الفبای گمشده رانندگی

طبق بررسی کارشناسان توسعه چشمگیر معابر شهری شامل شبکه بزرگراهی, تونل ها و پل های زیرگذر و روگذر در دو دهه اخیر به دست مهندسان کشورمان با وجود صرف هزینه بسیار به علت عدم توسعه متناسب بخش نرم افزاری با اهداف خود فاصله دارد اهم این اهداف عبارتند از ایمنی, آرامش روانی و کاهش زمان سفر

طبق بررسی کارشناسان توسعه چشمگیر معابر شهری شامل شبکه بزرگراهی، تونل‌ها و پل‌های زیرگذر و روگذر در دو دهه اخیر به دست مهندسان کشورمان با وجود صرف هزینه بسیار به علت عدم توسعه متناسب بخش نرم‌افزاری با اهداف خود فاصله دارد. اهم این اهداف عبارتند از ایمنی، آرامش روانی و کاهش زمان سفر.

سهم عمده این کاستی بر دوش عوامل انسانی است. از این پس در این ستون با ریشه یابی این مساله راه های ارتقا و بهبود وضع ترافیک مورد بحث قرار خواهد گرفت.

نحوه راندن ما متاسفانه نه شایسته ایران امروز است و نه تناسبی با آموزه های دینی و فرهنگی ما دارد؛ ویترینی است که با نمایش ناآشنایی رانندگان با الفبای رانندگی و رفتار سرکشانه و تجاوز محور یک گروه کوچک و عدم واکنش متناسب پلیس، گردانندگان ترافیک، مدیران و مقامات بلندپایه کشور در مدتی نزدیک به یک قرن مایه حیرت فرهیختگان و شرمساری است. از اولین تصادف رانندگی در ایران به سال ۱۳۰۷ و مرگ موسیقیدان برجسته درویش خان نزدیک یک قرن می گذرد.

زمانی کافی برای ایجاد فرهنگ رانندگی، اما صدافسوس که نه تنها در این زمینه به نتیجه مطلوب نرسیده ایم؛ بلکه هنوز در درک الفبای کار درمانده ایم. در میان عواملی که می توانند نماد و الفبای رانندگی به شمار آیند، در خط راندن شاخص ترین است.

رانندگی در خط یک عنصر پایه ای است که بدون آشنایی با آن رانندگی صحیح محال است و درست به همین دلیل سخن را با آن آغاز می کنم. نمی دانم اگر یک راننده آلمانی در تابلوی بزرگ اتوبان ببیند که از رانندگان خواسته شده در خط برانند، چه عکس العملی نشان خواهد داد.

شاید ابتدا با تعجب گمان برد اشتباه شده، اما بعدا خواهد خندید از این که از رانندگان رعایت موضوعی خواسته شده که الف رانندگی است و راننده بدون آشنایی با آن و دانستن چگونگی در خط راندن به هیچ وجه صلاحیت اخذ گواهینامه و نشستن پشت فرمان را ندارد.

در خط راندن همه رانندگی نیست، اما رانندگی با آن آغاز می شود. متاسفانه میزان ناآشنایی با مفهوم خط در حدی است که اگر بخواهید در خط برانید از سوی دیگران مورد تهاجم قرار گرفته و مجبور می شوید همچون ایشان از خط خارج شده و هر فضای خالی را پر کنید.

بدین ترتیب سه خط استاندارد یک بزرگراه چهار خط است و با کاهش سرعت به پنج یا شش خط هم می رسد و فضاهایی که براساس علم مهندسی برای کاهش خطر تصادف و آرامش روانی رانندگان، در نظر گرفته شده با خودروهایی پر می شود که هر لحظه آماده اصابت به خودروی مجاورند و پیامد آن، راهبندان، هدر رفتن هزاران نفر روز وقت و صدها هزار لیتر سوخت در سطح کشور.

به کمک همین خطوط است که در طراحی معابر شهری، با کانال بندی معابر ظرفیت شبکه بهینه شده و خطر تصادف به حداقل می رسد.

جایگاه و کاربرد هر خط مشخص است و مثلا نمی توان بجز خط ویژه خروجی (رمپ) خط دیگری را برای خروج اشغال کرد.

شانه راه اصلا خط نیست و رانندگی بر آن هیچ معنی ندارد. خطوط سفیدی که بین آن می رانید به شما آرامش می دهند و به مثابه یک دیواره امن شما را از خطر برخورد با خودروهای خط مجاور حفظ می کند. خوشبختانه نصب دوربین و خط کشی حساب شده طبقه دوم بزرگراه صدر برای اولین بار این فرصت را به وجود آورده تا رانندگان کشورمان بتوانند راندن در چنین فضایی را تجربه کنند.

دکتر حسن مقدم

استاد دانشگاه صنعتی شریف