصی‌ها، کاهش می‌یابد و نیاز است که روغن موتور عوض شود.

● جای روغن سوخته روی زمین نیست

در بسیاری از کشورهای دنیا از جمله ایران، مراکز زیادی وجود دارند که تعویض روغن ماشین را به شیوه‌ای صحیح انجام می‌دهند اما آمار نشان داده بیش از ۵۰ درصد تعویض روغن اتومبیل‌ها توسط خود افراد صورت می‌گیرد. در آمریکا از این طریق حدود ۱۵۰ میلیون گالن (حدود ۵۶۷ میلیون لیتر) روغن سوخته موتور به وجود می‌آید. اگر چه بخش زیادی از این روغن سوخته به شیوه‌ای مناسب دفع می‌شود اما متاسفانه بخش عمده‌ای از آن به درستی دفع نمی‌شود. هر چند ریختن روغن سوخته موتور در فاضلاب یا در زباله‌ها در بسیاری از کشورها خلاف مقررات است با وجود این بسیاری از رانندگان این کار را انجام می‌دهند و در نهایت روغن موتور یا سر از محل‌های سوختن زباله در می‌آورد یا روی زمین! طبق گزارش سازمان حفاظت محیط‌زیست آمریکا (Epa) بیش از ۴۰ درصد آلودگی ناشی از روغن در آمریکا به دلیل دفع نامناسب روغن سوخته توسط کسانی است که شخصا اقدام به تعویض روغن ماشین‌شان می‌کنند. دفع نامناسب این روغن سوخته باعث راه یافتن آن به درون دریاچه‌ها، جویبارها و آبراهه‌ها و سبب آلودگی آب آشامیدنی و صدمه دیدن موجودات در حیات وحش و محیط زیست آبی می‌شود. بررسی‌ها نشان داده است که در اثر ورود یک لیتر روغن در آب حدود۳۰۰ هزار لیتر آب آلوده می‌شود. با وجود یک لایه روغن بر سطح آب، فرآیند فتوسنتز مختل و تولید اکسیژن کند می‌شود و این امر به نوبه خود منجر به تغییرات جبران‌ناپذیری در اکوسیستم آبی منطقه می‌شود و شمار زیادی از گیاهان و جانوران منطقه را نابود می‌کند.

● بعد از تعویض دست‌ها را کامل بشویید

روغنی که در موتور استفاده می‌شود فرسوده یا مستهلک نمی‌شود و صرفا در اثر گردش در قطعات داخلی موتور کثیف می‌شود چون هنگام گردش داخل موتور، مواد آلاینده و سمی را از موتور می‌گیرد و با خود حمل می‌کند. اگر به برچسب‌هایی که روی ظروف حاوی روغن موتور وجود دارد نگاه کنید هشدارهایی روی آن وجود دارد مبنی بر اینکه از تماس طولانی‌مدت روغن سوخته با پوست دست و بدن خودداری شود. در مطالعه‌هایی که در آزمایشگاه و روی حیوانات انجام گرفته، نشان داده شده که روغن سوخته موتور می‌تواند باعث سرطان پوست شود. بنابراین لازم است محل‌هایی که در معرض این روغن سوخته قرار گرفته‌اند با استفاده از آب و ماده‌ای پاک‌کننده شسته شوند.

● با روغن سوخته چه کنیم؟

پس از تخلیه روغن از کارتر خودرو یا فیلتر روغن، روغن سوخته را داخل یک ظرف تمیز و دربسته و عاری از نشت با درپوش پیچی بریزید. برای این منظور می‌توانید از یک ظروف گالنی شیر یا آب هم استفاده کنید. هرگز از ظروف خانگی حاوی مواد شیمیایی مانند سفیدکننده‌ها استفاده نکنید. در ضمن هرگز این روغن جمع‌آوری شده را با مایعات دیگر مانند روغن دنده اتوماتیک ماشین یا روغن ترمز مخلوط نکنید و اطمینان حاصل کنید که این روغن عاری از هر گونه گردوغبار، برگ درختان و سایر ذرات آلاینده دیگر است. در برخی فروشگاه‌های عرضه خدمات خودرو نیز ظروفی که برای انتقال روغن موتور کارکرده طراحی شده فروخته می‌شود. اگر روغن کارکرده را نمی‌خواهید فورا به مرکز بازیافت انتقال بدهید، هرگز به طور موقت آن را در ظروف نگهداری غذا، آشامیدنی یا مواد شیمیایی جمع‌آوری نکنید. صرف نظر از نوع ظرف مورد استفاده برای انتقال روغن کارکرده، از تمیزی ظرف مطمئن شوید.

به آن برچسب روغن کارکرده بزنید و آن را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی نگهداری کنید. ظرف روغن کارکرده را به نزدیک‌ترین مرکز عمومی جمع آوری روغن کارکرده مانند نزدیک‌ترین تعمیرگاه خودرو یا یک مرکز روانکاری ببرید. به این ترتیب با دفع مناسب روغن کارکرده، از محیط زیست و منابع طبیعی محافظت می‌کنید. بازیافت روغن باعث می‌شود که هزینه تصفیه روغن تازه از نفت خام کاهش پیدا کند و در ضمن مشکلات زیست محیطی هم به وجود نیاید. در حال حاضر در سراسر جهان، ۱۴ درصد از روغن موتورهای سوخته مورد تصفیه مجدد قرار می‌گیرند. ناخالصی‌ها را از روغن جدا می‌کنند تا بتوان مجددا از آن به عنوان پایه‌ای برای ساخت روغن موتور استفاده کرد البته روغن موتوری که با استفاده از پالایش مجدد روغن‌های سوخته به‌دست می‌آید نسبت به روغن موتوری که با استفاده از مواد اولیه تازه و نو ساخته شده هزینه بیشتری دارد زیرا تصفیه مجدد عملی بسیار پیچیده است و انرژی زیادی را مصرف می‌کند که به مفهوم سوختن منابع نفتی بیشتری در واحدهای تولید برق است. از طرفی به سختی می‌توان مشتریان و مصرف‌کنندگان روغن موتور را متقاعد کرد که این روغن‌های بازیابی شده را آن هم با قیمت گران‌تر از روغن موتور نو بخرند!

امروزه برای تصفیه مجدد روغن‌های موتور باید یارانه‌هایی از طرف دولت در نظر گرفته شود. برخی دولت‌ها نظیر آمریکا برای به کارگیری روغن سوخته تدابیری اندیشیده‌اند. مثلا خدمات پستی در آمریکا که ناوگان آن بیشترین تعداد وسایل نقلیه را در آمریکا در اختیار دارد، برای تامین ۲۰ درصد از نیازهای خود از روغن موتور‌هایی استفاده می‌کند که بازیافت شده‌اند. از روغن سوخته می‌توان به عنوان سوخت هم استفاده کرد. به عنوان نمونه بدون اینکه لازم باشد هیچ‌گونه عملیاتی روی روغن انجام گیرد می‌توان از این روغن‌ها برای تولید گرما در نیروگاه‌های برق استفاده کرد. اگر عملیاتی هم لازم باشد روی روغن انجام گیرد صرفا به منظور حذف آب است به طوری که روغن بتواند به راحتی به عنوان سوخت در نیروگاه‌ها برای تولید گرما یا الکتریسیته مورد استفاده قرار گیرد. امروزه ۷۴ درصد روغن‌هایی که مورد استفاده مجدد قرار می‌گیرند به عنوان سوخت در توربین‌های کوره‌های نیروگاه‌های برق، کوره‌های کارخانه‌های سیمان و کارخانه‌های تهیه آسفالت و صنایع فولاد و نظایر آن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۲ گالن روغن سوخته موتور می‌تواند برق مورد نیاز و مصرفی یک خانه معمولی در یک روز را فراهم کند. ۱۱ درصد از روغن موتور‌های سوخته در بخاری‌های مخصوصی که برای این کار وجود دارند، سوزانده می‌شود تا گرمای مورد نیاز در آب و هوای مناطق سردسیر را تامین کند. البته از این بخاری‌ها نباید برای گرم کردن خانه استفاده کرد.

محمدرضا علیزاده